Aksaray Örf ve adetleri
Aksaray gelenekleri
Aksaray gelenek ve görenekleri nelerdir
Aksarayın düğün gelenekleri
Bugün Anadolunun derhal her uygun olduğu gibi, kızı ya da oğlu olan aileler, kızını evlilik çağına geldiği zaman, oğlunu de genellikle asker dönüşü evlendirirler
a) Kız Arama:
Oğlanın istediği veya aile aralarında hayranlık uyandıran bir kız saptama edilir Kızın gönlünün olup olmadığını bilmek ve davranışlarına bakmak için bir ya da iki bayan kız evine gider Kızın gönlü var ise ve beğenildiyse dünür gönderilir
b) Dünür:
Ailenin yakınlarından ve hatırı sanılan birkaç birey kız istemeye giderler Biraz sohbetten sonradan, “ALLAH ’ın emri ve Peygamber Efendimizin kavli ile kız istenir Kız evi, “Kısmetse olur diye göz önünde bulundurmak ve oğlanın durumunu sormak için mühlet ister Durum muayene edildikten bir müddet sonradan erkek çocuk evi neticenin ne olduğunu sormak üzere her tarafta gider Oğlanın durumunu muayene eden kız evi, münasip görmediyse veremeyeceklerini, beğenmişlerse nişan gününü tespit edip, alınacak eşyaların neler olacağını konuşurlar
c) Nişan:
Tespit edilen güne dek erkek çocuk evi kadar nişan giysileri ve yüzük alınır Ailenin durumuna tarafından nişan ya evde aile arasında, yada düğün salonunda yapılır Nişan yerinin temini kız evine aittir Nişan salonda yapılacaksa topluluk bir konuk topluluğu bulunur ve hürmet duyulan bir büyük tarafından yüzükler takılır Bunun üzerine gelin kıza, erkek çocuk tarafı para ve kıymetli eşyalar hediye eder Nişan pastası getirilerek misafirlere dağıtıldıktan ve eğlenildikten sonradan davetliler dağılır
d) Düğün:
Her iki taraf düğünden 15 gün önce hazırlıkların bitip bitmediğini birbirlerine sorarlar Hazırlıklar bitmemişse düğün bir iki ay ertelenir Hazırlıklar baştan ise, hemencecik resmi işlemlere başlanır Düğün kurulmadan önce kız, erkek çocuk evi tarafından şehre götürülerek izinnamesi çıkarılır Düğüne ağırlama edileceklere basma veya pazenden birer metre yolluk alınır Buna “Gönüllük denilir Düğün genellikle bir hafta devam eder Düğün haftasının başında oğlan evinin damına bayrak dikilir Böylece nikah olacak konut muhakkak ve ilan edilmiş olur Birincil günden itibaren kadınlar oğlan evinde toplanarak eğlenmeye başlarlar
Salı günü komşu köyler davet edilir Komşu köylerden gelenler, önde bayraktar elde etmek üzere, tutulan çalgıcılar ve köy halkı tarafından topluluk halinde karşılanır Erkek Çocuk evi gelen misafirleri ağırlar Akşam da kadın ve erkeklerin eğlenceleri farklı, bambaşka devam eder Çarşamba günü çevre köylerden gelenlerle köy meydanında toplanılır Sabahtan akşama dek halay çekilir ve güreş yapılır
Belirtilen bir uzaklıktaki testiyi (Kelle) vurmak için atıcılık müsabakası yapılır Güreşte başı alana ödül olarak bir keçi verilir Testiyi vurana ise şeref ödülü olarak damadı koruma görevi verilir Çünkü damat korunmaz ise kaçırılır Geri kurtarmak için kaçıranlara para verilir İkindiden sonra millet erkek çocuk evinde toplanır Sonunda sancak erkek çocuk evinden indirilerek, ulusal ve mahalli kıyafetler giyen kadınlar, önde sancak, erkeklerle birlikte kız evine giderler Kız evi bahşiş edinmek için kapıyı açmaz Erkek Çocuk evi bahşişi vererek kapıyı açtırır Bu Nedenle kadınlar içeriye girerler Erkekler, bayrak ve çalgıcılarla birlikte erkek çocuk evine dönerler Aynı gece erkekler nikah odasında toplanarak geç saatlere dek alkol içip eğlenirler
h) Kına Gecesi:
Kız evine gelen kadınlar, burada yemek yemek yerler Yemekten sonra eğlence başlar Diğer bir yerde bulunan gelin kızı getirmek için tef çalan iki kadın, keza tef çalarak ayrıca de şu nağmeleri söyleyerek kızı getirirler
Kız anası, kız anası
Hani bunun öz anası
Çağrın gelsin kız anası
Yaksın elinin kınası
Kız da buna karşılık olarak şunları söyler:
Bahçenizde ot mu idim,
Üstünüze siklet mü idim,
Bir kız size çok mu idim,
Oy anam oy, vay anam vay
Kadınlar gelin kızı ortalarına alırlar ve buraya konan bir yastık üzerine dua okuyarak üç kez kaldırıp otururlar sırası gelmişken kadınlar oynarken getirilen kına, kızın sağ elinin ortasına ve ensesine yakılır Başına al (kırmızı) ve yeşil tülbent örterler
Gelinin kınası yakıldıktan daha sonra burada yer alan kadınlarda kına yakarak,çerez dağıtırlar Gösteri bittikten sonra gelin kızın yanında bulunan yakın arkadaşları, diğer kadınlarla birlikte şu nağmeyi söyleyerek ayrılırlar
Tuz çömleği, tuzsuz olmaz
Büyük evler kızsız olmaz
Kız eşim kız ayrılalım
Sabahtan olsun bir olalım
i) Gelin Sonuç:
Gelin kızla beraber kalan kızlar sabahleyin erken kalkarlar ve gelin kızın çeyizini dışarı çıkarırlar Oğlan evinden bir bayan gelin kızın gelinliğini getirir Bahşişini aldıktan sonradan teslim eder Elbise gelin etrafında üç kere dolandırılarak giydirilir Hem başına fes te giydirilir Yüzüne al, alın üzerine yeşil bunun üstüne de beyaz atkı örterler Atkının üstüne de altın takarlar Giydirme işlemi bittikten sonra, kız evde bulunan herkesle vedalaşır
Erkek Çocuk evinden bayrakla, halay çekerek kız evine gelin almaya gelen seğmenler, gelinin eşyasını bir arabaya yüklerler Gelin kardeşi tarafından beline al kuşak bağlanarak, doru bir soy bindirilir Büyüklerden biri atın başını çekerek, toplulukla beraber köy civarda dolaştırılır Mezarlık yakınından geçilerek gelin erkek çocuk evine getirilir
Güvey evin kapısında bekler Damadın annesi, babası, yakınları ve düğüne gelen davetliler göre hediyeler verildikten daha sonra gelin attan iner Damatla birlikte kesilen kurbanın üzerinden atlayarak eve girerler Gelin eve girerken, güvey, daha önce hazırladığı bozuk paraları cebinden çıkararak arkasına atar giderken silahlar atılır, halaylar çekilir Bir müddet daha sonra da nikah resmi olarak her tarafta olur Bu Nedenle çevre köylerden gelenler de köylerine dönerler *
Aksaray gelenekleri
Aksaray gelenek ve görenekleri nelerdir
Aksarayın düğün gelenekleri
Bugün Anadolunun derhal her uygun olduğu gibi, kızı ya da oğlu olan aileler, kızını evlilik çağına geldiği zaman, oğlunu de genellikle asker dönüşü evlendirirler
a) Kız Arama:
Oğlanın istediği veya aile aralarında hayranlık uyandıran bir kız saptama edilir Kızın gönlünün olup olmadığını bilmek ve davranışlarına bakmak için bir ya da iki bayan kız evine gider Kızın gönlü var ise ve beğenildiyse dünür gönderilir
b) Dünür:
Ailenin yakınlarından ve hatırı sanılan birkaç birey kız istemeye giderler Biraz sohbetten sonradan, “ALLAH ’ın emri ve Peygamber Efendimizin kavli ile kız istenir Kız evi, “Kısmetse olur diye göz önünde bulundurmak ve oğlanın durumunu sormak için mühlet ister Durum muayene edildikten bir müddet sonradan erkek çocuk evi neticenin ne olduğunu sormak üzere her tarafta gider Oğlanın durumunu muayene eden kız evi, münasip görmediyse veremeyeceklerini, beğenmişlerse nişan gününü tespit edip, alınacak eşyaların neler olacağını konuşurlar
c) Nişan:
Tespit edilen güne dek erkek çocuk evi kadar nişan giysileri ve yüzük alınır Ailenin durumuna tarafından nişan ya evde aile arasında, yada düğün salonunda yapılır Nişan yerinin temini kız evine aittir Nişan salonda yapılacaksa topluluk bir konuk topluluğu bulunur ve hürmet duyulan bir büyük tarafından yüzükler takılır Bunun üzerine gelin kıza, erkek çocuk tarafı para ve kıymetli eşyalar hediye eder Nişan pastası getirilerek misafirlere dağıtıldıktan ve eğlenildikten sonradan davetliler dağılır
d) Düğün:
Her iki taraf düğünden 15 gün önce hazırlıkların bitip bitmediğini birbirlerine sorarlar Hazırlıklar bitmemişse düğün bir iki ay ertelenir Hazırlıklar baştan ise, hemencecik resmi işlemlere başlanır Düğün kurulmadan önce kız, erkek çocuk evi tarafından şehre götürülerek izinnamesi çıkarılır Düğüne ağırlama edileceklere basma veya pazenden birer metre yolluk alınır Buna “Gönüllük denilir Düğün genellikle bir hafta devam eder Düğün haftasının başında oğlan evinin damına bayrak dikilir Böylece nikah olacak konut muhakkak ve ilan edilmiş olur Birincil günden itibaren kadınlar oğlan evinde toplanarak eğlenmeye başlarlar
Salı günü komşu köyler davet edilir Komşu köylerden gelenler, önde bayraktar elde etmek üzere, tutulan çalgıcılar ve köy halkı tarafından topluluk halinde karşılanır Erkek Çocuk evi gelen misafirleri ağırlar Akşam da kadın ve erkeklerin eğlenceleri farklı, bambaşka devam eder Çarşamba günü çevre köylerden gelenlerle köy meydanında toplanılır Sabahtan akşama dek halay çekilir ve güreş yapılır
Belirtilen bir uzaklıktaki testiyi (Kelle) vurmak için atıcılık müsabakası yapılır Güreşte başı alana ödül olarak bir keçi verilir Testiyi vurana ise şeref ödülü olarak damadı koruma görevi verilir Çünkü damat korunmaz ise kaçırılır Geri kurtarmak için kaçıranlara para verilir İkindiden sonra millet erkek çocuk evinde toplanır Sonunda sancak erkek çocuk evinden indirilerek, ulusal ve mahalli kıyafetler giyen kadınlar, önde sancak, erkeklerle birlikte kız evine giderler Kız evi bahşiş edinmek için kapıyı açmaz Erkek Çocuk evi bahşişi vererek kapıyı açtırır Bu Nedenle kadınlar içeriye girerler Erkekler, bayrak ve çalgıcılarla birlikte erkek çocuk evine dönerler Aynı gece erkekler nikah odasında toplanarak geç saatlere dek alkol içip eğlenirler
h) Kına Gecesi:
Kız evine gelen kadınlar, burada yemek yemek yerler Yemekten sonra eğlence başlar Diğer bir yerde bulunan gelin kızı getirmek için tef çalan iki kadın, keza tef çalarak ayrıca de şu nağmeleri söyleyerek kızı getirirler
Kız anası, kız anası
Hani bunun öz anası
Çağrın gelsin kız anası
Yaksın elinin kınası
Kız da buna karşılık olarak şunları söyler:
Bahçenizde ot mu idim,
Üstünüze siklet mü idim,
Bir kız size çok mu idim,
Oy anam oy, vay anam vay
Kadınlar gelin kızı ortalarına alırlar ve buraya konan bir yastık üzerine dua okuyarak üç kez kaldırıp otururlar sırası gelmişken kadınlar oynarken getirilen kına, kızın sağ elinin ortasına ve ensesine yakılır Başına al (kırmızı) ve yeşil tülbent örterler
Gelinin kınası yakıldıktan daha sonra burada yer alan kadınlarda kına yakarak,çerez dağıtırlar Gösteri bittikten sonra gelin kızın yanında bulunan yakın arkadaşları, diğer kadınlarla birlikte şu nağmeyi söyleyerek ayrılırlar
Tuz çömleği, tuzsuz olmaz
Büyük evler kızsız olmaz
Kız eşim kız ayrılalım
Sabahtan olsun bir olalım
i) Gelin Sonuç:
Gelin kızla beraber kalan kızlar sabahleyin erken kalkarlar ve gelin kızın çeyizini dışarı çıkarırlar Oğlan evinden bir bayan gelin kızın gelinliğini getirir Bahşişini aldıktan sonradan teslim eder Elbise gelin etrafında üç kere dolandırılarak giydirilir Hem başına fes te giydirilir Yüzüne al, alın üzerine yeşil bunun üstüne de beyaz atkı örterler Atkının üstüne de altın takarlar Giydirme işlemi bittikten sonra, kız evde bulunan herkesle vedalaşır
Erkek Çocuk evinden bayrakla, halay çekerek kız evine gelin almaya gelen seğmenler, gelinin eşyasını bir arabaya yüklerler Gelin kardeşi tarafından beline al kuşak bağlanarak, doru bir soy bindirilir Büyüklerden biri atın başını çekerek, toplulukla beraber köy civarda dolaştırılır Mezarlık yakınından geçilerek gelin erkek çocuk evine getirilir
Güvey evin kapısında bekler Damadın annesi, babası, yakınları ve düğüne gelen davetliler göre hediyeler verildikten daha sonra gelin attan iner Damatla birlikte kesilen kurbanın üzerinden atlayarak eve girerler Gelin eve girerken, güvey, daha önce hazırladığı bozuk paraları cebinden çıkararak arkasına atar giderken silahlar atılır, halaylar çekilir Bir müddet daha sonra da nikah resmi olarak her tarafta olur Bu Nedenle çevre köylerden gelenler de köylerine dönerler *