ANONİM HALK EDEBİYATI
Günümüze değin ele geçirilen kaynaklardan anlaşıldığına tarafından, fazla geniş bir coğrafyaya yayılan Türk ulusu kendi içinden yetişip adları hatırlanan yada unutulmuş olan şairlerine ve onların eserlerine büyük saygı ve sevgi duymuştur Bu büyük alaka ve sevginin en manâlı kaynağı dildir Şairler dilleri doğruca insanlara duygu, akıl, sevinç ve özlemlerini aktarmışlardır Aktarılan ürünler halkın içinden olan halk tarafından olduğunda ürünler halkın müşterek malıdır İşte halkın bu müşterek ürünlerine “Anonim denir Anonimin sözlük anlamı ise “adsız demektir
Söyleyeni kesin olan, olmayan yada unutulan, halkın karşılıklı malı olan ürünlerin tümü Anonim Insanlar Edebiyatını oluşturur Anonim ürünler İslamiyet kabul edilmeden ortaya çıkmış ve günümüze gelene dek çoğu farklılıklar göstermiştir
Kimileri unutulmuştur Bu unutulmanın en kayda değer sebepleri coğrafi şartlar, savaşlar, isyanlar, göçler vb nedenlerdir
İslamiyet öncesinden bu güne değin aktarılan ürünler insanların acılarını, sevinçlerin, özlemlerini, gelişmelerini ve isteklerini ortaya koymuştur Bu ürünleri bize aktaran ilk söz sanatkarları Çuçu, Aprınçur, Tigin, Kül Tarkan, Kalım Keysi ve daha birçoklarının eserleri günümüze değin gelmiştir
Bu günümüze değin gelen eserlerin en manâlı kaynaklarından biri olan Divanı Lügatit Türk ’te Kaşgarlı Mahmut un örnek verdiği bir çok şiir bulunmaktadır Kaşgarlı Mahmut a kadar Türklerde türkü yakma, mani söyleme, bir olayı öykü etme gibi özellikler İslamiyet öncesi yıllarda canlı olarak var olmuş ve günümüze dek canlılığını sürdürmüştür Insanlar arasında duyduklarını aktaran Kaşgarlı Mahmut ’a bu bakımdan tarihteki ilk folklor derlemecimiz denmiştir
Anonim Ahali Edebiyatının Esas Ürünleri;
Mani, ninni, türkü, bilmece, atasözü, fıkra dır
Anonim Ahali Edebiyatı Türk Şiirinin Özellikleri;
Sözlü ve yazılı olarak yaşayan bir Edebiyattır
Dili sade, yalın, halkın hitabe dilidir
Nazım birimi dörtlüktür
Ölçü hece ölçüsüdür
Yarım uyak kullanılır
Aşk, ölüm, hasret, yiğitlik, gurbet gibi konuları işlemiştir
Acilen Anonim Ahali Edebiyatının ürünlerini inceleyelim
MANİ
Maniler, Türk Irk şiirinin en ufak nazım biçimi olmuş ve geniş bir coğrafyaya yayılmıştır
Türkiye sınırlarında Denizli de mana, Urfa ’ da kadınlar aralarında söylenenlerine me ’ani, erkekler arasındakilere ise hoyrat denir Doğu Karadeniz de ise karşıberi denir
Türkiye dışarıda Azerbaycan ’da bayatı,Irak ’taki Türkler arasında hoyrat, Kazan Türkleri ve Kırgızlar arasındaki isimler ise aytipa, kayım, öleng ya da ülenek denmektedir
Maniler çoğunlukla aşk, ayrılık, doğa, gurbet, kıskançlık, özlem, askerlik vb konuları işler
Maniler genel olarak 7 ’li hece ölçüsü ile yazılmıştır Çoğunlukla 4 dizeden oluşmuştur Kafiye şaması ise ;
a
a
x
a şeklindedir
Dört dizesinde de hece sayısı eşit olanlara düz mani denir Asıl anlatılmak istenen maksada geçişi sağlayan dizelere Hazırlık dizeleri denir Vurgulanmak istenen genellikle son dizede anlatılır Birincil iki dizesi yedi heceden daha az olanlara indirilmiş mani denir Indirilmiş manilerin birinci dizesinin yedi veya sekiz heceye tamamlanılarak söylenmesine ayaklı mani yada doldurmalı indirilmiş mani denir Indirilmiş manilerde çoğunlukla cinas kullanılır Cinas, söylenişleri aynı, anlamları farklı olan kelimelerin oluşturduğu uyaktır Düz maninin sonuna birkaç mısra daha eklenip söylenmesine yedekli yada artık mani denir
*
Günümüze değin ele geçirilen kaynaklardan anlaşıldığına tarafından, fazla geniş bir coğrafyaya yayılan Türk ulusu kendi içinden yetişip adları hatırlanan yada unutulmuş olan şairlerine ve onların eserlerine büyük saygı ve sevgi duymuştur Bu büyük alaka ve sevginin en manâlı kaynağı dildir Şairler dilleri doğruca insanlara duygu, akıl, sevinç ve özlemlerini aktarmışlardır Aktarılan ürünler halkın içinden olan halk tarafından olduğunda ürünler halkın müşterek malıdır İşte halkın bu müşterek ürünlerine “Anonim denir Anonimin sözlük anlamı ise “adsız demektir
Söyleyeni kesin olan, olmayan yada unutulan, halkın karşılıklı malı olan ürünlerin tümü Anonim Insanlar Edebiyatını oluşturur Anonim ürünler İslamiyet kabul edilmeden ortaya çıkmış ve günümüze gelene dek çoğu farklılıklar göstermiştir
Kimileri unutulmuştur Bu unutulmanın en kayda değer sebepleri coğrafi şartlar, savaşlar, isyanlar, göçler vb nedenlerdir
İslamiyet öncesinden bu güne değin aktarılan ürünler insanların acılarını, sevinçlerin, özlemlerini, gelişmelerini ve isteklerini ortaya koymuştur Bu ürünleri bize aktaran ilk söz sanatkarları Çuçu, Aprınçur, Tigin, Kül Tarkan, Kalım Keysi ve daha birçoklarının eserleri günümüze değin gelmiştir
Bu günümüze değin gelen eserlerin en manâlı kaynaklarından biri olan Divanı Lügatit Türk ’te Kaşgarlı Mahmut un örnek verdiği bir çok şiir bulunmaktadır Kaşgarlı Mahmut a kadar Türklerde türkü yakma, mani söyleme, bir olayı öykü etme gibi özellikler İslamiyet öncesi yıllarda canlı olarak var olmuş ve günümüze dek canlılığını sürdürmüştür Insanlar arasında duyduklarını aktaran Kaşgarlı Mahmut ’a bu bakımdan tarihteki ilk folklor derlemecimiz denmiştir
Anonim Ahali Edebiyatının Esas Ürünleri;
Mani, ninni, türkü, bilmece, atasözü, fıkra dır
Anonim Ahali Edebiyatı Türk Şiirinin Özellikleri;
Sözlü ve yazılı olarak yaşayan bir Edebiyattır
Dili sade, yalın, halkın hitabe dilidir
Nazım birimi dörtlüktür
Ölçü hece ölçüsüdür
Yarım uyak kullanılır
Aşk, ölüm, hasret, yiğitlik, gurbet gibi konuları işlemiştir
Acilen Anonim Ahali Edebiyatının ürünlerini inceleyelim
MANİ
Maniler, Türk Irk şiirinin en ufak nazım biçimi olmuş ve geniş bir coğrafyaya yayılmıştır
Türkiye sınırlarında Denizli de mana, Urfa ’ da kadınlar aralarında söylenenlerine me ’ani, erkekler arasındakilere ise hoyrat denir Doğu Karadeniz de ise karşıberi denir
Türkiye dışarıda Azerbaycan ’da bayatı,Irak ’taki Türkler arasında hoyrat, Kazan Türkleri ve Kırgızlar arasındaki isimler ise aytipa, kayım, öleng ya da ülenek denmektedir
Maniler çoğunlukla aşk, ayrılık, doğa, gurbet, kıskançlık, özlem, askerlik vb konuları işler
Maniler genel olarak 7 ’li hece ölçüsü ile yazılmıştır Çoğunlukla 4 dizeden oluşmuştur Kafiye şaması ise ;
a
a
x
a şeklindedir
Dört dizesinde de hece sayısı eşit olanlara düz mani denir Asıl anlatılmak istenen maksada geçişi sağlayan dizelere Hazırlık dizeleri denir Vurgulanmak istenen genellikle son dizede anlatılır Birincil iki dizesi yedi heceden daha az olanlara indirilmiş mani denir Indirilmiş manilerin birinci dizesinin yedi veya sekiz heceye tamamlanılarak söylenmesine ayaklı mani yada doldurmalı indirilmiş mani denir Indirilmiş manilerde çoğunlukla cinas kullanılır Cinas, söylenişleri aynı, anlamları farklı olan kelimelerin oluşturduğu uyaktır Düz maninin sonuna birkaç mısra daha eklenip söylenmesine yedekli yada artık mani denir
*