Arka koltuğa yahut gidiş tarafının bilakis bakan koltuklara oturunca daha sık hissedilen, virajlı ve kasisli yollarda tesiri daha da artan bu durum, dalgalı denizde seyreden gemilerde seyahat yapanlarda da sık sık görülüyor.
Rahatsız edici bu durumun nedeni büsbütün istikrar sistemiyle alakalıdır. Uzay araştırmacıları buna "uzaysal oryantasyon" diyorlar. Tıptaki ismi ise "hareket hastalığı"dır.
Beyin; hareketi iç kulaktan, gözlerden ve beden derin dokularından gelen ihtarlar sayesinde algılar.
Bu üç sinirsel yol ile yürüme üzere şuurlu hareketler beyne gönderilir. Şuurlu hareket edilmediği vakit (arabada seyahat gibi) beyin üç farklı yoldan gelen mesajları koordine edemez ve bir uyuşmazlık ortaya çıkar. Bu da araç tutmasına neden olur.
Aslında taşıt tutmasının tam olarak nasıl ortaya çıktığı bilinmiyor. Üç farklı sinirsel yol ortasında bir uyuşmazlık olduğu görüşü bir varsayımdır. Hareketi iç kulaktaki yapılar tespit ettiği için hareket hastalığının nedeninin buradan ötürü oluşabileceği varsayım ediliyor.
Ayrıca gözlerden gelen bildirilerin çok tesir etmediği düşünülüyor zira görme engelli şahıslarda de araç tutması ortaya çıkabiliyor. Beyinde ve hudut sisteminde irtibatı kolaylaştıran kimyasal hususlar olan kimi nörotransmitterler de bu durumun nedeni olabilir. Bu sebeple araç tutmasının tedavisinde nörotransmitterlere tesir eden ilaçlar kullanılabiliyor. Antihistaminikler sayesinde de bulantı, kusma, baş dönmesi engellenebilmektedir.
Taşıt tutmasına karşı alınabilecek birtakım tedbirler şu formda:
- Seyahat ederken ufuk çizgisine bakabildiğiniz bir konumda oturun.
- Arabada art koltuk yerine ön koltukta oturun.
- Gemideyseniz güverteye çıkıp ufka bakın.
- Uçakta pencere kenarını tercih edin.
- Uçakta kanata yakın bir koltukta oturun zira bu kısım daha az sarsılır.
- Kitap, telefon, tablet üzere objelere uzun mühlet bakmayın.
- Gidiş tarafına aykırı koltuklarda oturmayın.
- Kötü kokulardan, baharatlı yiyeceklerden, havasız ortamlardan uzak durun.
- Doktorunuzun önerdiği bir ilaç kullanın.
Mide yiyecek parçalarken hidroklorik asit üretir, bunu güç için kullandıktan sonra kalanını boşaltır. Uzun müddet yemek yenmediğinde bu asit midede birikir. İçinde bulunduğumuz araç sallandıkça midemizdeki asit de sallanır ve bu da mide yanmasına ve bulantıya neden olur.
Çocukları daha fazla araç tutmasının nedeni ise uzunlukları kısa olduğu için ufuk çizgisini göremiyor olmalarındandır. Art koltuğun ortasına otururlarsa bu sorunu yaşama ihtimalleri azalacaktır.