Anayasa Mahkemesi (AYM), İstanbul’da YÖK protestosunu takip ederken polisin aykırı kelepçe taktığı gazeteci Beyza Kural Yılancı’nın basın ve tabir özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Yılancı'ya 15 bin TL tazminat ödenecek.
Foto: Arşiv
Gazeteci Beyza Kural Yılancı, 5 Kasım 2015 tarihinde YÖK’ün kuruluşunu protesto etmek isteyen öğrencilerin hareketini takip etti. Sivil polis, öğrencilere müdahale edilirken, çekim yaptığı sırada basın vazifelisi olduğunu bildirmesine rağmen gazeteci Yılancı’yı da aksi kelepçe takarak alanda bekletti.
Polis, çalıştığı kurum kartını göstermesine karşın Yılancı’ya “Hiçbir şey eskisi üzere değil artık, bunu öğreteceğiz size” dedi. Yılancı, gözaltı aracında yer kalmaması üzerine, kendisinin basın mensubu olduğunu anlayan bir öbür amir tarafından özgür bırakıldı.
"Üst seviye yetkililerin telaffuzları..."
Yılancı’nın şikayeti ve olayla ilgili görüntü kayıtlarının incelenmesi üzerine savcılık Y.Ş., N.D. ve K.A. isimli kuşkulu polislerin tabirini aldı. Yılancı’nın bileğinden tutan Y.Ş., “Hiçbir şey eskisi üzere değil artık, bunu öğreteceğiz size” cümlesini tam olarak hatırlamadığını belirtirken, “O devir devletimizin üst seviye yetkilileri tarafından terör aksiyonlarına karşı duruşa yönelik kararlı telaffuzlar ve olay yerinde bulunan kümenin elindeki pankartlar ve telaffuzlarla polisi ve devleti aşağılayıcı ve suçlayıcı telaffuzların bulunması hasebiyle ortaya söylenmiş bir kelam olduğunu düşünüyorum. Şahsa yönelik değildir. Aslında gerimi dönüp giderken söylemişim" dedi.
Yılancı yaşadıklarıyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulundu, lakin sonuç alamadı. Üç polisin sözünün alınmasının akabinde 7.9.2016’da şikayeti hakkında takipsizlik kararı verilen Yılancı, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağı ile tabir ve basın özgürlüğünün ihlal edildiği argümanıyla AYM’ye kişisel müracaatta bulundu.
"Basın kartı yok"
AYM, Yılancı’nın başvurusunu 12 Ocak 2021 tarihinde görüştü. AYM, Yılancı’nın basın ve tabir özgürlüğünün, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine ve 15 bin lira manevi tazminat verilmesine oybirliğiyle karar verdi.
Kararda, “Başvurucunun sarı basın kartı sahibi olduğuna ait olarak belgeye sunulmuş bir bilgi yahut evrak mevcut değildir” denilmesi de dikkat çekti. AYM kararının bir örneği, polisler hakkında soruşturmanın tekrar açılması için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderildi. AYM kararının münasebetinde Yılancı’ya yapılan müdahalenin "haklı ve yasal olmadığına" dikkat çekilerek, şunlar belirtildi:
“Soruşturma belgesinde ve sonucunda verilen takipsizlik kararında müracaatçının haber yapmasının engellenmesinin ve müracaatçıya yapılan fizikî müdahalesinin katiyen gerekli olduğuna dair rastgele bir tespit ya da açıklama yapılmamıştır. Bunun bilakis kamera imajları dikkatle incelendiğinde müracaatçının keyfi olarak gözaltına alındığı ve kelepçelendiği kanaatine ulaşılmıştır.”
"Ters kelepçe 'küçük düşürmek' için takıldı"
Kararın münasebetinde savcının soruşturmayı tarafsız ve objektif yürütmediği de kaydedilerek, aktif soruşturma yürütülmesi istendi. Yılancı’ya ‘küçük düşürme ve ders verme’ amacıyla aksi kelepçe takıldığı tabir edilen kararda, bu durumun insan haysiyetiyle bağdaşmadığı vurgulandı.