Azospermi; tetkik edilmek için alınan sperm örneğinde (spermiyogram), sperm hücresinin bulunamamasıdır. Kısırlık sebeplerinden erkek infertilitesinin önemli bir sebebidir. Genellikle 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebelik elde edemeyen çiftlerde yapılan rutin testler sırasında tespit edilir. Tek sperm örneği ile tanı koymak yerine tekrarlayan testlerle doğrulamak tercih edilir. Bu tanıyı alan hastaların hemen hepsi için, çocuk sahibi olmanın tek yolu IVF (tüp bebek tedavisi) tedavileridir.
Azopermi temelde iki gruba ayrılabilir. Tıkanıklığa bağlı olan ve tıkanıklığa bağlı olmayan. Tıkanıklığa bağlı olan grupta testisler sperm üretebilir fakat kanallarda doğuştan ya da enfeksiyon gibi sebeplerle sonradan olan tıkanıklıklar nedeniyle sperm meniye ulaştırılamaz ve dışarı atılamaz.
Tıkanıklığa bağlı olmayan grupta ise testislerde sperm üretimi olmamaktadır. Azospermi hastalarının çoğunluğu bu gruptadır. Genetik sebepler, hormonal sebepeler, testislerin doğuştan yukarıda olması ve bu duruma zamanında müdahale edilmemiş olması, radyosyona maruziyet vb. gibi sebeplerle meydana gelebilir.
Azospermi doğuştan olabileceği gibi sonradan da gelişebilir. Yaşın ilerlemesi, beslenme bozuklukları, obezite veya aşırı zayıflık, çevresel faktörler (stres, psikolojik bozukluklar), hormonal bozukluklar sebep olabilir.
Azospermiyi genelde hastalar fark edemezler. Eğer meni olması gerekenden farklı renkler varsa (sarı, yeşil ve kırmızı gibi), normalden daha yoğun veya daha sıvıysa, alışılagelmedik koku varsa muayene olmanızda fayda vardır.
Azospermi üst üste (3-4 hafta ara ile) yapılan spermiyogramlarda tespit edilmişse üroloji muayenesi ve genetik testlerle değerlendirilmelidir. Hastaların yaklaşık %10’unda yapısal ve sayısal genetik anormallikler saptanabilmektedir. Y kromozomundaki kopmalar (delesyonlar) da belirlenebilir. Hangi genetik bozukluğun olduğu hastanın sonraki tedaviler ile sonuç alma ihtimalini değerlendirmek açısından önemlidir.
Azospermi tedavisi, hastalığın sebebine bağlı olarak değişmekle beraber genelde mikroskobik TESE işlemi ile yapılabilmektedir. Mikro TESE ile mikroskop altında incelenen testis dokularından sperm içermesi muhtemel olanları alınarak bu dokulardan sperm ayrıştırılır. Burada bulunan spermler ICSI (mikroenjeksiyon) yöntemi ile yumurtaya zerk edilerek dölleme işlemi yapılır. Tıkanıklığa bağlı azospermi hastalarında sperm eldesi daha kolay olmaktadır.