İpek Özbey'in röportajı
Ak Parti’den tanıdıklarımız gelip, “bir şeyler yapalım” deseydi, bu işe hiç kalkışmazdık..
Türkiye ismine hicap duyuyorum. Türkiye trollerle yönetilmeyi hak etmiyor…
Sistem 2023’e kadar dayanamaz. çok büyük bedel ödenir...
Başkanlık sistemini destekleyici bir tane tabirimi göremezsiniz…
Hakikate değil şahıslara sadakat gösterenler aranıyor..
Dinimizin kutsallarını siyasette araç olarak kullanmayacağız.
O kadar çok Batı düşmanlığı yapıldı ki hükümetin siyaseti dar bir köşeye sıkıştı...
Merkez Bankası Türk Lirası üretiyor ve karşılığında döviz kaynağı yok.
Bu infaz yasası nitekim içimi burktu. Kozmik hukuk prensiplerine, eşitlik unsuruna, adalet unsuruna ters..
Yüzde 35 bayan, yüzde 20 genç kotamız var. Engelli kotamız var. Bunlar tüm siyasi partiler içinde en yüksek oranlar.
- Uzun yıllar AKP’de siyaset yaptınız. Artık yeni bir parti kurup, genel başkanlık koltuğuna oturdunuz. Ne oldu da meskenden ayrıldınız?
En uzun mühlet, 13 yıl kesintisiz bakanlık yapan kişi oldum. Bu müddette aidiyet kavramı, aile kavramı oluşuyor gerçekten. Tıpkı ailenin sıkıntılı fertleri olur, yeniden de ailedendir, o alakayı bozmak, kırmak çok kolay değildir. Hükumette olduğum vakitlerde, 2008-2009’a kadar çok yeterli bir devir yaşadık, hem iktisatta hem de demokraside büyük ilerleme kaydettik. O periyoda katkı vermiş olmak benim için hâlâ onur kaynağıdır. Lakin sonraları kuruluş prensiplerine ters icraatların başlamasıyla; insan hakları, özgürlükler, çoğulcu demokrasi ve hukukun üstünlüğü üzere bedellerden uzaklaşıldığında, ayrılmak artık benim için hem bir mecburilik hem de yükümlülük oldu.
- Hiç “Keşke siyasete girmeseydim” dediğiniz oldu mu?
Hayır olmadı lakin siyaseti daima süreksiz bir misyon olarak gördüm. Onun için daima amatör ruh vardı, profesyonel bir siyasetçi üzere hissetmedim kendimi.
- Pekala ya artık?
Kaideler biraz değişti. Türkiye önemli olarak zahmetli bir periyotta. Türkiye çok âlâ yönetilseydi, 2023 maksatlarına ulaşsaydı seve seve kendi işime dönerdim, ki neredeyse dönmüştüm aslında. Gözüm geride kaldı açıkçası. İşler her geçen gün berbata gitmeye devam etti. Bu türlü bir periyotta hiçbir şey yokmuş üzere davranamazdım. Tanıdığımız, tanımadığımız pek çok kişi “Sessiz kalmayın” dedi. Kuruluş öncesi yalnızca ben, hiç tanımadığım, farklı ideolojilerden, farklı coğrafyadan binden fazla beşerle görüştüm.
- AKP’den vazgeçenler miydi, bir vakit AKP ile yol yürüyen liberaller miydi, kimdi bu beşerler?
Yalnızca Ak Parti’den tanıdıklarımız gelip, “bir şeyler yapalım” deseydi, bu işe hiç kalkışmazdık. Lakin büsbütün farklı partilere oy vermiş insanların bizi bulup ulaşmaları cesaretlendirdi. Bir Türkiye hareketi olacağını düşünmesem hiç başlamazdım. Kurucular Konseyimize bakarsanız bunu göreceksiniz zati. Temsil gücü çok yüksek bir heyet. Yüzde 35 bayan, yüzde 20 genç kotamız var. Engelli kotamız var. Bunlar tüm siyasi partiler içinde en yüksek oranlar.
- Aileden kopmanıza neden olan kırılma noktasını sormak isterim. Eşinize “Yok, artık yapamayacağım” dediğiniz ana gidelim…
2009 mahallî seçimlerinin sonraki günü. Dört sayfalık gerekçeli bir istifa mektubuyla birinci o gün ayrılmak istedim. Lakin ülkenin kuralları buna müsaade vermedi, ayrılmam 2019 lokal seçiminden sonra fiilen mümkün oldu.
- 10 yıl istemeye istemeye, kerhen mi kaldınız?
2009 mahallî seçimine giden devirde Dışişleri Bakanı’ydım. O periyotta ıstıraplar görmeye başladım. Evvelce her şey kötüyken, daima birlikte omuz omuza sorun çözmeye çalışıyorduk. Başarılı da oluyorduk. Ne vakit ki Türkiye biraz ayakları üzerinde durup güçlendi, o vakit toplu ve ortak maksatlar değil de şahsi maksatlar gündeme gelmeye başladı. O an benim için kırılma noktası oldu. Lakin dediler ki, “Ekonomide global bir kriz var, Dışişlerine birini buluruz, bunu aşmak için iktisadın başına geç”. Hakikaten de 2009’un birinci çeyreğindeki işsizlik oranında önemli bir artış oldu, iktisat yüzde 14.4 daraldı. Bir şeyler yapmak gerekiyordu. Nasıl bırakıp gidersin? Başbakan Yardımcısı olarak İktisat Uyum Kurulu’nun da lideri oldum ve tekrar çalışmaya başladık. 2010-2011 iki yıl Türkiye’nin harika büyüme devri oldu. O krizden çok süratli çıktık. Bütün dünya Türkiye’yi konuşur hale geldi. Akıl veren durumdaydık açıkçası. Hatta o devir Dünya Bankası Türkiye’nin yaptığı reformlardan hareketle bir ıslahat kitapçık serisi bile oluşturdu.
- Sonra 2011 seçimleri yapıldı…
Büyük bir muvaffakiyet elde etti AK Parti. Çok özgüven bir ölçü ayakları yerden kesmeye başladı. Tekrar şahsi gündemler oluştu.
ŞAHSİ, SİYASİ VE MADDİ ÇIKARDAN BAHSEDİYORUM
- Şahsi gündem derken, şahsi çıkar mı demek istiyorsunuz?
Şahsi, siyasi ve maddi çıkardan bahsediyorum. Bir karar alırken ülkeye mi yoksa bir kişi yahut kümeye mı yararlı olsun diye alıyorsunuz? Şahsi olmaması için istişare ile gitmesi ve herkesin ehil olması lazım. Ehil olmayan, zayıf noktaları, dehşetleri olan bir istişare heyetiniz varsa, bunlarla gerçek istişare yapamazsınız.
- Bütün partiler ‘Türkiye sevdası’yla yola çıkıyor. Ne oluyor da iktidar olunca ‘ben sevdası’na dönüşüyor?
Kozmik bir gerçektir; mutlak güç kesinlikle yozlaştırıyor. Her ülkenin binlerce yıllık tarihinde de bugünün Türkiye’sinde de bu var maalesef. Bunu engellemek için, gücün kurallar ve mühletlerle kısıtlanması lazım.
- Tayyip Erdoğan’ı otoriter önder olmakla eleştirenler, Kemal Kılıçdaroğlu’na yıllarca “İsveç’te olsa çok güzel başbakan olur” dediler. Artık tıpkı tenkitleri sizin için duyuyoruz. Pasif kaldığınızı söyleyenlere yanıtınız ne olur?
Çok farklı liderlik cinsleri vardır. Kabaca ikiye ayırırsak; bir otokratik bir de demokratik liderlik var. İkisi ortasındaki en kıymetli fark şu: Demokratik liderlikte hedef öncelikle memlekettir. İkincisi yakın çalıştığınız gruptur, kendiniz üçüncü sıradasınızdır. Otokratik liderlik sıralaması tam zıddıdır. Evvel ben; sonra takımım, ailem, yakın etrafım; sonra da memleket. Bizim partimiz demokratik liderlik üzerine kuruldu.
- AKP ile yola çıktığınızda size nazaran, Tayyip Erdoğan otokratik başkan miydi, demokratik önder mi?
Başlangıçta, 2002-2007 ortasında istişare düzeneklerinin epeyce güzel çalıştığını düşünüyorum. O günkü meclis kümesi 363 kişiydi. Neredeyse Meclis’in üçte ikisi. 363 kişilik kümeyle her hafta toplanırdık, herkes çıkıp özgürce konuşurdu. Tayyip Bey’i, bakanları eleştirirler, feryat ederlerdi. Yanlışlardan dönülürdü.
- Sonra ne oldu?
Farklı görüşlerini söyleyenler, açıkça tenkit getirebilen beşerler teker teker sistem dışı kaldı. Ya şahsî baskıyla beşerler ayrılma noktasına geldi ya da ayrılmaları istendi. Ya da beşerler “Yeter” dedi. Her bir uzaklaşma ya da uzaklaştırılma geride kalanları sıkı bir çerçeveye soktu. “Bak geçen gün MYK toplantısında şu arkadaş biraz eleştirel konuşmuştu, bu arkadaş gitti…” Biraz da uygulamadan hareketle otokontrol çok arttı. Maalesef şu andaki noktaya gelindi.
O GÜN MALİ KURALI KOYABİLSEYDİK BUGÜN TÜRKİYE SAPASAĞLAM OLURDU
- O periyoda ilişkin ferdî ‘keşke’leriniz var mı, “Keşke sesimi çıkarsaydım, itiraz etseydim” dediğiniz bir şey?
Şayet sıkıntı memleket problemiyse, kendi kararlarımla ilgili çok istişare ederim. Onun için bazen hakkımda “Çok temkinli” diye konuşulur. Geçmişte de her kararımı istişare ile aldım. “Keşke” diyeceğim bir şey göremiyorum. Ben kendi adıma inandığım çabamı verdim. Başarılı olduğumuz alanlar oldu, başarısız olduğumuz alanlar oldu. Bazen bunu kamuoyu önüne taşacak halde de tartıştım. 2011-2012 yıllarına bakın. Tayyip Bey’in bana karşı taraf olduğu vakitler yaşandı. Örneğin Mali Kural çalışmamız oldu hatırlarsanız. Mali Kural ile Türkiye’nin bütçe açığını ve borç stokunu kalıcı olarak denetim altına alıp öngörülebilir hale getirmeyi amaçlamıştık. O gün Mali Kuralı koyabilseydik bugün Türkiye sapasağlam olurdu. Ki Almanya yaptı, şu anda bu krizde bile devlet harcamasını en çok arttıran ülke oldu. Mali kural olmasa yapamazdı… Çok uğraşını verdim ancak öteki fikirde olan arkadaşlar “Devlet çok para harcasın, büyük projelere kaynak aktarılsın, çok ihale yapalım” diyerek pürüz oldu. Mali Kural kuruldan oybirliğiyle geçti. Genel Kurul’da iki saat kala döndü.
- Niye karşı çıktılar size?
O günlerde bütçe sağlam, iktisat sağlam. Bir an evvel yatırım yapalım diye düşündüler. Tamam yapalım, lakin rasyonalitesine bakalım. Bir de bu yatırımlar siyasi tasalarla mı yoksa memleketin muhtaçlığı olduğu için mi yapılıyor? O mali kuralın bir formda devlet harcamalarını kısıtlayacağını düşündüler. Tayyip Bey’i de ikna ettiler. Artık ise “Parayı nereden bulacağız” diye kıvranıyorlar. İkinci bir örnek, inşaat ve sanayi istikrarının bozulması konusu. Bunun vaktinde ihtarını yaptım, hepsi kayıtlarda. “Bakın istikrar bozuluyor, inşaat kesiminde imar planı ve emsal değişiklikleriyle büyük rant oluşuyor, bu rant kayıt dışı, paylaşılıyor. Kısa vadede herkes kazanıyor üzere görünüyor fakat sanayi yatırımı olmuyor. İnşaat dalımız çok kıymetli bir kesim, fakat, Türkiye’nin kaynakları yalnızca inşaat bölümüne aktarılırsa bu ekonomiyi tıkayacak” diye tekraren uyardım. Lakin benzeri lobiler yeniden devreye girdi. Bugün Türkiye’nin her yerinde boş binalar var. Sistem tıkandı zira. Zati Koronavirüs salgını öncesinde de Türkiye iktisadında önemli problemler vardı. Üçüncü bir örnek, Başkanlık sistemi konusu da o denli. Bir tane destekleyici tabirimi göremezsiniz. Referandum öncesi benim için mitingler, televizyon programları planlamışlar. “Bir dakika: Ne mitingi ne televizyon programı, hiçbirini yapmam. Çıkmamı isterseniz, çıkayım anlatayım, beni dinleyen ‘hayır’a oy verir” dedim.
PARTİNİ ŞİKAYET ETMEKTEN DAHA TESİRLİ BİR PROSEDÜRDÜ
- Susmak da desteklemek değil mi, çıkıp da neden “Bu işin bu türlü böyle ziyanları var” demediniz?
Bana özel soran herkese görüşlerimi anlattım. Ancak siyasi partiler yasasında ve siyasi parti tüzüklerinde disiplin denilen bir gerçek var. Parti bir karar aldıysa onun dışına çıkarak parti üyeliği yapamazsınız. Üstelik parti içindeyken, kusurları elimdeki imkanlarla parti çatısı altında düzeltmeye çalıştım. Televizyonda, halka kendi partisini şikayet ediyor üzere görünmekten daha tesirli bir usuldü. Maalesef birtakım mevzularda tesirim hudutlu kaldı. Fakat, her istişarede yanlışsız bildiğimi savundum. O devir Türkiye için fevkalâde bir periyottu. Bu kadar değerli bir sistem değişikliği, 15 Temmuz darbe teşebbüsünden çabucak sonra ülkenin OHAL ile yönetildiği periyotta getirildi, “fırsat bu fırsat” dercesine… Parti içinde istişare edilmedi. Şuna üzüldüm, teğe bir konuştuğunuzda “Bu çok yanlış olacak” diyen arkadaşlarımızın bir kısmı çıktılar, bunu televizyonlarda savundular. Her şeyi konuşmak zorunda değilsiniz ancak konuştuğunuz her şey yanlışsız olmalı.
- Bugünü görmüş müydünüz o vakit?
Elbette. Bakın ne diyorlardı “Koalisyon periyodu bitecek”… Ne bitmesi ittifak devri başladı. Basın kıymetli ölçüde sonlandırıldığı ve özgürlüğü olmadığı için tutarlılık testi de yapamıyor. Şunu da vurgulamam gerekir ki, bütün kabahati sisteme yüklememek lazım. Bu sistem değişmeden evvel de Türkiye’de idare stili hayli otoriterleşmişti.
TEMEL OLAN İNSANLARIN SIHHATİNİ KORUMAK
- “İktidar sokağa çıkma yasağını uygulayamıyor, zira iktisat buna müsaade vermiyor”… Kasada para yok mu?
Öncelikle bu çok yanlış bir argüman. Bunun hükümet tarafından söz edilebilmesi akıllara sakinlik veriyor. Evvel can mı mal mı derken, evvel mal üzere bir durum ortaya çıkıyor. İnsanların sıhhatini korumak temeldir, iktisat bir araçtır. Emel olamaz…
- Bugün siz idarede olsaydınız, günlük paralarla yaşayan beşerler başta olmak üzere yurttaşın ekonomik korkusunu nasıl giderirdiniz?
İktisadın başında olduğum yıllarda birçok defa yaşadık bunu. Bakanlar Kurulu’nda her kritik bahiste, kafayı çevirip bana baktıklarında “Bana bakmayın, siz gereğini yapın, bizim misyonumuz onu arttan toparlamak” diyordum. Sorunun kaynağı şu: Türkiye bu krize çok zayıflamış bir iktisatla girdi. Merkez Bankası’nın bir vakitler 136 milyar Dolar olan rezervi brüt 90, net 30 milyarlara indi. İçinde swap’lar ve hazinenin Merkez Bankası’nda tuttuğu mevduatlar var. Onları da düştüğünüzde rezerv ekside. Merkez Bankası’nın para siyaseti duruşu yanlış olduğu için daima döviz rezervini eriterek istikrarları tutturmaya çalıştılar. O da bünyeyi çok zayıflattı. Türkiye’nin bütçe açığı esasen çok süratli artıyordu bu devir. Faiz ödemeleri bu yılın bütçesinde 129 milyar TL. Meğer yalnızca üç yıl evvel, 2017’de 57 milyardı.
- Niçin bu kadar faiz ödüyor?
Belirsizlik ve güvensizlik olduğu için. Merkez Bankası’nın yıllardır biriktirdiği yedek akçenin tamamını bir çırpıda bütçeye aktardılar. Türkiye bu krize, zayıf bir Merkez Bankası, zayıf bir bankacılık sistemi, zayıf bir bütçeyle girdi. Halbuki üçünün de güçlü olması lazım. Örneğin Almanya üçünde de güçlü olduğu için uygun yönetiyor bu krizi.
- Berat Albayrak, iktisadın başına getirildiğinde ne düşündünüz?
Rasyonalite bir defa kaybolduğunda, bir defa bilim ve akıl çerçevesinin dışına çıkıldığında artık orası bilinmeyen bir alandır. Bugün birisi, yarın oburu olur. Bireylerin değeri yok. Esasen tek bir karar alma merci var. Sorunu bazen sistemde, bazen bireylerde arıyoruz ancak Türkiye’nin idare üslubu sorunu var. Ehliyet ve liyakat aramayan bir idare şekli var. Gerçek değil ‘görüntüde sadakat’ aranıyor ve bu türlü şahıslardan dar bir takım oluşturuluyor. Hakikate değil bireylere sadakat gösterenler aranıyor. Aslolan hakikate sadakattir. Bu kadar büyük ülkenin bu halde yönetilmesi çok güç.
- Sonunda IMF’den borç alır mı Türkiye?
Türkiye’ye bir halde kaynak lazım. Zira içerideki kaynaklar kıymetli ölçüde tüketildi maalesef. Hâlâ israfı önleyip kaynak yaratılabilir.
- Ne kadar israf var, biliyor musunuz?
Fiziki olarak önümüzde çok örneği var. Ankara’da 15 dakika otomobille dolaşın çok örneğini göreceksiniz. Bir de göremedikleriniz var. Bilhassa kamu harcamalarında… Beşerler bitmiş projeyi görüyor lakin sanki çok daha ucuza mal olabilir miydi? Şayet ihaleler şeffaf yapılsaydı daha ucuza bitebilir miydi? Bunları kimse bilmiyor. Beşerler bakıyor yalnızca, üçüncü köprü, hoş. Osmangazi Köprüsü güzel… Lakin bu projenin maliyeti yalnızca bir defter kaydı olarak kalıyor.
BEDELİ O BEŞ YAŞINDAKİ ÇOCUK ÖDEYECEK
- Bir de daima birebir müteahhitlerle çalışılıyor. Neredeyse beş yaşındaki çocuk dahi isimlerini biliyor…
Maalesef. İşte olan o beş yaşındaki çocuğa oluyor. Ömrü boyunca bunu ödeyecek biliyor musunuz? Yarın okula gidecek, okuldan sonra çalışmaya başlayacak, bunu vergi olarak ödeyecek, günlük hayatında ödeyecek, o köprüden her geçtiğinde, hastaneye her giriş çıkışında ödeyecek. Ömrü boyunca bunun külfetini çekecek.
- İsraf durdurulsa dışarıdan borç almaya gerek kalmaz mı yani?
Büyük iktisatların hepsinin bir ölçü borcu vardır. Virüs salgını başladığından bu yana dünya ne yapıyor diye baktığımızda; öncelikle 15 büyük iktisat kendi merkez bankaları ortasında dayanışma kurdu. G20 üyesi olan Türkiye bu oyunun dışında kaldı. Asıl sayının büyüğü IMF’de değil Merkez Bankaları’nın kaynaklarında. Bugün Amerikan Merkez Bankası’nın ne kadar para üreteceğinin bir üst sonu yok. Hele hele memleketler arası sıkıntıysa. Ürettiği para kendi ülkesinde enflasyona bile sebep olmayabiliyor. Bunun yanısıra, son bir ay içinde 100 ülke milletlerarası kuruluşlardan takviye talebinde bulundu. Ve biz vaktinde çok katkı verdik, bu kuruluşların süratli ve kolay devreye sokulan yardım düzeneklerini oluşturduk. Türkiye’nin bunları kullanma hakkı var. Yüzde 1 faizle kuralsız hem de… Piyasaya gidip yüzde 7 faiz ödeyene kadar, bu kuruluşlardan yüzde birle alabiliriz.
- Neden almıyoruz?
Son yıllarda o kadar çok yabancı düşmanlığı, o kadar çok Batı düşmanlığı yapıldı ki hükümetin siyaseti dar bir köşeye sıkıştı. U dönüşü yapıp buraya yönelir mi, ihtimal vermiyorum.
TÜRK LİRASI ÜRETİLMEYE BAŞLANDI
- Para basar mı Türkiye?
Türk lirası üretilmeye başlandı aslında. Hiç olmadık sistemler uygulanıyor. Bankalar ellerindeki konut kredileri, ellerindeki rastgele bir varlığa dayalı menkul değerleri Merkez Bankası’na koyup, Merkez Bankası’ndan para çekebiliyor. Merkez Bankası o Türk Lirası’nı nereden buluyor?
- Üretiyor o denli mi, bundan kimsenin haberi var mı?
İşsizlik fonundaki menkul değerlerde de yapıldı, Merkez Bankası’na veriliyor, Merkez Bankası’ndan çabucak Türk Lirası alıyor. Nereden buluyor bu Türk Lirası’nı… Bu tarz olarak yapılabilir. Bu türlü durumda Merkez Bankaları devreye girebilir. Lakin bu morfin üzeredir. Savaş anında yaralı vardır, morfin işe fayda. Ancak “Morfin yeterliymiş, kaygılarımı unutturuyor, daima kullanayım” derseniz bünyeyi bozarsınız. Merkez Bankası şu anda Türk Lirası üretmeye başladı. Lakin bunun ölçüsü ne olacak, orta vadeli bir programla nasıl olağana dönecek, bu acil olarak açıklanmazsa Merkez Bankası’nın bugünkü siyaseti size yüksek kur ve enflasyon olarak geri döner.
- Döviz kuru şu anda o yüzden mi yükseliyor?
E alışılmış. Merkez Bankası Türk Lirası üretiyor ve karşılığında döviz kaynağı yok. Türk Lirası’nı bollaştırıyorsunuz, eser bollaşıyor. Lakin karşılığı yok. Bu paranın bedelinin düşmemesinin imkânı yok.
- Ne yapmak gerek?
Çabucak bunu bir döviz kaynağıyla dengelemeniz lazım. En azından bunu ne vakit ve nasıl normalleştireceğinizi, olağan periyotta bunu yemin billah yapmayacağınızı piyasalara ve kamuoyuna açıklamanız lazım. Cebinde tek bir Türk Lirası taşıyan her vatandaşa devletin bir yükümlülüğüdür bu. Şeffaf götürülmüyor bu iş. Şeffaflık olmazsa piyasa en kötüsünü fiyatlar.
İNFAZ YASASI İÇİMİ BURKTU
- Yeni infaz yasasının kabulünün akabinde tahliyeler oldu. Yolsuzluğu yapan değil yazan mahpusta kaldı. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu infaz yasası hakikaten içimi burktu. Üniversal hukuk unsurlarına, eşitlik unsuruna, adalet prensibine karşıt. İki siyasi parti büsbütün selektif olarak “Kimi hür bırakalım, kimi bırakmayalım” diye oturup, karar verdiler. Meclis’teki sistemi zorlanarak çıkarıldı. Toplumdaki adalet hissini yaralayan bir durum. Çok yazık. İsmine infaz düzenlemesi denmiş olsa da bu düzenleme ile aslında dar bir etraf kendi perspektifinden bir af çıkarmış oldu. Genel prensipler çerçevesinde dahi yapılsa afların uzun müddette tesiri olumsuzdur zati. Kanunların yaptırım gücünü azaltır. Uyuşturucu ticareti yapıp, “Nasılsa af çıkar” niyeti oluşur. Diyelim ki yaptık, bunu prensipli yapmamız lazım. Şu an yargıda çok önemli adaletsizlikler yaşanıyor. Örneğin, tutuklu yargılanmak Türkiye’de standart bir iş haline geldi. Beşerler iki yıl, üç yıl içeride kalıyor, sonra beraat ediyor. Pekala iki-üç yıl içeride kaldığında ailesine, toplumsal etrafına karşı yaşadıklarını ne yapacaksınız? “Pardon” demekle oluyor mu?
ŞAHSİ İNATLAŞMALAR
- Gazetemize de ‘terör’ soruşturması başlatıldı…
Şahsi inatlaşmalar bunlar. Yargı düzeneği kullanılıyor, keşke olmasa.
BUGÜN PELİKAN YARIN BALIKÇIL OLUR
- Pelikan yapılanması için “yeni kuşak paralel yapı” deniyor. Ne düşünüyorsunuz bu yapıyla ilgili?
Bugün ismi Pelikan, yarın Balıkçıl olur, öbür gün Turna olur. Bu çeşit yapılara müsamaha eden, destekleyen şahısların evvel kendini sorgulaması lazım. Bu tıp yapıların takviyesiyle sürdürülebilirlik mümkün mü, bir vicdan muhasebesi de yapmak lazım herhalde. Siyasetin ahlaki boyutunu çok önemsiyorum açıkçası. Ben olsam ahlak dışı bir siyaset yapmaktansa gidip öbür iş yaparım. Ne düşünüyorsanız, çıkın açıkça konuşun. Birilerinin bu türlü organize, öbür isimler üzerinden, güya toplumda bu türlü bir kanaat varmış havası oluşturarak toplumu aldatma, işi olduğundan farklı gösterme eforunu nasıl oluyor da siyasi ahlak içinde değerlendirebiliyorlar, nasıl bu tıp uygulamaların içine girebiliyorlar, açıkçası hem üzülüyorum, hem de Türkiye ismine hicap duyuyorum. Türkiye trollerle yönetilmeyi hak etmiyor.
SORUMLULUĞU BUHARLAŞTIRMA OPERASYONU
- Siyaset geçen hafta bir krizle sarsıldı: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun istifasını nasıl okursunuz?
Kendi içlerindeki olayları, çekişmeleri bilemem. Ben yalnızca olayı dışarıdan izleyen birisi olarak, o hafta sonu yaşananları, toplum üzerindeki tesirini değerlendirebilirim. Gece yarısına birkaç saat kala belediyelerle dahi görüşülmeden, “yasakladım” diyorsun. Halk sokaklara dökülüyor. Hiçbir toplumsal uzaklık, tecrit kalmıyor. Ondan sonra istifa beyanı. Açıkçası en uzun mühlet bakanlık yapan şahısım. Samimi bir istifa için, önden gidip konuşursunuz, ondan sonra açıklarsınız. Konuşulmadan, hele ki sonra geri çekilen istifa samimiyet testine sokulmalı. Sonuçta kim kar etti, kim ziyan etti? Bir de burada büyük bir sorumluluk var. Bu sorumluluk kimin üzerinde kaldı? Buharlaştı gitti. Sorumluluğu buharlaştırma operasyonu. Türkiye bu türlü yönetilmeyi hak etmiyor.
2023 GAYESİ ARTIK HAYAL
- 2023 amacı sizin döneminizden beri duyduğumuz bir şey… Az kaldı, gaye tutturulur mu?
2011-2012 yılında açıklamıştık. 2002’de Türkiye’nin ekonomik büyüklüğü 239 milyar dolar. 2011’e geldiğimizde 835 milyar dolar. İhracat 36 milyar dolardan 135 milyar dolara çıktı. Biz dedik ki, Türkiye bu kadar kısa müddette bunu başardıysa birebir siyasetlerin devamıyla çok daha yüksek amaçlara ulaşabilir. 2 trilyon dolarlık ekonomik büyüklük, 25 bin dolarlık kişi başı ulusal gelir, 500 milyar dolarlık ihracat. Ehliyet, liyakat, istişare olsaydı, insan haklarının güzelleştiği ve herkesin Türkiye için çalıştığı gerçek siyasetler uygulansaydı bu sayıları yakalardık. O devirde memleket sevdası vardı. Muvaffakiyetin sebebi unutuldu. Başarıyı oluşturan temel unsurlar teker teker devre dışı kaldı. 2023 maksadı artık hayal.
- Erken seçim bekliyor musunuz?
İktidar elindeki gücü kaybedeceğini düşündüğü bir periyotta kendi eliyle seçime gitmez diye düşünüyorum. Fakat 2023’e kadar da sistemin dayanabileceğini de sanmıyorum. Çok büyük bedel ödenir.
GÜL İLE ALAKA HALİMİZ İSTİŞARİ
- Abdullah Gül, DEVA Partisi’nin neresinde?
Sayın Gül, bizim çalışmalarımızı destekliyor. Kendisiyle de orta ara birtakım hususları istişare ediyoruz. Görüşlerini ben sorarsam aktarıyor, sormazsam onu da söylemiyor. Kendi halimde ticaretle uğraşırken beni siyasete davet eden Abdullah Bey’dir. O periyotta diğer kimseyi de tanımıyordum. İsmimin Abdullah Beyefendi üzere dürüst bir siyasetçiyle anılmasıyla da gurur duyarım. Lakin alaka formumuz büsbütün istişari.
- Gerideki isim değil yani?
Mutlaka değil. O vakit biz kayıt dışı bir iş yapmış oluruz. Bu partiyi biz yönetiyoruz. Türkiye ne çektiyse kayıt dışı bağlantılardan çekti. Ben hayatımda hiç kayıt dışı iş yapmadım.
- Kulislerde aranızın bozuk olduğu konuşuluyor, hatta şöyle bir haber yayımlandı: “Gül’e yakın olanlar partinin kuruluşuna günler kala tasfiye edildi. Şu an Erdoğancılar partide hâkim durumdalar.”
Kim bunu söyleyen? Keşke bu kişi ismiyle soyadıyla çıksa da karşılık verebilsem. Benim bir genel lider olarak kurucu arkadaşlarımın hiç birine bu türlü bir ithamda bulunulmasını da kabul etmem mümkün değil. Kim ne derse desin, biz yola çıktık. Bu partinin duruşu toplum tarafından adım adım anlaşılacak. Biz siyasi yelpazenin tam ortasında, ana akım bir siyasi hareketiz. Şucuların, bucuların partisi de değiliz.
- O vakit isim vererek öteki bir argüman sorayım: Gazeteci Sabahattin Önkibar, YouTube kanalında 30 vekilin AKP’den DEVA Partisi’ne geçeceğini sav etti. Gerçek mu?
Öteki siyasi partilerin mensuplarından bize açıkcası önemli bir ilgi var. Lakin biz kuruluş etabında bir prensip kararı aldık, bizlerle temas edenlere de “Yeni bir başlangıç yapıyoruz, transferlerle kurulan bir parti olmak istemiyoruz” dedik. Kurucularımıza bakın. Öteki siyasi partilerde siyaset yapmış arkadaşlarımız var fakat hepsi o partilerden uzunca vakittir uzak olan bireyler. Artık ise kuruluşunu tamamlamış olan bir siyasi partiyiz. Bizim aradığımız kriterler belirli. Düzgün insan olsun, bir de işinde düzgün olsun. Bu bir gönül işi. Birlikte çalışacağımız insanların memleket kaygısı olması lazım. Öbür siyasi partilerin mensubu olup da bu ülkenin geleceğini DEVA Partisi’nde gören herkese kapımız açık. Eski siyasi hastalıklara kapılmak istemiyoruz.
- Bugün bir seçim olsa ne kadar oy oranınız var?
Ölçüm yaptırmadık. İrtibatı yeni açmaya başladık. Kurulduktan sonra birinci gazete mülakatımız da sizinle. Daha çok yeniyiz. Evvel beşerler duyacak, anlayacak, daha sonra tercih etme olgunluğuna gelecekler. Şu an ölçmek mümkün değil, araştırmacılar da bu görüşte.
- Millet ittifakında yer alır mısınız?
Farazi konuşmak gerçek değil. Bizim hedefimiz farklı kesitlerin üzerinde ittifak ettiği bir siyasi parti olmak. Çıkarken bir ittifakın kesimi olarak çıkmayı yanlışsız bulmuyorum.
HAYAT BİÇİMİNE MÜDAHALE OLAMAZ
- Laikliğe bakışınızı öğrenebilir miyiz?
Parti programını yazarken dikkatli bir lisan kullandık. Niyet özgürlüğü, inanç özgürlüğü, insanların istediği üzere inanması, inandığı üzere yaşaması çok temel bir özgürlük. Fakat bunu her dinin mensubu için de inancı olmayanlar için de kabul etmek lazım. Bu hususta özgürlük alanının çok geniş tutulması gerekiyor. Devletin de bunun garantörü olması lazım. Öte yandan devletin insanları dönüştürme, insanları etkileme, muhakkak bir alana zorlama üzere bir misyonu de yok. Her vatandaş istediği üzere yaşasın. Hayat usulüne müdahale olamaz. Devlet idaresinde hem kullanılan lisanın, hem de alınan kararların din kuralları tesirinde olmaması lazım. Dinimizin kutsallarını siyasette araç olarak kullanmayacağız. Devlet idaresinde kurallar, hukuk oluşturulurken tüm vatandaşlara hitap etmeli.
- Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi çok tartışılıyor. Bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Devletin, tüm kurumlarını bireylerin mutlak hakları çerçevesinde finanse etmesi gerekir. Bütçe yapılırken eğitim, sıhhat, güvenlik üzere devletin asli sorumluluklarının öncelikle hedeflenmesi ve bunların layıkıyla yerine getirilmesi gerekir Akabinde, bireylerin inanç özgürlüğü çerçevesinde elbette Diyanet İşleri Başkanlığı’na da kaynak aktarılır. Lakin, farklı din ve inanç kümelerinin da varlıklarını muhafaza, sürdürme, yaşama ve örgütlenme özgürlüklerini destekleyecek formda kaynak tahsis etmek gerekir.
İNANCIM MÜSLÜMAN İDEOLOJİM DEMOKRATLIK
- Pekala siz İslamcı mısınız?
İnancımı söylemem gerekirse Müslümanım. Lakin ideolojimi ve siyaseti ele alış şeklimi belirleyen demokratlıktır. Siyasi terminolojideki İslamcılık ise apayrı bir şey. Şu anda dünyada o akım ne kadar başarılı olmuş, başka bir tartışma konusu. Ben özgürlüklere inanan bir beşerim.
FETHULLAH GÜLEN’İ HİÇ GÖRMEDİM
- Eski bir Hazine çalışanı FETÖ’ye bilerek ve isteyerek yardım ettiğinizi ileri sürerek cürüm duyurusunda bulundu. Fethullah Gülen ile hiçbir bağınız oldu mu?
Ben kendisini hiç görmedim. Onların bir sürü halkaları var biliyorsunuz, dershaneleri, okulları, sohbet meskenleri; hiçbirinde bulunmadım. Şu anda FETÖ aksiliğinin önde gelenlerine bakın birçoklarının geçmişinde bu türlü şeyler var. Tahminen onu kapatmak için bu söylentileri çıkarıyorlar. Burada samimi olmak lazım. Bir defa ben hayatım boyunca hiçbir vakit aklımı, hür irademi hiç kimseye teslim etmedim. İnsanı insan yapan hür iradedir. AK Parti’de olduğum periyotlarda bile inanmadığım hiçbir şey yapmadım. Bu örgüt, çok uzunca yıllar hem devletin içine yapılandı, hem de Türkiye’den güç alarak, öbür ülkelerin de takviyesiyle dünyada da yapılandı. Bu noktaya gelmesi, güç devşirmelerine müsaade verilmesi başlı başına bir yanılgı. Kendine güvenen siyasi iktidar, bu türlü yapılara müsaade vermez. Bu türlü yapılarla ittifak içine de girmez. Bu tıp yapıların en değerli özelliği kayıt dışılıktır. İdare yapıları açık değildir. Gerçek emelleri daima kapalıdır. Hazinedeki bireye gelince, evet o denli bir dilekçe verilmiş lakin çabucak iki-üç gün içinde savcılık argümanların soyut ve temelsiz olduğu gerekçesiyle şikayeti sürece almadı.
- “Aklımı kimseye teslim etmedim” sözünüzden hareketle şunu sormak isterim: Tarikatlara karşı mısınız?
Bu kadar bilgi kirliliğinin olduğu ortamda insanların gerçek kaynak arayışı var. Kimi yapılar hem burada hem de dünyada var. Kişisel olarak hukuka uygun olduğu sürece şahısların ve toplulukların örgütlenme hakkı vardır. Burada şeffaflık çok değerli. Devlet bu hususta birinci evvel şeffaflığı sağlamalı ve bu yapıların kayıt altında olmasını sağlamalı. Şeffaflık varsa insanların aldatılması zordur.
NE DÜŞÜNÜYOR?
- KÜRT PROBLEMİ
“Kürt sorunu, büsbütün demokrasi, insan hakları ve özgürlükler çerçevesinde ele alınmalı. Bazen terörle birebir pakete konuyor, harmanlanıyor, pazarlık konusu olabiliyor. Bunlara mutlaka karşıyız. Devlet, terörle uğraşını verir. Ne gerekiyorsa onu da yapar. Fakat bir insan bizim vatandaşımızsa şayet, bu ülkenin geleceğine daima birlikte bakıyorsak ‘ama’sız, pazarlıksız bir anlayışla haklar ve özgürlükler konusunda açık bir tavırla yaklaşmak ve bunları tanımak zorundayız. “Hakkını vermek” bile yanlış bir cümle. Aslında onun hakkı. Sen onu o hakkı tanıyacak, garanti edecek ve yaşamasını sağlayacaksın. Hakları terör problemiyle pazarlık haline getirdiğinizde, örgüt dönüp vatandaşlarımıza diyor ki, “Ne hakkınız varsa onu ben sağladım. Silahlı uğraş vermesem bunları da göremezdiniz” diyor. Türkiye’nin geleceğinde PKK üzere anokronik bir örgüte yer yok.
- SURİYE KRİZİ
“Dış siyasette en kıymetli güç, kelamın gücü. Bu, prestijle gelen bir güç. Şayet gerçek yerde durduysanız sözleriniz değerli hale geliyor. Biz bunları yaşadık. Güzel bir diplomasi geleneğimiz var. Âlâ diplomasi, ekonomik muvaffakiyet ve siyasi iradeyle birleştiğinde Türkiye’nin inanılmaz bir gücü oluştu. Biz pek çok mevzuda arabuluculuk yaptık. Daha sonraları, o prestij maalesef çok berbat kullanılmaya başlandı. Darlaştırılmış siyasi ve ideolojik emellerle kullanılmaya başlandı. Bilhassa de yakın coğrafyada kullanıldıkça aleyhimize işlemeye başladı. Bizim en kıymetli prensibimiz diğer ülkelerin iç siyasetine karışmamaktı. Şayet iç siyasete müdahil olursanız, hele hele göstere göstere müdahil olursanız bunu size yaptırmazlar. Dar bir ideolojik gayeyle Türkiye’nin çıkarlarını riske atıyorsanız bunun masaya yatırılması lazım. Suriye’de bizim yapacağımız sonlarımızı korumak. Bunun yolu biraz ötesinden sınır çekmekse yapmak zorundayız. Bize karşı Suriye içinde birçok küme oluştu. İnsani açıdan baktığımızda ek göç akımlarına karşı güvenlik bölgesinin insanlık dramı yaşanmaması ismine o halkın korunması, sıhhat ve eğitim üzere gereksinimlerinin görünmesi için de bir inançlı alan açılması kıymetlidir. Lakin “Türkiye’nin bunun ötesinde kapalı bir ajandası var” algısı olursa yalnızlaşırız.
NEDEN ALİ BABACAN?
TED Ankara Koleji’nin akabinde ODTÜ’de sanayi mühendisliğini de birincilikle bitirdi. 1990 yılında Fulbright bursunu kazandı, Amerika Birleşik Devletleri Northwestern Üniversitesi Kellogg School'da İşletme kısmında Yüksek Lisans (MBA) yaptı. 2001’de kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kurucu üyesi oldu. 2019 Temmuz ayında ‘derin farklılıklar’ gerekçesiyle istifa ederek DEVA Partisi’ni kurdu.
Cumhuriyet