Bakteriler..

Bakteriler BAKTERİLER GENEL ÖZELLİKLERİ Monera alemini oluşturan prokaryot canlıların en yaygın ve en çok tanıdık grubu bakterilerdir öyle yaygındır oysa bugün dünyamızda bakterinin bulunmadığı yer yoktur diyebiliriz En çok organik atıkların bol bulunduğu yerlerde ve sularda yaşarlar bununla beraber, 90 0C buzullar içinde ve +80 0C kaplıcalarda yaşayabilen bakteri türleri de vardır Hava ile ve su damlacıkları ile çok uzak mesafelere taşınabilirler Deneyde Kullanılan olarak birincil kere 17 yüzyılda bakterileri gözleyebilen ve onların şekillerini ifade eden Antoni Van Lövenhuk olmuştur Bakteriler tüm hayatsal olayların gerçekleştiği en kolay canlılardır Tümü mikroskobik ve tek hücrelidirler Büyüklükleri sıradan ökaryotik hücrelerin mitokondrileri kadardır GÖZENEKLI OLAN YAPISI Prokaryot olduklarından zarla cepheli çekirdek, mitokondri, kloroplast, endoplazmik retikulum, golgi gibi organelleri yoktur Ribozom bütün bakterilerin temel organelidir DNA, RNA, canlı hücre zarı ve sitoplazma yeniden tüm bakterilerin temel yapısını oluşturur Bunlara ilave olarak bütün bakterilerde hücre, cansız bir çeperle (murein) sarılıdır Çeperin yapısı, bitki hücrelerinin çeperinden farklıdır Selüloz ihtiva etmez Bazı bakterilerde hücreli çeperinin dışarıya kapsül bulunur Kapsül bakterinin dirençliliğini ve rahatsızlık yapabilme (patojen olma) özelliğini artırır GENEL BİR BAKTERİ ŞEKLİ Bir Takım bakteriler kamçılarıyla faal hareket edebilirken, bazıları kamçıları olmadığı için ama bulundukları ortamla beraber dingin hareket edebilirler buna kadar bakteriler, kamçısız, tek kamçılı, bir demet kamçılı, iki demet kamçılı ve fazla kamçılı olarak gruplandırılır Bazı bakteriler mezozomdenilen zar kıvrımları bulundurur Burada oksijenli solunum enzimleri (ETS enzimleri) vardır Oksijenli solunum yapan, ama mezozomu bulunmayan bakterilerde ise solunum zinciri enzimleri gözenekli olan zarına tutunmuş olarak bulunur bakterilerde genel yapının % 90'ı sudur suda çözünmüş maddeler hücre zarından girişçıkış yaparlar DNA'lar sitoplazmaya özgür olarak dağılmıştır Bakteriler ökaryot hücrelere tarafından daha fazla ve daha ufak ribozom içerirler bu sayede protein senaaaleri fazla hızlıdır Bakteriler farklı alanlara yönlendirilmiş özellikleri bakımından gruplandırılırlar Bu özelliklerin başlıcaları ; şekilleri, kamçı durumları, beslenmeleri ve boyanmaları olarak sayılabilir ŞEKİLLERİ ve BOYANMALARI Bakteriler ışık mikroskobunda bakıldığında esas şu şekillerde görülürler a Çubuk şeklinde olanlar (Bacillus):Bir Bir veya birbirlerine yapışmışlardır Tifo, verem ve şarbon hastalığı bakterileri bu şekildedir b Yuvarlak olanlar (Coccus): Genel Olarak kamçısızdırlar Zatürre ve bel soğukluğu bakterileri bunlara örnektir c Spiral olanlar (Spirullum): Kıvrımlı bakterilerdir Frengi bakterileri ve dişlerde yerleşen Spiroketler bunlara örnektir d Virgül biçiminde olanlar (Vibrio): Virgül biçiminde tek kıvrımlıdırlar Kolera bakterisi gibi Bakterilerin boyanmaları: Danimarkalı Bakteriyolog Gram tarafından geliştirilen boyalarla boyanan bakterilere Gram (+), boyanmayanlara ise Gram () bakteriler denir BAKTERİLERİN BESLENMELERİ Bazı bakteriler ototrof olup, fotosenaaa veya kemosenaaa yaparlar Çoğunluğu ise heterotrof olup, saprofit ya da asalak yaşarlar a Saprofit Bakteriler: Bakterilerin çoğunluğunu oluşturur Besinlerini bulundukları ortamlardan hazırlanmış sıvılar olarak alırlar Nemli, nemli ve çürükler üstünde yaşarlar en çok amino asit, dekstroz ve vitamin gibi besinleri ortamdan alırlar Bu nesil bakteriler dış ortama salgıladıkları enzimlerle bitki ve hayvan ölülerini daha kolay organik maddelere parçalayarak onların çürümesini sağlarlar Bu Nedenle hem toprağın humusunu artırırlar, hem de kendilerine gıda sağlarlar çürütme sonucu değişik kokular meydana gelir Bu yüzden bu olaya kokuşmadenir Bazı çürükçül bakteriler, sütün yoğurt ve peynir olarak mayalanmasını sağlarlar Saprofitler, dünyada madde devrinin tamamlanmasında manâlı rol oynadıklarından yaşam için mutlaka gereklidir b Parazit Bakteriler: Besinlerini cansız ortamdan değil de üstünde yaşadıkları canlılardan temin ederler Çünkü sindirim enzimleri yoktur Bunların bazıları konak canlıya artı hasar vermeden yaşayabilirler Sadece onun besinlerine iki taraflı olurlar Kalın bağırsağımızdaki Escherichia coli bunun en iyi örneğidir Bazı parazit bakteriler ise konak canlının ölümüne bile sebep olabilen hastalıklara yol açarlar Bunlara Patojen Bakteriler denir Patojenler ya toksin çıkararak veya konak canlının enzim ve besinlerini kullanarak hasar verirler toksinler ya dışarı atılır (Ekzotoksin), ya da Bakterinin içinde kalır (Endotoksin) İçinde kalan toksinler bakteriler ölünce zararlı ülkü geçerler Canlıların patojen bakterilere ve toksinlerine aleyhinde oluşturdukları savunmaya Bağışıklıkdenir Parazit bakterilerinin üremeleri epeyce hızlıdır Escherichia coli bakterisi c Fotosentetik Bakteriler: Sitoplazmalarında özgürlük klorofil taşırlar Fotosenaaalerinde elektron kaynağı olarak H2O yerine H2S ve H2 kullanırlar · CO2 + H2O Besin + O2 (Maviyeşil algler) · CO2 + H2S Gıda + S + H2O (Kükürt bakterileri) · CO2 + H2 Beslenme + H2O (Hidrojen Bakterileri) d Kemosentetik Bakteriler Bu bakteriler de madde devrinde çok önemlidirler Bir Takım inorganik maddeleri oksitleyerek onları zararsız ışık halkası getirirler oluşan maddeler ise bitkilerce mineral tuzlar olarak kullanılır bu oksitleme sonucunda açığa kimyasal enerji çıkar Bu enerjiyle de CO2 indirgemesi yaparak besinlerini senaaalerler ışık ve klorofil gerekli değildir Oksijen kullanılır Kemosentetik bakteriler en çok azotlu, kükürtsü, demirli maddeleri oksitlerler NH3 + O2 HNO2 + H2O + Kalori (Nitrosomanas) HNO2 + O2 HNO3 + Kalori (Nitrobacter) H2S + O2 H2O + S + Kalori (Kükürt Bakterileri FeCO3 + O2 + H2O Fe(OH)3 + CO2 + Kalori (Demir Bakterileri) N2 + O2 NO2 + Kalori (Azot bakterileri) Kemosenaaa sonucu: · Bazı zararlı maddeler ortadan kaldırılmış, · Bitkilerin alabileceği tuzlar oluşturulmuş, · Kimyasal enerji kazanılmış · Organik gıda senaaalenmiş olmaktadır BAKTERİLERİN SOLUNUMLARI a Anaerob Bakteriler Bakteriler organik besinleri parçalayarak enerjilerini elde ederken genelde oksijen kullanmazlar Bunlar havasız yerlerde de yaşayarak çoğalırlar ( Konservelerde olduğu gibi) Bunlardan bazıları oksijenin olduğu yerde hiç gelişemezler Misal: Clastrodium tetani (Tetanos bakterisi) b Aerob Bakteriler Bir Takım bakteri grupları (Escherichia coli, Zatürree ve Yoğurt Bakterisi gibi) fakat oksijenli ortamda yaşayabilir Bunlarda mitokondri olmadığı için solunum hücreli zarının iç kısmındaki kıvrımlarda (mezozom) gerçekleştirilir Örnek: Azot Bakterileri c Geçici Aerob ya da Geçici Anaerob Olanlar Asıl solunumları oksijensiz olduğu halde kısa vakit için aerob olanlara Geçici Aerobdenir Bayağı solunum şekli aerob olanlar ise havasız kalınca fermantasyona başvururlar Bunlara Geçici Anaerobdenir BAKTERİLERİN ÜREMELERİ a Bölünerek Çoğaltma Tüm bakteri türlerinin esas üreme şekli bölünmedir bölünme eşeysiz üreme biçimidir Su, beslenme maddesi ve sıcaklığın uygun olduğu ortamlarda çok süratli bölünürler bu bölünmeler her 20 dakikada bir gerçekleşir Bu Nedenle geometrik olarak artmaya başlarlar fakat bu artış kesintisiz değildir Çünkü zamanla ortam sıcaklığı artar, asitler ve CO2 birikir, gıda maddeleri tükenir Bunlar bakteriler için öldürücü doza ulaşınca geometrik çoğalma bozulur belirli değerden daha sonra çoğaltma yerine azalma görülür Bu Nedenle bakteri populasyonları da dengelenmiş olur bölünmekte olan bakteriler Bakterilerin bölünmeleri mitoza aynı ama çekirdek zarı ve emin bir kromozom sayısı olmadığı için bütün bir mitoz değildir Buna Amitoz Bölünme denir b Sporlanma Bir Takım bakteri türleri yaşadıkları ortam şartları bozulunca endospor oluşturarak kötü şartları geçirirler Endosporlar, genetik materyalinin fazla eksik bir sitoplazmayla beraber çevrilmiş halidir ortam şartları normale dönünce çeper çatlar, endospor gelişerek bayağı bakteriyi meydana getirir Endosporlarda aaaabolik etkinlikler minimum seviyededir bu şekilde uzun yıllar yaşayabilirler olumsuz şartlar olan yüksek ısıdan, kuraklıktan, donmadan ve besinsizlikten etkilenmezler 60 sene canlı kalan bakteri sporları tespit edilmiştir Sıradan bakteri hücrelerinin tamamı 100OC'de ölürken endosporlar oysa 120OC'de 1520 dakika kalırsa ölürler Soğuk ortamlarda da aynı oranda dayanıklıdırlar Bir Takım türlerde bir bakteriden birdenbire çok endospor meydana gelebilir spor oluşturmuş bir bakteri c Eşeyli Üreme (Kojugasyon) bakteriler bölünerek fazla seri üremelerine, negatif şartları da endospor oluşturarak geçirmelerine karşın, yamalı de olsa eşeyli üremeyi gerçekleştirirler Çünkü bu sayede kalıtsal çeşitliliklerini artarak değişen ortamlara düzen yapma imkanı bulurlar Bu çeşitliliğe ise Irsi Varyasyon denir bakterilerde konjugasyonla üreme Konjugasyon (kavuşma) esnasında DNA yapısı bambaşka iki bakteri ast yandan gelerek aralarında geçici bir zardan köprü oluştururlar bu köprü aracılığı ile DNA parçalarını değiştirirler Daha Sonra ayrılarak bölünmelerine devam ederler Dikkat edilirse çok hücre canlılarda görülen eşeyli üremeden çok ayrı bir eşeyli üreme oluşmaktadır Bunlarda gamet oluşumu ve döllenme yoktur Bakteriler öteki canlılara kadar daha kolay mutasyona uğrarlar Dönüşüm çoğunlukla zararlı ve öldürücü olmakla beraber, bakterilerde bazen olumlu sonuçlar veren yardımcı mutasyonlar oluşabilmektedir Bugün bakteriler besin (kültür) ortamlarında yetiştirilerek incelenmektedir En iyi geliştikleri kültür ortamı et suyudur