bale nedir

bale nedir bale sanatı nedir Bale Nedir? Bale, kuralları emin akademik dans (danse d’école) tekniğinin, başka sanatsal öğelerle de birleştirilerek bir sahne gösterisi oluşturacak biçimde sunulmasıdır Bale terimi, bu akademik dans tekniği için de kullanılır Bir eğlence sanatı olarak genellikle müzik eşliğinde, dekor ve sahne giysileriyle sunulan, son derece dikkatli bir danstır Bir bale, dans, müzik ve tasarımla dramatik bir öykü anlatabilir ya da hiç bir öykü olmadan yalnızca müziğin dans aracılığıyla bir yorumu şeklinde sunulabilir BALE TARİHİ Fransız Balesi Bale, Rönesans saray gösterilerinden ve bunları izleyen Fransız ballet de cour’undan gelişti Genelde ilkçağ teması üstünde müzik eşliğinde şiir okuma, dans, mim, ve şarkıyı fazla varlıklı dekor ve giysilerle birleştiren bu oyunları kral ailesi üyeleri ve aristokrasi sarayda kendileri oynarlardı 17 yüzyılda görülen gerileme yıllarının arkasından dansa fazla meraklı olan Fransa kralı XVI Louis (16381715), “dansı her tarafta kusursuzluğa kavuşturmak nedeniyle 1661’de Kraliyet Dans Akademisi’ni kurdu Benzer yıl, dansların perde aralarına serpiştirildiği, sözleri Moliére’in, müziği Jean Baptiste Lully’nin olan ilk comédieballet sunuldu Bu durum Lully’nin operaballet’ler yazmasına ve bunlar için zorunlu profesyonel dansçıları eğitmek amacıyla Kraliyet Müzik Akademisi’ne (ya da Opera) ast bir mektep kurulmasına yol açtı Önceleri bu yeni profesyonel dansçılar soyluların duruş ve davranış biçimlerini taklit etmek üzere eğitiliyorlardı Lully’nin ve bale ustası Pierre Beauchamps’ın yönlendirmesiyle artan bir şekilde bir gösteri sanatına dönüştü Bunu izleyen yüzyılda teknik düzeyde büyük gelişmeler görülen baleye, bir sahne sanatı olarak da yeni bir ilgi doğdu Jean Georges Noverre’in (17201910) Lettres sur la danse et le ballets (1760; Dans Ve Baleler Üzerine Mektuplar) adlı yapıtı, ballet d’action (konulu bale) ya da dramatik balenin tüm Avrupada’ki gelişiminde önemli bir rol oynadı Aynı dönemde besteci Cristoph Gluck’un müziği, opera ve baledeki dansa yepyeni bir canlılık ve oyunculuk anlayışı getirdi Bu dönemde hem, balede üç genre da (tür) ortaya çıktı Dansçılar sérieux; demicaractére ve comiuqe (ya da grotesque) gibi üç bambaşka teknikte eğitiliyordu Böylece bale de opera gibi, büyük salonlarda oynanan ihtişamlı bir ziyafet durumuna geldi Birçok opera, ara oyunları olarak sunulan bale ertimento’ları içeriyordu O dönemin balesi hala soylu anlayışları yansıtıyordu Ama 18 yüzyıl sonu ve 19 asır başlarında sanayi, toplum, siyaset, ve sanat alanlarında görülen devrimler, balede büyük değişikliklere yola açtı Özelllikle Fransa’da bale eğitiminde benimsenen üslup ancien régime’in (eski Rejim) ve o dönemdeki sosyete danslarının etkisinden çıktı 19 yüzyıl başlarının sahne dansı, romantik balenin temsilcileri Marie Taglioni (180484) ve Fanny Elssler (181084) ile yepyeni bir sanat yönü kazandı Bacak parmaklarının üzerinde dengelenmiş duruş çağırmak olan Pointe’ın dans terimleri arasına katılmasıyla balerin, kusursuz bir sahne kişisi durumuna geldi öncelikle profesyonel yazarlar ya da liberettocular bale için senaryolar yazmaya başladılar Bale tekniğinin Carlo Blasis (180378) gibi öğretmenlerce sistemleştirilmesiyle bale dansı, bugün de kabul edilen esas biçimine ulaştı aynı zamanda 183050 aralarında romantik baleye duyulan yaygın ilginin gerisinde bu sanat milletlerarası etkileşimden uzak kaldı Rusya ve Danimarka dışındaki ülkelerde balenin sanatsal düzeyi düştü August Bournonville (180579), Jules Perrot (181092) ve Marius Petipa (18181910) gibi bale ustaları yeni koreografiler yaptılar Bilhassa de Petipa (18181910) gibi bale ustaları yeni koreografiler yaptılar Özellikle de Petipa, Petersburg’da Tchaikovksky’nin müziğiyle Uyuyan Hoş ve (asistanı Lev İvanov’la (18341901) birlikte) Kuğu Gölü gibi, bale repertuarında bugün hala yerlerini koruyan klasik yapıtlarını sahneleyerek akedemik baleyi tekrar doruğa yükseltti 20yüzyılda balenin Batı dünyasında yayılmasında ve beğenilmesinde en kayda değer rolü Rusya oynadı Balerin Anna Pavlova (18811931) 20 yıl her tarafında aralıksız olarak dünyayı dolaştı Yaşamının son 20 yılında Avrupa’da temsilcilik veren Serge Diaghilev’in kurduğu (18721929) Rus Balesi adlı toplulukta uygulanan alıştırma düzeni koreograf, sahne tasarımcısı ve besteci arasındaki işbirliğini yoğunlaştırdı Keza sanatçıları ayrıca de izleyicileri içten etkileyen Diaghilev’in bale sanatına yeni bir canlılık ve yeni bir tanıtım getirme çabalarına, onun beş kayda değer koreografı olan Mikhail Fokine (18801942), Vaslav Nijinsky (18881950), Leonide Massine (18951979), Bronislava Nijinska (18911972) ve George Balanchine (190483) önemli katkılarda bulundular Uzun baleler yerlerini tek perdelik balelere bıraktı Bundan Başka bale artık öyküsüz olabiliyor veya çağdaş dünyayı konu alabiliyordu Dans için yazılmamış müziklerle, alışılmamış ritmler ve sokak gürültüleri içeren partisyonlarla da bale sergilenebiliyordu Diaghilev’in ölümünden ve arkasında diğer Rus Baleleri’nin ortaya çıkışından sonradan bale kurma yolunda Batı’da yeni adımlar atıldı Bu sanata milli kimlik ve Akademik bir disiplin kazandırmayı amaçlayan yeni okullar ve topluluklar ortaya çıktı 1931’de İngiltere’de Vic Wells, (sonra Sadler’s Wells, daha sonra da Kraliyet Balesi) kuruldu Ninettede Valois’nın (d: 1898) idareci, Sir Frederick Ashton’ın da (d: 1906) sürekli koreograf olarak yer aldığı bu kalabalık, kısa zamanda ülke çapında yük kazandı ABD’de yönetici Lincoln Kirstein (d: 1907) ve koreograf Balanchine’in 1934’te kurdukları ona yan New York Kent Balesi de aynı bir haysiyet kazandı II Dünya Savaşı’ndan sonra yurtdışı turnelerine meydana çıkan Danimarka Kraliyet Balesi ile bilhassa Leningrad’ın Kirov ve Moskova’nın Bolshoy baleleri, dünya kamuoyunda çok büyük tesir uyandırdılar Bugün her kıtada ve birçok ülkede bale toplulukları ve okulları vardır Bale sanatı Diaglilev zamanındakinden çok daha karmaşıklaşmış ve çeşitlenmiştir Danse d’école’e her nesil dans üslubu girmiş, öteki sanatlarla bale aralarında değişik ilişkiler oluşmuştur Herzamanki müzik yerine popüler müzikten ya da sessizlikten yararlanılan, giysilerin en üye indirgendiği veya egzersiz giysilerinin kullanıldığı, dansın kendisi dışarıya diğer bir konusu olmayan baleler, günümüzde bu sanatta görülen yeni eğilimler arasındadır id Rus İmparatorluk Balesi Rusya baleyi büyük bir sanat yapmayı başarmıştır Çünkü, kendine has bale ekolüne sahip ender bale okullarından biri olan StPetersburg Bale Tiyatrosu, iki yüzyıllık olağan bale geleneklerine tabi kalarak, dünyanın en seçkin bale okulları arasına girmeyi başarmıştır XIX Yüzyıl öncesi bale, müzikli dans gösterilerinin birazcık daha büyüğü olarak tanım edilmekte ve operadan sonradan ikinci dereceli bir konumda bulunmaktaydı Rus Balesi geleneği, 1738’de Çariçe Anna İoannovna’nın Fransız dans eğitmeni JeanBaptist Lande’ye aristokratların çocukları için Petersburg’da bir dans okulu açma izni vermesiyle başlamıştır İmparatorluk Bale Okulu olarak anılan bu merkez zamanla gelişmiş, ama 1801’de Charles Didelot’un yönetimine geçinceye kadar artı dikkat çekici yenilik ve başarılar gösterememiştir Okulun başında 25 yıldan uzun yer alan Didelot okulu her tarafta Fransız herzamanki stilinde düzenlemiş ve okulun performansını en üstteki seviyelere çıkartmıştır Herzamanki Fransız ve Rus folklor temalarını işleyerek, dikkatlice hazır masalımsı baleleri komplike hazırlanmış sahnelerde sunmuş ve performansları büyük tiyatro oyunlarına çevirmiştir Puşkin’in eserlerini ilk defa baleye uyarlayan da bana kalırsa Didelot olmuştur Rus Balesi’nin bir öteki görkemli dönemi ise 1847’de Marius Petipa’nın İmparatorluk Balesi’ne katılmasıyla yaşanmıştır Rusya sahnesindeki 56 takvim kariyeri her tarafında altmışdan pozitif balenin koreografisini gerçekleştirmiş ve her yeni sezon açılışı için orjinal baleler tasarlamıştır 1890’ların başlarından itibaren sadece Çaykovski ile çalışmaya başlamış, İmparatorluk Balesi’ni zirveye çıkartan ‘Uyuyan Hoş’, ‘Fındıkkıran’ ve ‘Kuğu Gölü’ balelerinin koreografilerini yapmıştır İmparatorluk Balesi’ne öteki bir canlılık Sergey Diaghilev’in (18721929) kişisel yaratıcılığı baştan sona oluşturduğu ‘Ballets Russes’ tarafından getirilmiştir Rusya’nın en iyi dansçı, koreograf, müzisyen ve artislerini bir araya toplayarak dünyanın en güzel temsillerini yaratmayı başarmıştır Grubun dansçıları arasında Pavlova, Karsavina ve Nijinsky; koreograflar aralarında Fokine, Massine, Nijinskaya ve Balanchine; müzisyenler arasında Çaykovski, Chopin, Stravinki ve RimskiKorsakov; artisler aralarında Benois, Bakst, Goncharova ve Picasso bulunmaktaydı 1909 senesinden itibaren grup Paris’cilt başlayarak yurdışı turnelerine çıkmıştır İmparatorluk Balesi ‘1917 Ekim Devrimi’ sonrası Sergey Diaghilev ve grubu Ballets Russes’in bir çok üyesinin yurdışına iltica etmesiyle başlıca yıldızlarını kaybetmiştir Zamanla Moskova’daki Bolşoy Tiyatrosu’nun hazırladığı daha devrimci ve emosyonel prodüksiyonlar Petersburg Balesi’ni gölgelemiş ve ön plana çıkmıştır Yine de Petersburg Balesi, daha kibar ve alışılmış gelenekleri ile Rudolph Nureyev, Natalia Makarova, Mikhail Barişnikov gibi yetenekleri yetiştirmeye devam etmiş, maalesef bu son yetenekler de Sovyet dönemi başka ülkelere iltica etmişlerdir Petersburg’un bütün balelerinin galaları Marinski Tiyatrosu’nda gerçekleştirilmiştir 1’da Albert Kavos göre yapı edilen Tiyatro adını Çar IIAleksandr’ın eşi Maria’dan almıştır 1935’de Sovyet döneminin belirgin politik şahsiyetlerinden biri olan Kirov’un anısına ismi değiştirilerek ‘Kirov Balesi’ olarak anılmaya başlanmıştır 1992’de ise her tarafta Marinski ismini geri almıştır XIX yüzyılın sonlarında Marinski Tiyatrosu’nda aralıksız çalışan iki yüzün üstüne dansçıya sahipti İmparatorluk Bale Okulu’nun her mezunu bale grubuna dahil edilir lakin, bunlardan yalnızca birkaçı coryphee, sujet, prima balerina ve son basamak olan prima absoluta olabilirdi Bu üst grubun çalıştıkları 20 sene boyunca tüm masrafları Çar kadar karşılanır, ardındaki ise emeklilik maaşı bağlanırdı Balenin dansçıları çoğu kez Çarlık balolarına ve davetlerine çağrılır, gözde dansçılara hayranları ve Çarlık Ailesi tarafından kıymetli hediyeler verilirdi Son Çar IINikolay elmas ve zümrütlerden oluşan mükemmel bir takıyı sevgilisi olan ünlü balerin Kşessinskaya’ya hediye etmiş, balerin ise bu takıyı özel performanslarında takmıştır Marinski Opera ve Bale Salonu: Ilk kuruluşunda Marinski Opera ve Balesi olarak bilinen bu sahne, Sovyet zamanı (1935) Kirov Opera ve Balesi adını alır 1992 yılında ise sahnenin tarihi adı geri verilir Günümüzde Marinski Opera ve Balesi adını alan sahne, bu tarihsel sebeplerden nedeniyle, yurtdışında Kirov balesi olarak bilinir 1996 yılında ‘Don Kişot’, ‘Bir Delinin Düşleri’ ve 1999 yılında ise ‘Red Giselle: Bir Balerinin Öyküsü’ adlı gösterilerle ülkemize gelen bale topluluğuna ‘uçan balerinler’ adı yakıştırılmıştır ‘Kuğu Gölü’, ‘Uyuyan Hoş’, ‘Fındıkkıran’, ‘Gizelle’ gibi olağan yapıtlar bu sahnede izleyebileceklerinizden sadece bazıları balesinin dünya prömiyeri, bizzat burada gerçekleşmiştir alinti