Evrim çok karmaşık bir olay. Dünya'daki hayatın denizde başladığı biliniyor. Denizlerden karaya çıkan hayat daha sonrasında şekillenerek sayamayacağımız kadar çeşidi ortaya çıkardı. Bu süreçte karadaki canlıların bir kısmı da yine denizlere yöneldiler. İşte yunus, balina üzere canlılar karadan denize giden kümede yer alıyor. Tıpkı bizim üzere göğüslü olan bu canlılar, her ne kadar deniz canlısı olsalar da aslında suyun altında nefes alamıyorlar.
İnsanlar üzere havaya muhtaçlık duyan yunus, balina üzere göğüslü canlılar, belli aralıklarla su yüzeyine çıkıp muhtaçlıkları olan havayı alıyorlar. Pekala bu canlılar madem akciğerleriyle hava alıyor, neden karaya vurduklarında ölüyorlar hiç düşündünüz mü? Bugün sizlere yunus ve balinaların evrimsel süreci üzerinden neden karaya vurduklarında hayatlarını kaybettiklerini açıklayacağız. Aslında bunun iki temel sebebi var. Haydi gelin bu sebeplere bakalım.
Asıl mevzu nefes almaları değil, dehidrasyon
Yunus ve balinaların evrimsel sürecine baktığımızda balıklara göre bizle daha yakın akrabalar olduğunu görüyoruz. Balıklar üzere yumurta bırakmazlar, memeliler üzere çiftleşir, gebe kalarak yavrularını karınlarında taşır ve doğurduktan sonra da bu yavruları sütle beslerler. Elbette denizin altında da nefes alamayan bu canlılar, daima su yüzüne çıkıp nefes alırlar ve suyun altında nefeslerini tutarak hareket ederler.
Pek çok istikametten karasal memelilere benzeyen yunus ve balinalar, her ne olursa olsun sucul memelilerdir ve bedenleri o formda evrimleşmiştir. Bu sebeple karaya vuran bir yunus, bedenine su değmediği için dehidrasyona uğrar. Yunus ve balina üzere memeliler, beden sıcaklıklarını sucul ortamdaki ısıya nazaran ayarlar. Karasal yollarda ısı transferi çok daha fazladır ve bu sebeple bu canlıların bedenleri buna alışık olmadığı için çok süratli ısınır. Bu da dehidrasyon; yani su kaybına neden olur. Bu sebeple iç organları yanlışsız çalışmayan yunus ve balinalar ölürler. Şayet olur da karaya vuran bir yunus görürseniz ona yapacağınız en büyük yardım, üzerine su serpmek olacaktır. Bunu yaparken de profesyonel bir gruba ulaşmanız gerekiyor.
Ağırlık nedeniyle organ hasarı oluşuyor.
Suyun kaldırma kuvveti, havaya nazaran çok daha yüksektir. Balina üzere memeliler de bu kurallar ışığında evrimleşmiştir. Vücut yüklerini su karşıladığı için daha yüksek kütlelere çıkan bu canlılar, karaya vurduklarında kendi beden tartılarının altında ezilirler. Bilhassa devasa balinalar karaya vurduğunda iç organları tonlarca kilogram yükündeki bedenin altında ezilecek ve organları hasar görecektir.
Sonuç: Ne yapmalıyız?
Olur da karaya vuran bir yunus yahut balina görürseniz yapmanız gereken şey profesyonel takımlara haber vermek olmalı. Onlar gelene kadar bu canlıları daima nemli tutmak ve üst kısımda yer alan nefes alma boşluklarının suyun yahut kumun altında kalmadığından emin olmanız gerekmekte. Ne yazık ki beden tartısına karşı ezilme konusunda biz insanların yapabileceği tek şey süratli davranmak olabilir.
Ayrıca bir yunus karaya vurduğunda onu çabucak denize geri döndürmek de çok mantıklı olmayabilir. Bu canlıların karaya vurmasının sebebi genelde hastalanmış olmalarıdır. Bu sebeple direkt denize geri döndürmek onlara pek yardımcı olmayabilir. En gerçek hareket profesyonel gruplara haber vererek o süreçte onları nemli tutmak olacaktır.
Bugün sizlere yunus ve balinaların karaya vurduklarında neden öldüklerini aktardık. Pekala, sizler bu türlü bir görünümle karşılaştığınızda ne yaparsınız. Niyet ve tekliflerinizi yorumlar kısmında bizimle paylaşmayı unutmayın.