Bu yazıda yenidoğan yahut küçük bebeği olan ailelerin, bebeklerinin bulunduğu ortamın fizikî özellileri ile ilgili sıklıkla sordukları soruları ve bu sorulara yanıtları derledik.
Bebeklerin bulunduğu ortamın ısısı nasıl olmalıdır?
Bebeklerin fizyolojileri, beden ısıları ve bu ısının denetim düzenekleri birbirinden farklıdır. Ayrıyeten ülkeler ve bölgeler ortasında iklim ve ısı farkları mevcuttur. Bu nedenle tüm bebekleri kapsayacak ülkü ortam ısısı tanımlamak zordur. Vaktinde doğmuş sağlıklı bebekler için ortam ısısının 20-22 0C olması uygun görünmektedir. Vaktinden evvel doğmuş yahut hasta bebekler daha yüksek ortam ısısına gereksinim duyabilirler. Bu nedenle her bebek kendi koşulları içinde değerlendirilmelidir.
Yüksek yahut düşük ortam ısısı bebekleri nasıl tesirler?
Ortam ısısının çok yüksek yahut çok düşük olması bebeklerde değerli sıhhat sıkıntılarına neden olabilir. Bebeklerinin sıhhat ve konforu için ebeveynler bir yandan ortam ısısını bebekleri için uygun seviyede tutmaya, başka yandan bebeklerini etraf ısısına uygun olarak giydirmeye dikkat etmelidir.
Yüksek ortam ısısının en kıymetli yan tesirleri bebekte çok terleme, sıvı kaybı ve isilik gelişimidir. Sıcak ortamlarda bebekler daha fazla uyumaya eğilimli olurlar. Güç uyandırılma, beslenmeye karşı isteksizlik ve kan şekeri düşüklüğü üzere sorunlar bu bebeklerde daha sıktır. Çalışmalar yüksek ortam ısısının ani bebek mevti (beşik ölümü) riskinde artışa neden olduğunu göstermektedir.
Isınan havada nem oranı azalır. Kuru hava bebeklerin teneffüs yollarında kuruma, iç duvar mukozasında şişme ve teneffüs yollarında daralmaya neden olur. Bu durum bebeğin nefes alıp vermesini güçleştirir. Ayrıyeten çok sıcak ortamda kalan bebeklerde burun tıkanıklığı da sık görülür.
Ortam ısısı çok düşük olduğunda ise bebekler ekseriyetle huzursuzdur, derin uykuya dalamazlar ve rahat uyuyamazlar. Ayrıyeten bu bebeklerde aktivite ve emmede azalma, beslenme sorunları, kan şekeri düşüklüğü ve kâfi tartı alamama üzere meseleler görülebilir.
Oda termometresi kullanmak faydalı mıdır?
Evet. Ortam ısısının takibini kolaylaştırdığı için bebek odasında termometresi bulundurulması faydalıdır.
Ebeveynler bebeklerinin üşüyüp üşümediğini nasıl anlayabilirler?
Bebeğin beden ısısı makul aralıklarla denetim edilmelidir. Birinci aylarda anne ile bebeğin tıpkı odada bulunması bu denetimleri kolaylaştırır.
Ebeveynler sıklıkla bebeklerinin üşümesinden endişelenirler. Bu emelle el ve ayaklarına dokunarak bebeklerinin beden ısısı hakkında karar vermeye çalışırlar. Bu sık yapılan bir kusurdur. Bebeklerin el ve ayakları çoklukla başka beden bölgelerine nazaran daha soğuktur ve bu durum olağandır. El ve ayakların ısısına nazaran karar verilmesi bebeğin üşüyor kabul edilip çok giydirilmesine neden olur. Bebeğin beden ısısının denetimi için en uygun bölgeler; göğüs, karın, boynun art kısmı (ense) ve sırttır. Bu bölgelerden yapılan denetimde beden ısısının düşük olduğuna karar verildiğinde kıyafetleri bir kat artırılabilir. Bilakis bebeğin cildi sıcak, nemli yahut terli ise kıyafetleri bir kat azaltılabilir.
Bebeklerin beden ısısını korumak için şapka, bere, örtü yahut yorgan üzere aksesuar ve eşyalar kullanılmalı mıdır?
Ortam ısısı uygun olmak şartı ile sağlıklı bir bebeğe kapalı ortamlarda şapka, bere yahut başlık takılmasına gerek yoktur.
Yatak örtüleri, battaniye ve yorganlar bebeğin başını kapatıp nefes almalarını güçleştirerek ani bebek mevti riskinde artışa neden olabilirler. Bu risk bir yaş altında ve bebeğin hareketine mahzur olacak tartıdaki yorgan ve örtülerde en fazladır. Bu nedenle bilhassa bir yaş altındaki bebeklerde beden ısısının korunması için yorgan yahut örtü kullanılması önerilmez. Bu bebeklerde beden ısısının korunması için bebek tulumları tercih edilebilir. Uygun ebatlarda tulumlar hem hareket kolaylığı sağlar hem de teneffüs yollarını kapatma riski düşüktür. Yatak örtüsü yahut battaniye kullanılmak zorunda olunduğunda boğulma riskini azaltmak için omuzdan daha aşağıda kalacak biçimde örtülmesine ve ayak tarafından sabitlenmesine dikkat edilmelidir.
Beden ısısının sabit olarak korunması için bebeğe giydirilen kıyafetler uygun seçilmelidir. Bebeğin bedenine dar gelen kıyafetler ısı artışı ve terlemeye yol açarken, çok bol kıyafetler ısı kaybı ve üşümeye neden olabilir. Ayrıyeten iklim ve ortam ısısına bağlı olarak giydirilen kıyafetlerin üretildiği gereç ve ısı geçirgenlik özelliğine de dikkat edilmelidir.
Ortam ısısısın düzenlenmesi için bebek odasında ısıtıcı ve soğutucular kullanılabilir mi?
Çok sıcak günlerde bebeğin bulunduğu odada perde ve panjurlar kapatılıp bir pencere açılarak ortam serinletilebilir. Ortam ısısını düşürmek yahut odayı havalandırmak için klima yahut fan da kullanılabilir. Bu durumda aygıttan gelen havanın direkt bebeğin üzerine gelmemesine dikkat edilmelidir. Bebek karyolasının etrafındaki örtüler sıcak havanın karyola içerisinde hapsolmasına neden olabilir (sera etkisi). Bu nedenle bebek karyolasının kenarında yalnızca korkuluk bulunmasına yahut varsa karyola kenarlarını kapatan örtünün hava geçirir özellikte olmasına dikkat edilmelidir.
Ortam ısısı düşük olduğunda bebek karyolasından uzak olmak şartı ile radyatör yahut ısıtıcılar ile bebeğin bulunduğu ortam ısıtılabilir. Fakat bebek yatağına asla sıcak su şişesi yahut elektrikli battaniye koyulmamalıdır.
Bebeğin bulunduğu ortamın nem oranı nasıl olmalıdır?
Bebek odasının nem oranının %50 (45-55) civarında olması önerilir. Oda havasının çok kuru olduğu durumlarda nem oranını artırmak için ısıtıcı yahut radyatör üzerine su kabı yahut ıslak havlu koyulabilir. Çok nem birtakım problemlere neden olacağından özel durumlar dışında buhar makinelerinin kullanımı önerilmez.