Bel ve bacak ağrısı ile seyreden marazlar çok çeşitlidir. Yani bel ve bacak ağrısı bulunan her hastaya "Mutlaka bel fıtığıdır" peşin kararı ile yaklaşmak gerçek değildir. Bel fıtığını taklit eden pek çok hastalık vardır. Olağan bir spor yaralanmasından romatizmaya, enfeksiyon illetlerinden kansere ve bel kaymasına kadar birçok hastalık bel ve/veya bacak ağrısıyla seyredebilir. Bu sebeple evvel teşhisin ne olduğu net olarak ortaya konmalıdır. Zira tedavide muvaffakiyete giden yol herşeyden evvel gerçek teşhisten makbul. Bunun için de ilgili mütehassıs tabibe müracaat etmek gerekir. Tabip hastanın şikâyetlerini dinleyecek, muayenesini yapacak ve marazıyla ilgili tüm tetkik ve tahlilleri isteyecektir.
Bel ağrısının araştırılmasında düz röntgen sinemalarının kıymeti günümüzde azalmıştır. Hastanın radyasyona maruz kalmasına yol açan bu teknik fakat makul durumlarda tercih edilmektedir. Belden iğne yapılıp içeriye kontrast husus verildikten sonra sinema çekilmesi tekniği (myelografi) de giderek daha az kullanılmaktadır. Zira günümüzde görüntüleme teknikleri çok ilerlemiş ve artık hastanın belinden iğne yapılmasına gerek kalmayacak seviyeye gelmiştir. Aslında noniyonik kontrast unsurların tasarruf meydanına girmesi iğne tekniğinin yan tesirlerini oldukça azaltmıştır. Ancak buna karşın şahsen iğne tekniğinin kendi yan tesirleri olabildiğinden ötürü myelografiden mümkün mertebe uzak durmakta yarar vardır. Bunun konumuna güçlü manyetik rezonans cihazları tercih edilmelidir.
Bel fıtığının teşhis ve ayırıcı teşhisinde EMG dediğimiz tetkik formülü de yararlıdır. Zira bu usul ile hastada bulunan bozuklukların had dokusuna mı, yoksa kas dokusuna mı ilişkin olduğu ortaya konabilmekte, sair marazların bel fıtığından ayırımı yapılabilmektedir. Bası altında kalan hudutlarda hasar olup olmadığı, varsa hasarın noktası hakkında da fikir vermektedir. Kimi durumlarda bu teknik, cerrahın ameliyat kararını bile etkileyebilmektedir.
Bel ve/veya bacak ağrısı bulunan bir hastada bazen bilgisayarlı tomografi, umumiyetle de manyetik rezonans üzere ileri tetkik tekniklerine başvurulur.
Manyetik rezonans görüntüleme metodu teşhiste ve ayırıcı teşhiste büyük kolaylıklar sağlar. Ayrıyeten hastanın x-ışını almaması ve çeşitli planlardaki üstün görüntüleme yeteneği; omurilik, hadler ve gayri yumuşak dokuları net bir biçimde görüntüleyebilmesi manyetik rezonansı giderek daha da öne çıkarmaktadır.
Fakat kemik dokusuyla ilgili patolojilerde bilgisayarlı tomografinin daha yeterli imaj sağladığı gözönüne alınarak birtakım durumlarda her iki teşhis metodu beraberce kullanılabilir.
Manyetik rezonansın bu kadar yararlı bir sistem olmasına karşılık elde edilen manzaraların kıymetlendirilmesi büyük bir tecrübe velev. Yanlış tefsirler, yanlış tedavi biçimlerine yol açar. Sıklıkla rastladığımız hafif disk bombeleşmesi bel fıtığı olarak yorumlanırsa, tedavinin hali külliyen değişik bir istikamete akıllıca gidebilecektir.
Mahsusen ameliyat sonrası devirde gerçekleştirilen çekimlerden elde edilen imgelerin yorumlanması tecrübe gerektirir. Muayene bulguları ile tetkiklerden elde edilen neticeler beraberce kılı kırk yararcasına hassas bir üslupta pahalandırılacak ve net bir teşhise vardıktan sonra tedaviye geçilecektir. Manyetik rezonans tetkikinde bel fıtığı görüldü diye ameliyat kararı vermek bazen yanıltıcı olabilir. Elde edilen imajlar kesinlikle klinik bulgularla desteklenmeli, aralarında entegrasyon aranmalıdır. Entegrasyon yoksa bu durum izah edilmelidir.
Bazen bel fıtığı ile hayati kıymet arzeden öbür birtakım marazların ayırıcı teşhisini yapabilmek için kemik sintigrafisi gerekebilir.
Kemiklerin kuvvet ve yoğunluğu hakkında fikir edinmek ve osteoporoz teşhisini mutlaklaştırmak emeliyle kemik yoğunluk ölçümlerine de başvurulabilir.
Ayırıcı teşhis için kan ve idrar incelemeleri yapılabilir.
Neticede yapılan muayene, tetkik ve tahliller sonucunda hastanın bel fıtığı olup olmadığı, bel fıtığı ise hangi safhada bulunduğu net bir halde ortaya konacaktır. Yani bel fıtığı teşhisinin konmuş olması yerinde değildir. Marazın safhasını da tesbit etmek gerekir. Zira tedavinin biçimi buna nazaran değişecektir.
Birtakım hastalar dar mekânlara girdiklerinde büyük badire çekmekte ve rahatsız olmaktadırlar. Bu insanlar için açık tip manyetik rezonans cihazları geliştirilmiştir. Ayrıyeten klasik tipteki cihazlarda da gerekli önlemler alınarak bu hastaların tetkikleri yapılabilmektedir.
Günümüzde teknoloji o kadar ilerlemiştir ki, yeni geliştirilen birtakım açık tip manyetik rezonans cihazlarında vücudun dik durduğu durumlarda bile çekimler gerçekleştirilebilmekte ve böylelikle hasta hakkında ek datalar elde edilebilmektedir.
Manyetik rezonans görüntüleme metodu ile teşhiste büyük bir aşama kaydedilmiştir.
Bel ağrısının araştırılmasında düz röntgen sinemalarının kıymeti günümüzde azalmıştır. Hastanın radyasyona maruz kalmasına yol açan bu teknik fakat makul durumlarda tercih edilmektedir. Belden iğne yapılıp içeriye kontrast husus verildikten sonra sinema çekilmesi tekniği (myelografi) de giderek daha az kullanılmaktadır. Zira günümüzde görüntüleme teknikleri çok ilerlemiş ve artık hastanın belinden iğne yapılmasına gerek kalmayacak seviyeye gelmiştir. Aslında noniyonik kontrast unsurların tasarruf meydanına girmesi iğne tekniğinin yan tesirlerini oldukça azaltmıştır. Ancak buna karşın şahsen iğne tekniğinin kendi yan tesirleri olabildiğinden ötürü myelografiden mümkün mertebe uzak durmakta yarar vardır. Bunun konumuna güçlü manyetik rezonans cihazları tercih edilmelidir.
Bel fıtığının teşhis ve ayırıcı teşhisinde EMG dediğimiz tetkik formülü de yararlıdır. Zira bu usul ile hastada bulunan bozuklukların had dokusuna mı, yoksa kas dokusuna mı ilişkin olduğu ortaya konabilmekte, sair marazların bel fıtığından ayırımı yapılabilmektedir. Bası altında kalan hudutlarda hasar olup olmadığı, varsa hasarın noktası hakkında da fikir vermektedir. Kimi durumlarda bu teknik, cerrahın ameliyat kararını bile etkileyebilmektedir.
Bel ve/veya bacak ağrısı bulunan bir hastada bazen bilgisayarlı tomografi, umumiyetle de manyetik rezonans üzere ileri tetkik tekniklerine başvurulur.
Manyetik rezonans görüntüleme metodu teşhiste ve ayırıcı teşhiste büyük kolaylıklar sağlar. Ayrıyeten hastanın x-ışını almaması ve çeşitli planlardaki üstün görüntüleme yeteneği; omurilik, hadler ve gayri yumuşak dokuları net bir biçimde görüntüleyebilmesi manyetik rezonansı giderek daha da öne çıkarmaktadır.
Fakat kemik dokusuyla ilgili patolojilerde bilgisayarlı tomografinin daha yeterli imaj sağladığı gözönüne alınarak birtakım durumlarda her iki teşhis metodu beraberce kullanılabilir.
Manyetik rezonansın bu kadar yararlı bir sistem olmasına karşılık elde edilen manzaraların kıymetlendirilmesi büyük bir tecrübe velev. Yanlış tefsirler, yanlış tedavi biçimlerine yol açar. Sıklıkla rastladığımız hafif disk bombeleşmesi bel fıtığı olarak yorumlanırsa, tedavinin hali külliyen değişik bir istikamete akıllıca gidebilecektir.
Mahsusen ameliyat sonrası devirde gerçekleştirilen çekimlerden elde edilen imgelerin yorumlanması tecrübe gerektirir. Muayene bulguları ile tetkiklerden elde edilen neticeler beraberce kılı kırk yararcasına hassas bir üslupta pahalandırılacak ve net bir teşhise vardıktan sonra tedaviye geçilecektir. Manyetik rezonans tetkikinde bel fıtığı görüldü diye ameliyat kararı vermek bazen yanıltıcı olabilir. Elde edilen imajlar kesinlikle klinik bulgularla desteklenmeli, aralarında entegrasyon aranmalıdır. Entegrasyon yoksa bu durum izah edilmelidir.
Bazen bel fıtığı ile hayati kıymet arzeden öbür birtakım marazların ayırıcı teşhisini yapabilmek için kemik sintigrafisi gerekebilir.
|
Yukarıda L5 kemiğinin S1'in üzerinden öne akıllıca kayması görülmektedir. |
Ayırıcı teşhis için kan ve idrar incelemeleri yapılabilir.
Neticede yapılan muayene, tetkik ve tahliller sonucunda hastanın bel fıtığı olup olmadığı, bel fıtığı ise hangi safhada bulunduğu net bir halde ortaya konacaktır. Yani bel fıtığı teşhisinin konmuş olması yerinde değildir. Marazın safhasını da tesbit etmek gerekir. Zira tedavinin biçimi buna nazaran değişecektir.
Birtakım hastalar dar mekânlara girdiklerinde büyük badire çekmekte ve rahatsız olmaktadırlar. Bu insanlar için açık tip manyetik rezonans cihazları geliştirilmiştir. Ayrıyeten klasik tipteki cihazlarda da gerekli önlemler alınarak bu hastaların tetkikleri yapılabilmektedir.
Günümüzde teknoloji o kadar ilerlemiştir ki, yeni geliştirilen birtakım açık tip manyetik rezonans cihazlarında vücudun dik durduğu durumlarda bile çekimler gerçekleştirilebilmekte ve böylelikle hasta hakkında ek datalar elde edilebilmektedir.
Manyetik rezonans görüntüleme metodu ile teşhiste büyük bir aşama kaydedilmiştir.