İnsan, karmaşık bir canlı. İnsanoğlu bir yandan kibarlık gereği berbata yakışıksız olduğunu söylemez, bir yandan da dünya hoşu insanları bile yaralamak ismine nahoş olduğunu söyler. Bu nedenle hoşluk konusunda hiçbir vakit emin olamıyoruz, başımız her vakit karışık. Artık bilim hoş olup olmadığımızı anlamanın çok kolay bir yolu olduğunu söylüyor.
Küçük bir çocuğa yaklaştığınızda sizden kaçıyor ya da ağlamaya başlıyor mu?
Yalnız değilsiniz. "Acaba yanlış bir şey mi yapıyorum?" diyerek kendinizle ilgili olumsuz kanılara kapılmanız çok olağan.
Bilim bu durumu açıklıyor.
Aslında bunu hepimiz biliyoruz. Çocuklar yetişkinler üzere "düşünceli" değil, epey dürüstler ve yargılarını basitçe ortaya koyabiliyorlar.
Bilime nazaran çocuklarda insanlara karşı çok sabit bir ölçüt var.
Bebekler ve küçük çocuklar anne, baba ve yakın akrabalardan oluşan çok dar bir etrafa alışıktır. Bu yüzden yeni biriyle tanıştıklarında utangaç davranırlar. Yeni birine alışma ve güvenme noktasında çocukların çok sabit bir ölçütü var; yüz. Çocuklar yeni biriyle tanıştığında karşılarındakinin kişiliklerini, yapabileceklerinin hududunu ve onların karakterlerini derinlemesine değerlendiremediği için bağlarının temelini basitçe görsellik ölçütü üzerinden kuruyorlar.
Yani basitçe bir çocukla yeterli anlaşmak ve itimadını kazanmak, direkt nasıl göründüğünüzle ilgili.
Bir bilimsel psikoloji mecmuasında yayımlanan çalışmaya nazaran, çocuklar karşılarındakine güvenme kriteri olarak kişinin yüz özelliklerini dikkate alıyorlar. Bu çalışmada nahoş insanlara daha az güvendikleri sunuluyor.
Akademisyenler 138 deneğin katıldığı araştırmada, 8-10-12 yaşlarındaki çocukları 3 farklı kümeye bölerek müşahede yaptılar. Birinci basamakta çocuklara 200 farklı erkek yüzü gösterildi ve çocukların itimat reaksiyonları kaydedildi. Bir ay sonra tekrar tıpkı yüzler çocuklara gösterilerek beğenileri gözlemlendi. Berbat yüzlere güvenme oranı, evvelki teste nazaran biraz daha yüksekti. Yeniden de bu çok küçük bir artıştı. Kızların karşılıklarında daha dengeli olduğu görüldü.
Hepimiz karşımızdakini hoşluğuna nazaran kıymetlendiriyoruz.
Araştırmaya nazaran, gördüğümüz bireye karşı itimat hissi beynimizde 50 milisaniyede açığa çıkıyor. Hoşluk klişesi denilen olgu da burada ortaya çıkıyor. Yani zati birisini tanımadan onu nasıl göründüğü ile yargılıyoruz.
Bunun yanında güzel görünümlü insanların sahip olduğu özgüven, yeteneklerini daha çabuk açığa çıkarma ve toplum tarafından takdir edilmeleri üzere gerçekler de bunun üzerinden kanıtlanıyor.
Lakin bir yetişkinin başını karıştıracak çok faktör varken, bebek ve çocukların bu türlü bir ölçüsü yok.
Bir yetişkin karşısındakini görünüşünden giysilerine, toplumsal statüsünden mesleğine; birçok açıdan pahalandırıyor. Evvelki deneyimlerini de bunların üstüne katıyor ve ortaya karmaşık bir yapı çıkıyor. Meğer küçükken bunların hiçbirinin ehemmiyeti yok. Deneyim de yok. Münasebetiyle çocuklar en doğal içgüdülerle hareket ediyorlar.
Hoşluk içgüdüsel bir kavram, fakat aldatıcı olabilir.
Yalnızca çocukların davranışı olarak düşünmeyin; hoş bir yüz, hoş bir karakterin de göstergesi olarak toplumsal ön yargılarda yer alıyor. Bu durum elbette bilinçsizliği ve dış görünüşe odaklanmayı da beraberinde getiriyor.
Alakalarda de, içsel pahaların yerine dış hoşluğa odaklanmak vakit içinde yanlış bir temelde birliktelik arama sürecinde girilmesine neden oluyor. Herkes dış hoşluğunu artırarak cazipliğini artırmanın peşinde ve bu durumda mutluluğa da erişeceğini düşünüyor. Lakin bu durum süreksiz memnunluğu beraberinde getiriyor. Hayat kaliteleri uzun devirde geriliyor. Unutmayın hoşluk geçicidir.
Bunların yanında, insanları çekiciliklerine nazaran yargılamak, kabahatlerin da üzerini örtebiliyor. Bilinen birçok seri katilin özellikleri ortasında güler yüzlü olmak, düzgün görünümlü olmak üzere şeyler mevcut. Bir çok sözde onları tanıyan beşerler bu insanların katil olamayacak kadar hoş yüzlü ve güler yüzlü olduğunu söylüyorlar.
Yetişkinler olarak, çocuklarımızı birisinin karakterini anlamaları noktasında eğitirken görünüşlerinden harekete geçmelerini engellemeliyiz. Çocuklara dış görünüşün yeterlilik ya da kötülük ile ilgisi olmadığını öğretmeliyiz.