Böbrek taşı hastalığı, idrar yollarının (böbrek, iç idrar kanalı (üreter), idrar torbası ve dış idrar kanalı (üretra)) herhangi bir yerinde taşın bulunmasıdır. Tıkanıklığa yol açarak idrar yollarında genişleme ve böbrekte şişkinliğe neden olabilir. Eğer, zamanında tedavi edilmezse böbrek fonksiyonlarının kaybıyla sonuçlanabilir.
Böbrek taşı belirtileri nelerdir?
Erişkinlerde en sık yan ağrısı ve idrarda kanama şikayetleri görülür. Taşların idrar yolunu tıkaması sonucu bu bulgulara ek olarak bulantı-kusma, iştahsızlık ve halsizlik eklenebilir. Ayrıca, idrar yolları enfeksiyonu eşlik ederse ateş yüksekliği görülebilmektedir. Küçük çocuklarda ise huzursuzluk veya kusma gibi taş hastalığına özgü olmayan bulgular ilk belirti olarak karşımıza çıkmaktadır.
Böbrek taşı nasıl teşhis edilir?
İdrar yollarını tıkayan taşı olan hastalar genellikle ilk olarak acil serviste değerlendirilirler. Hastaların hikaye ve fizik muayenesini takiben idrar tahlili, tam kan sayımı yapılır ve görüntüleme yöntemleri ile taş varlığı ve miktarı belirlenir. Görüntüleme yöntemi olarak ultrasonografi ve direkt karın röntgeni seçilecek tetkikler olmalıdır.
Böbrek taşı tedavi yöntemleri nelerdir?
Acil servise başvuran hastalarda ilk hedef taşın tanısının konulması ve acil tedaviye gerekli olup olmadığının belirlenmesidir. Daha sonra hastalar, taşın düşmesine yardımcı ilaç tedavileri ile 7-14 gün takip edilir. Taşın bu sürede düşmemesi artık girişimsel bir tedaviye ihtiyaç olduğunu gösterir.
Taş düşer ise taşın cinsini tayin etmek, tekrar taş oluşumunun engellemesi açısından çok önemlidir. Tekrarlayan taş hastalığı olanlarda metabolik değerlendirme yapmak gerekir. Özellikle çocuk taş hastalarının en az %70’inde metabolik bir problem mevcuttur ve bu nedenleri ortadan kaldırmaya yönelik verilecek ilaç tedavilerinin yeni taş oluşumunu azaltabilmekte ve bazı taş türlerinde mevcut taşı dahi yok edebilmektedir.
Vücut Dışı Sok Dalgalarıyla Taş Kırma (ESWL) nedir?
Bir cihaz tarafından oluşturulan şok dalgalarının (manyetik veya piyezoelektrik) taş üzerine odaklanması ile gerçekleştirilen kırma işlemidir. Küçük çocuklarda anestezi altında, yetişkinlerde uyuşturma yöntemiyle yapılabilmektedir. Ancak, işlemin uygulandığı bölgelerde kızarık veya morarma, kırılan parçaların düşmesi sırasında ağrı, idrarda kanama, kırılmış parçaların idrar yollarını tıkaması ve ateşlenme görülebilir.
Böbrek taşı cerrahisi nasıl yapılır?
Taşın sayısı, boyutu, yerleşimi, taş cinsi, idrar yollarının anatomik yapısı ve hasta tercihine göre uygulanacak cerrahinin tipine karar verilir.
URS (Üreterorenoskopi), dış idrar yolundan (üretra) ince sert veya fleksible (kıvrılabilen) endoskopik aletlerle idrar torbasına girilmesi ve oradan üst idrar yoluna ulaşılarak (üreter) ve/veya böbrekteki taşın LAZER (Holmiyum: YAG) ile kırılarak alınması işlemidir. Hasta bir gün sonra günlük yaşantısına dönebilmektedir.
PNL (Perkütan Nefrolitotomi), böbreğe ciltten yerleştirilen yaklaşık 1 cm.lik bir kılıf içerisinden taşların kırılarak çıkarılması işlemidir. Hastanın ameliyattan sonra 2-3 gün hastanede kalması gerekmektedir. Hastada böbrek bölgesinde küçük bir yarası bulunmaktadır.