Yalıda bir devir, İngiltere'de Muhafazakar Parti liderliğine seçilerek yeni başbakan olan Boris Johnson'ın dedesinin de kaldığı söz edildi.
İstanbul Boğazı'nda 50'den fazla yalı yeni sahibini beklerken, boğazın en beğenilen yalılarından biri olan 23 odalı ve 8 banyolu 130 yıllık Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı rekor fiyatla satışa çıkarıldı. Yurt içi ve yurt dışından ünlü isimlerin ilgi göstermesi beklenen yalının satış fiyatı ise 550 milyon TL olarak belirlendi.
İstanbul Boğazı Avrupa Yakası Rumelihisarı'nda bulunan yalı, 19. yüzyılın ikinci yarısında birçok kıymetli binada imzası olan Fransız mimar Alexandre Vallaury tarafından Sultan II. Abdülhamit periyodu nazırlarından Müşir Zeki Paşa için yapıldı.
Yalıyı başka yalılardan ayıran en kıymetli özellik ise mimarisinin şato görünümünde olması. Barok üslupta olan 5 katlı yalıya hem bahçeden hem de deniz tarafından girilebiliyor.
SON KALAN KIYI SARAYLARINDAN
510 metrekare oturumlu yalı, 4 kat + bodrum kattan toplam 2 bin 489 metrekare kapalı kullanım alanına sahip. Her katta 5'i deniz görüntülü toplam 6 oda, 1 büyük orta salon (sofa) 1 banyo, 1 tuvalet, 1 mutfak bulunuyor. 4 bin 32 metrekarelik bahçesi ve 110 metrelik rıhtım uzunluğu ile Boğaz'ın son kalan kıyı saraylarından biri olan asansörlü yalıda, 4 araçlık kapalı otopark da yer alıyor. Yalıya bilhassa Körfez ülkelerinden ilginin olması bekleniyor.
'DÜNYANIN EN DEĞERLİ 10 KONUTUNDAN BİRİ'
Seyahat müellifi, rehber ve tarihçi Saffet Emre Tonguç, bu yalıyla ilgili şunları söyledi:
"Boğaz, dünyanın en değerli su yollarından bir tanesi ve bence adeta dünyanın gerdanlığı üzere. Bu gerdanlığın üzerinde de birbirinden hoş yalılar yani inci taneleri var. Toplam 600 yalı bulunuyor, 366 tanesi de tarihi nitelik taşıyor. Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı da bunlardan bir tanesi ve dünyanın da en kıymetli 10 konutundan bir tanesi olarak geçiyor. Ben bir seyahat muharriri ve tıpkı vakitte bir tarihçi olarak her sene boğazda tipler yapıyorum. En keyifli anlattığım yalılardan bir tanesi bu. Zira kıssası de çok enteresan.
Öncelikle mimarından bahsetmek istiyorum. Alexandre Vallaury yapıyor. Alexandre Vallaury, İtalyan asıllı bir mimar. Geliyor İstanbul'a ve çok hoş binalar yapıyor. Mesela İstanbul Arkeoloji Müzesi, Pera Palas, Salt Galeri'nin olduğu bina, İstanbul Erkek Lisesi, Eski ismiyle Haydarpaşa Lisesi onun yapıtlarından. Hatta çok enteresan ki Bağlarbaşı'ndaki Abdülmecit Efendi Köşkünü de tekrar Alexandre Vallaury yapıyor ki Abdülmecit Efendi'yi de öykünün bir kesimi olarak daha sonra duyacağız esasen."
'HAYATININ SON YILLARINI BU YALIDA YOKLUK İÇİNDE GEÇİRDİ'
Tonguç, kelamlarına şöyle devam etti:
“Peki kim bu Tophane Müşiri Zeki Paşa? Müşir Mareşal demek. Zeki Paşa, ikinci Abdülhamit periyodunda askeri okullarda yöneticilik yapmış. Tıpkı vakitte, bugün İstanbul Modern'in olduğu yerde bir kışla varmış, o kışlanın da mareşalliğini yapmış ve burada bu konutu yapmaya başlıyor lakin bir müddet sonra para bitiyor, ikinci Abdülhamit'ten para dileniyor. 'Padişahım, merhamet dileniyorum, sizden para istiyorum zira inşaat yarım kaldı. Harabe formunda oturuyorum' diyor. Neyse inşaatı bitiyorlar. İktidarının son yıllarında iktidarını sürdürebilmek için ikinci Abdülhamit, kimi adamlarını gözden çıkarmak zorunda kalıyor. Bunlardan bir tanesi de Zeki Paşa ve bu çerçevede bu hoş yalıdan ayrılmak zorunda kalıyor Zeki Paşa ve Büyükada'ya sürgüne gidiyor. Hatta bir devir Rodos ve Viyana'da da sürgün hayatı yaşıyor. Ve hayatının son yıllarını da bu yalıda maalesef yokluk içerisinde geçiriyor."
'BU YALIDA TARİHİN DEĞERLİ İSİMLERİ YAŞADI'
Yalıda yaşayan diğer kıymetli isimlerin de olduğunu söz eden Tonguç, şunları kaydetti:
“Bunlardan bir tanesi de Abdülmecit efendinin oğlu. Ömer Faruk burada yaşıyor. Ömer Faruk hanedandan gelmesine karşın tekrar hanedan mensubu biriyle evleniyor. Vahdettin'in kızı Sabiha Sultan ile. Onlar taşınıyorlar bu yalıya ve onların kızları da bu yalıda yaşıyor. Hatta bana nazaran, Osmanlı hanedanın en hoş bayanlarından bir tanesiydi Neslişah Sultan. Neslişah Sultan, buradan sürgüne gidiyor. Münasebetiyle ailenin İstanbul'da son yaşadığı yerlerden bir tanesi burası oluyor ve bu aile bu yalıda hoş yıllar geçiriyor. Zeki Paşa'nın da bir damadı var. O da değerli isimlerden bir tanesi. Ali Kemal diye geçiyor. Ali Kemal ittihat ve terakki aksisi bir insan. Birebir vakitte ulusal gayrete de karşı çıkmış ve daha evvel bir evlilik yapıyor İngiltere'de .
Bir İngiliz hanımla evleniyor. Bugün onun torunu olan kişi, Londra Belediye başkanlığı da yapmış olan çok değerli bir isim; Boris Johnson. Boris Johnson, İngiliz siyasetinde en kıymetli isimlerden biri ( İktidardaki Muhafazakar Parti'nin önderi seçildi, yarın hükümeti kurmakla görevlendirilecek ve İngiltere'nin yeni başbakanı olacak) İşte o, Ali Kemal'in torunudur. Ali Kemal ise bu zıtlığının bedelini hayatı ile ödüyor. Linç ediyorlar ve Ali Kemal hayata veda ediyor. Lakin Tophane Müşiri Zeki Paşa'nın damadı olarak, o da bir süre bu yalıda yaşamış zira Zeki Paşa'nın kızı Sabiha Sultan ile evlenmiş."
'BOĞAZ'DAKİ YALNIZCA 3 YALI ASIRLARDIR EL DEĞİŞTİRMEDİ'
Boğazdaki yalıların sık sık el değiştirdiğini söyleyen Tonguç, Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı ile ilgili şu bilgileri de kelamlarına ekledi:
"Yalılar daima el değiştiriyorlar. Bugün mesela Boğazda 600 tane yalı var demiştim lakin yalnızca 3 adedinin sahipleri asırlardır birebir aileler. Başkalarının hepsi el değiştirmiş. Bu çerçevede de bir aile bu yalıyı satın alıyor. Ailenin değişik bir özelliği var. 'Türkiye Komünist Partisi'nin Kurucusu olması. Yani bu da değişik bir tezat. Zira komünizmde paylaşım değerlidir. Herkesin eşit hisse alması değerlidir. Halbuki bugün Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı, dünyanın en kıymetli 10 konutundan biri olarak karşımıza çıkıyor. Öteki konut hangisi diye sorabilirsiniz. Öbür konut de Yeniköy'de bulunuyor. O da Şehzade Burhanettin yalısı. Ya da öteki ismiyle Erbilgin yalısı. O da geçtiğimiz yıllarda el değiştirdi. 150 milyon dolar üzere bir sayı ile satışa çıkarılmıştı."