Bosna Hersek tarihi
Bosna Hersek yakın tarihi
Bosna Hersek tarihi
Bosna'da tarih sahnesindeki yerini Roma Imparatorluğu icerisinde almıştırRoma Imparatorluğunun cokuşunden sonra Bosna'nın yonetimi 1200 'lu yıllarda bağımsızlığını elde edene kadar ceşitli defalar el değiştirmiştir Bağımsızlığını 260 yılı aşkın bir sure koruyan Bosna Krallığı bu sure boyunca Macarlar ve Sırplara karşı topraklarını savunmak zorunda kalmıştır
BosnaHersek 1463 yılında Osmanlı idaresi altına gecen Boşnaklar aynı zamanda Muslumanlığı da benimsemiştir Muslumanlığı benimsemeyen Boşnakların dini vecibelerini yerine getirmesine izin veren Osmanlı idaresi Bosna topraklarında inşa ettiği yapılar ve camilerle aynı zamanda Boşnakların gelenek ve kulturune de etki etmiştir 1878 yılına kadar devam edecek olan Osmanlı idaresi altındaki donemde pek cok Boşnak Osmanlı idaresinde, devlet yonetiminde onemli gorevlere getirilmiştir Zayıflayan Osmanlı Imparatorluğunu parcalamaya karar veren muttefiklerin finansal sıkıntılar icerisindeki Istanbul'a baskısı sonucu Bosna'daki Osmanlı idaresi savaşılmadan, masa başında son bularak Avusturya Macaristan Imparatorluğunun kontrolune gecmiştir
BosnaHersek 1918 yılına kadar surecek olan Avusturya Macaristan Imparatorluğu idaresi altındaki donemde ulke yeniden yapılandırılarak cokmekte olan Osmanlı Imparatorluğu idaresi altındaki donemin sonlarında yaşadığı sıkıntılardan uzaklaşarak refaha kavuşacaktır Bu gelişmelerin buyuk Sırbistan kurulmasını amaclayan Rusya'nın finansal desteği ile gercekleştiği kuşkusuzdur Bosna'daki Musluman nufusun Osmanlı idaresi altındaki diğer topraklara gocu ve onların terk ettiği yerlere Sırpların yerleşmesiyle Bosna'daki etnik yapının değişmesi bu donemde yaşanmıştır
BosnaHersek'de 1918 1941 yılları arasındaki donem Yugoslavya'nın ic karışıklıkları ve savaşla gecmiştir 1941 1945 yılları arasındaki Ikinci Dunya Savaşı sırasında Naziler Yugoslavya'yı işgal ederek Slovenya'yı Almanya'ya, Hırvatistan'ı İtalya'ya ve Makedonya'yı Bulgaristan'a bağlayarak ozellikle Yahudi ve cingenelere karşı bir etnik temizlik hareketine girişerek toplama kamplarında binlerce insanı oldurduler
BosnaHersek icin 1945 1990 yılları arasındaki soğuk savaş doneminin 35 yılı Tito'nın diktatorluğu altında gecti Bu donemde Bosna Hersek'in sınırları 1918 oncesine dondu ve Boşnak'lar kulturel kimliklerine yeniden kavuştular Batı'nın desteği ile Yugoslavya'da savaşın izleri cabuk silindi Batılı ulkeler Yugoslavya'yı sadece ekonomik değil aynı zamanda askeri ve siyasi alanda da destekledi 1970'li yıllarda Sovyet mudahelesi riski ile karşılaşıldığında Amerika Birleşik Devletleri Yugoslavya'yı savunmak icin nukleer guce başvurabileceğini acıkladı Soğuk savaşın son bulması ve sona eren komunist rejimle birlikte parcalanan Sovyetler birliğinden Yugoslavya'da etkilendi
1986 1992 yılları arasında yaşanan kanlı ic savaşların sonrasında Yugoslavya parcalandı Aşırı milliyetci Slobodan Miloshevich ve onun desteklediği militanlarca buyuk Sırbistan'ı kurma hayalleri ile sistematik bir soykırım gercekleştirildi Bu donemde 10 binin uzerinde Boşnak yaşamını kaybetti Sırpların başta Saraybosna olmak uzere kuşatma altında tuttuğu şehirleri bombalamasına, sniper ateşi ile masum sivilleri oldurmesine, başta aydınlar olmak uzere secilmiş kişilerin toplama kamplarında oldurulmesi ile gercekleştirilen etnik temizlik hareketine batılı ulkeler uzun sure gereken tepkiyi gostermeyerek soykırıma seyirci kaldı
BosnaHersek Şubat 1992'de bağımsızlığını ilan ettiNisan 1992 'de ABD ve diğer batılı ulkelerce tanındı ve 22 Mayıs 1992 Birleşmiş Milletler'e yaptığı uyelik başvurusu kabul edildiBosna'daki savaş 1992 yılının ilkbaharında başladı Bosna'nın kuzeyini hedef alan saldırıların amacı bu bolgelerden Boşnak ve Hırvatları uzaklaştırarak Sırp devletini kurmaktıSırpların bu saldırıları bolgedeki diğer etnik gruplar icin tam bir felakete donuştu Kuşatma altındaki şehirler ve multeci kamplarında pek coğu olduruldu ve işkenceye uğradıSavaşın ilk aylarında doğudaki pek cok Boşnak şehri sırpların saldırıları sonucu kolayca duştu Ancak şehri ceviren tepelerinde yardımıyla Srebrenizka saldırılara karşı kendisini başarıyla savundu1993 'te Birleşmiş Milletler 6 yerleşim birimini guvenli bolgeilan etti, Srebrenizka 'da bunlardan birisiydi Amac sınırları korunabilir hale getirerek barış icin goruşulebilir bir zemin yaratmaktı Yardımların guvenli bolgelere ulaştırılması gundeme gelince bu uygulama işgalci ve saldırgan guclerle Birleşmiş Milletler askerlerinin işbirliği yapmasını gerektirerek amacı ile tam bir tezat oluşturur hale geldiMayıs 1995 'te Sırplar Saraybosna'daki kuşatmayı şiddetlendirdi ve Nato Sırplara karşı hava saldırısı duzenlendi Buna missilleme olarak Sırplar 6 guvenli bolgeyi bombalayarak 300 Birleşmiş Milletler askerini rehin aldı Temmuz 1995 'te Sırp gucleri Srebrenizka 'daki Hollandalı Birleşmiş Milletler guclerini etkisiz hale getirerek şehri hedef aldı Yaklaşık 25,000 Boşnak Sırp tehdidi uzerine şehri terk ederek bir başka guvenli bolge olan Potocari'ye ulaştı 5000 multecinin kampa girmesinin ardından Hollandalı barış gucu askerleri kampın dolduğunu bildirerek kampın girişini kapattı Bu olay, kampın yakınlarındaki yaklaşık 20,000 Boşnağın Sırpların olum tehdidine karşı savunmasız kalmasına yolactı Sırplar bolgedeki Boşnakları tahliye etmeye başladığında Hollandalı birlikler mudahalede bulunmadı, hatta işlemlerin duzgun bir şekilde gercekleştirilmesi icin organizasyonda yardımcı bile oldu Kadın ve cocuklar ayrıldıktan sonra askerlik cağına gelmiş olan erkekler otobuslere bindirildikten sonra kampın yakınında kurşuna dizilerek olduruldu İkinci Dunya Savaşından sonraki bu en buyuk soykırımda 10 15 bin Boşnak'ın katledildiği iddia edilmektedir Kızılhac yetkilileri bu olaylar sırasında 7500 kişinin kaybolduğunu bildirmiştirSrebrenizka katliamının ardından o gune kadar olaylara kayıtsız kalan batı kamuoyunda Sırplara karşı baskılar arttı
Nihayet uluslararası baskılar sonucu BosnaHersek devlet başkanı İzzetbegovic,Hırvatistan devlet başkanı Tudjman ve Sırbistan devlet başkanı Milosevic anlaşma masasına oturdular21 Kasım 1995'de Dayton Antlaşması kabul edildi 14 Aralık 1995'de bu antlaşmanın son halinin imzalanmasıyla birlikte Bosna Savaşı son bulmuş oldu
Bosna Hersek yakın tarihi
Bosna Hersek tarihi
Bosna'da tarih sahnesindeki yerini Roma Imparatorluğu icerisinde almıştırRoma Imparatorluğunun cokuşunden sonra Bosna'nın yonetimi 1200 'lu yıllarda bağımsızlığını elde edene kadar ceşitli defalar el değiştirmiştir Bağımsızlığını 260 yılı aşkın bir sure koruyan Bosna Krallığı bu sure boyunca Macarlar ve Sırplara karşı topraklarını savunmak zorunda kalmıştır
BosnaHersek 1463 yılında Osmanlı idaresi altına gecen Boşnaklar aynı zamanda Muslumanlığı da benimsemiştir Muslumanlığı benimsemeyen Boşnakların dini vecibelerini yerine getirmesine izin veren Osmanlı idaresi Bosna topraklarında inşa ettiği yapılar ve camilerle aynı zamanda Boşnakların gelenek ve kulturune de etki etmiştir 1878 yılına kadar devam edecek olan Osmanlı idaresi altındaki donemde pek cok Boşnak Osmanlı idaresinde, devlet yonetiminde onemli gorevlere getirilmiştir Zayıflayan Osmanlı Imparatorluğunu parcalamaya karar veren muttefiklerin finansal sıkıntılar icerisindeki Istanbul'a baskısı sonucu Bosna'daki Osmanlı idaresi savaşılmadan, masa başında son bularak Avusturya Macaristan Imparatorluğunun kontrolune gecmiştir
BosnaHersek 1918 yılına kadar surecek olan Avusturya Macaristan Imparatorluğu idaresi altındaki donemde ulke yeniden yapılandırılarak cokmekte olan Osmanlı Imparatorluğu idaresi altındaki donemin sonlarında yaşadığı sıkıntılardan uzaklaşarak refaha kavuşacaktır Bu gelişmelerin buyuk Sırbistan kurulmasını amaclayan Rusya'nın finansal desteği ile gercekleştiği kuşkusuzdur Bosna'daki Musluman nufusun Osmanlı idaresi altındaki diğer topraklara gocu ve onların terk ettiği yerlere Sırpların yerleşmesiyle Bosna'daki etnik yapının değişmesi bu donemde yaşanmıştır
BosnaHersek'de 1918 1941 yılları arasındaki donem Yugoslavya'nın ic karışıklıkları ve savaşla gecmiştir 1941 1945 yılları arasındaki Ikinci Dunya Savaşı sırasında Naziler Yugoslavya'yı işgal ederek Slovenya'yı Almanya'ya, Hırvatistan'ı İtalya'ya ve Makedonya'yı Bulgaristan'a bağlayarak ozellikle Yahudi ve cingenelere karşı bir etnik temizlik hareketine girişerek toplama kamplarında binlerce insanı oldurduler
BosnaHersek icin 1945 1990 yılları arasındaki soğuk savaş doneminin 35 yılı Tito'nın diktatorluğu altında gecti Bu donemde Bosna Hersek'in sınırları 1918 oncesine dondu ve Boşnak'lar kulturel kimliklerine yeniden kavuştular Batı'nın desteği ile Yugoslavya'da savaşın izleri cabuk silindi Batılı ulkeler Yugoslavya'yı sadece ekonomik değil aynı zamanda askeri ve siyasi alanda da destekledi 1970'li yıllarda Sovyet mudahelesi riski ile karşılaşıldığında Amerika Birleşik Devletleri Yugoslavya'yı savunmak icin nukleer guce başvurabileceğini acıkladı Soğuk savaşın son bulması ve sona eren komunist rejimle birlikte parcalanan Sovyetler birliğinden Yugoslavya'da etkilendi
1986 1992 yılları arasında yaşanan kanlı ic savaşların sonrasında Yugoslavya parcalandı Aşırı milliyetci Slobodan Miloshevich ve onun desteklediği militanlarca buyuk Sırbistan'ı kurma hayalleri ile sistematik bir soykırım gercekleştirildi Bu donemde 10 binin uzerinde Boşnak yaşamını kaybetti Sırpların başta Saraybosna olmak uzere kuşatma altında tuttuğu şehirleri bombalamasına, sniper ateşi ile masum sivilleri oldurmesine, başta aydınlar olmak uzere secilmiş kişilerin toplama kamplarında oldurulmesi ile gercekleştirilen etnik temizlik hareketine batılı ulkeler uzun sure gereken tepkiyi gostermeyerek soykırıma seyirci kaldı
BosnaHersek Şubat 1992'de bağımsızlığını ilan ettiNisan 1992 'de ABD ve diğer batılı ulkelerce tanındı ve 22 Mayıs 1992 Birleşmiş Milletler'e yaptığı uyelik başvurusu kabul edildiBosna'daki savaş 1992 yılının ilkbaharında başladı Bosna'nın kuzeyini hedef alan saldırıların amacı bu bolgelerden Boşnak ve Hırvatları uzaklaştırarak Sırp devletini kurmaktıSırpların bu saldırıları bolgedeki diğer etnik gruplar icin tam bir felakete donuştu Kuşatma altındaki şehirler ve multeci kamplarında pek coğu olduruldu ve işkenceye uğradıSavaşın ilk aylarında doğudaki pek cok Boşnak şehri sırpların saldırıları sonucu kolayca duştu Ancak şehri ceviren tepelerinde yardımıyla Srebrenizka saldırılara karşı kendisini başarıyla savundu1993 'te Birleşmiş Milletler 6 yerleşim birimini guvenli bolgeilan etti, Srebrenizka 'da bunlardan birisiydi Amac sınırları korunabilir hale getirerek barış icin goruşulebilir bir zemin yaratmaktı Yardımların guvenli bolgelere ulaştırılması gundeme gelince bu uygulama işgalci ve saldırgan guclerle Birleşmiş Milletler askerlerinin işbirliği yapmasını gerektirerek amacı ile tam bir tezat oluşturur hale geldiMayıs 1995 'te Sırplar Saraybosna'daki kuşatmayı şiddetlendirdi ve Nato Sırplara karşı hava saldırısı duzenlendi Buna missilleme olarak Sırplar 6 guvenli bolgeyi bombalayarak 300 Birleşmiş Milletler askerini rehin aldı Temmuz 1995 'te Sırp gucleri Srebrenizka 'daki Hollandalı Birleşmiş Milletler guclerini etkisiz hale getirerek şehri hedef aldı Yaklaşık 25,000 Boşnak Sırp tehdidi uzerine şehri terk ederek bir başka guvenli bolge olan Potocari'ye ulaştı 5000 multecinin kampa girmesinin ardından Hollandalı barış gucu askerleri kampın dolduğunu bildirerek kampın girişini kapattı Bu olay, kampın yakınlarındaki yaklaşık 20,000 Boşnağın Sırpların olum tehdidine karşı savunmasız kalmasına yolactı Sırplar bolgedeki Boşnakları tahliye etmeye başladığında Hollandalı birlikler mudahalede bulunmadı, hatta işlemlerin duzgun bir şekilde gercekleştirilmesi icin organizasyonda yardımcı bile oldu Kadın ve cocuklar ayrıldıktan sonra askerlik cağına gelmiş olan erkekler otobuslere bindirildikten sonra kampın yakınında kurşuna dizilerek olduruldu İkinci Dunya Savaşından sonraki bu en buyuk soykırımda 10 15 bin Boşnak'ın katledildiği iddia edilmektedir Kızılhac yetkilileri bu olaylar sırasında 7500 kişinin kaybolduğunu bildirmiştirSrebrenizka katliamının ardından o gune kadar olaylara kayıtsız kalan batı kamuoyunda Sırplara karşı baskılar arttı
Nihayet uluslararası baskılar sonucu BosnaHersek devlet başkanı İzzetbegovic,Hırvatistan devlet başkanı Tudjman ve Sırbistan devlet başkanı Milosevic anlaşma masasına oturdular21 Kasım 1995'de Dayton Antlaşması kabul edildi 14 Aralık 1995'de bu antlaşmanın son halinin imzalanmasıyla birlikte Bosna Savaşı son bulmuş oldu