Bruksizm, tekrar eden çiğneme kasları aktivitesi olup, uyanık halde ve uyku sırasında oluşan diş sıkma ve diş gıcırdatmadır.
Bruksizmin sebepleri tam olarak belirlenebilmiş değildir. Genetik, fizikî ve ruhsal etkenler oluşmasında tesirli olabilmektedir. Oluşma riskini arttıran en değerli durumlar 4 kategoride toplanabilir;
- Duygusal gerilim,
- Tütün, alkol ve kahve tüketimi,
- Uyku apnesi,
- Korku bozuklukları.
Bunların dışında yaşda bruksizm için bir başka belirleyici etkendir. Çocuklarda da diş sıkma ve gıcırdatma görülmektedir. Lakin çocuklarda görülen bu durumlar çoklukla süt dişlerin düşüp daimi dişlerin sürmesiyle ortadan kalkar.
Ayrıyeten ilaç kullanımı bruksizme sebep olabilir. Birtakım antidepresanların yan tesiri diş sıkma ve diş gıcırdatmadır.
Bruksizme kesin teşhis lakin elektrofizyolojik araçlar ile konulabilir. Bu araçları kullanmadan ayrıntılı bir klinik muayene ve anemnez sırasında hastanın geri bildirimleri teşhisin konmasını sağlar. Anamnezde hasta gerilimden, uyku bozukluklarından, baş boyun ağrılarından ve antidepresan kullanımından kelam ediyorsa bruksizmden şüphelenilmelidir.
Bruksizmin ağız ve çene dokularında belirtileri çok açıktır. Uzun müddettir bruksist olan hastalarda dişler aşınmış ve kırılmıştır. Hastanın aşınan dişlerinden ötürü dikey yüz uzunluğu azalmış ve yüz yuvarlaklaşmıştır. Bu durum estetik sorunları de beraberinde getirir. Aşınmış dişler daha az gözükür ve renkleri daha sarıdır, münasebetiyle hastada daha yaşlı bir görünüm oluşur. Yüz yuvarlaklaşmasının bir öbür sebebi artmış çiğneme kasları faaliyetine bağlı olarak çiğneme kaslarının belirginleşmesidir. Yeniden bruksizme bağlı olarak çene eklem rahatsızlıkları oluşabilir. Hasta ağzını açarken çene ekleminde ağrı hisseder, eklemlerin birinden ya da her ikisinden sesler gelir. Hastanın ağzını açamadığı durumlarda oluşur.
Bruksizmin kesin tedavisi yoktur. Tedavi daha çok klinik şikayetleri ortadan kaldırmak hedefiyle yapılır, bir yerde semptomatiktir denebilir. Emel dişlerde ve çene eklemlerinde daha fazla hasar oluşmasını engellemektir. Bruksizme sebep olan uyku apnesi is hasta bu hususta uzman doktora başvurup tedavi olmalıdır. Dert bozukluğu ve gerilime bağlı olarak diş sıkan ya da gıcırdatan şahıslarda tedavi psikiyatristle ortak sürdürülmelidir. Diş sıkmaya ya da gıcırdatmaya sebep olan bir antidepresan kullanılıyorsa psikiyatriste bu ilacı değiştirmesi tavsiye edilir.
Bruksizme sebep olan diş sorunları varsa bunlar tedavi edilmelidir.