Canakkale Turkusu Hikayesi ve Turkunun Sozleri,
Canakkale Turkusunun Hikayesi
Canakkale turkusu Canakkale savaşları başlamadan once mi yoksa harp sırasında mı yakılmıştır? Bu sorunun yanıtı bir mektupta bellidirSoz konusu mektup Emrullah Nutkunun Canakkale Şanlı Tarihine bir Bakış adlı eserinde yer almaktadır Mektupu yazan Emrullah Nutkunun kardeşi Seyfullahtır 1903 doğumlu olan Seyfullah savaşın arifesinde Canakkale Sultanisi (lisesi) 1 sınıf oğrencisidir Seyfullah, Canakkaleden gonderdiği ve uzerinde 29 Eylul 1914 tarihi yazılı olan mektubunda şoyle der:
Bir Oğrencinin Annesine Mektubu
Sevgili Anneciğim,
Canımıza tak diyen iki yıllık gurbet hayatından artık kurtuluyoruz Sana ve aileme kavuşacağım icin seviniyorum
Mektebimizi alıyorlar, hastane olacakmış, bizi de İstanbuldaki mekteplere dağıtacaklarmış Hocalarımızın coğu da askerlik hizmetine gidiyorlar, buyuk sınıflar da gonullu yazılacaklarmış Bugun Turkce hocamız sınıfa geldi, ama cok kalmadı, bize veda etti Bize; Zamanı gelince cephede yapılacak vatan hizmetinin mektepte yapılan hizmetten kutsi olduğunu soyledi
Birkac gunden beri Canakkale sokaklarından askerler geciyor Canakkale icinde Aynalıcarşı, Anne ben gidiyorum duşmana karşı şarkısını soyluyorlar At ustunde zabitler, top arabaları, mekkare ve deve kervanları sokağımızı doldurdu Harp olacakmış İngiliz ve Fransız harp filoları boğazın dışında dolaşıyormuş Buraları bombardıman edeceklermiş Bu bombardımanı gormek isterdim, ama yakında Canakkaleden ayrılacağız Ama size kavuşacağım ben
Beybabamın, sizin ellerinizi oper kardeşlerime selam ederim
Oğlunuz Seyfullah
Mektubun Analizi
Mektuptan oğrendiğimize gore henuz Canakkale savaşı başlamadan once Canakkalede harbe hazırlanan askerler tarafından Canakkale Turkusu soylenmektedir Bu da bize turkunun doğuş zamanını harp oncesine goturmemiz gerektiğini haber vermektedir Turk muzik tarihi ve halk turkuleri uzerine onemli calışmaları bulunan Mahmut Ragıp Kosemibal!in goruşleri de bu belgeyi destekler mahiyettedir Kosemihal, Musiki Mecmuasında bu turkunun Canakkale savaşları sırasında yeniden hazırlanmış ve zamana uygun mısralar araya katılmış bir turku olduğunu, asıl turkunun ilk iki kıtadan anlaşıldığı gibi (Canakkael icinde vurdular beniNişanlımın cevresiyle sardılar beni; Canakkale icinde aynalı carşıAna ben gidiyorum duşmana karşı) daha eski olup Canakkalede oldurulen bir delikanlının ağzından yakılmış bir ağıt olduğunu hatta Bay Vahit Lutfinin bu turkunun 1 Dunya Savaşından cok once soylendiğini kendisine anlattığını bildirir
Sonuc
O zaman bu bilgiler ışığında şimdilik şoyle bir ara tespitte bulunabiliriz; Canakkale turkusunun meydana gelmesi savaş oncesine kadar uzanır İlk iki kıtadaki sozler de bu kanaatimizi doğrulayan işaretlerdir
Araştırmalarımız sırasında bulduğumuz başka belge ve bilgiler ise bu turkunun savaş başladıktan sonra meydana geldiği yonundedir Şimdi de sırayla bunlara bakalım
Şamlı Selim tarafından 1915 yılında yayımlanan ve uzerinde Risalei Musikiyye yahut Musiki Gazetesi yazan eserin on uc numaralı nushasında şu ifadeyi okuyoruz Canakkale Marşı bestekarı Kemani Kevser Hanım
Kevser Hanım tarafından bestelendiği belirtilen ve ikişer mısralı on iki bentten oluşan marşın sozleri şoyledir:
Canakkale Turkusunun Sozleri
Canakkale Turkusu
Atar cavuş atar vururlar seni
Olmeden mezara koyarlar seni
Of gencliğim eyvah
Canakkale icini duman burur
Kırk altıncı fırkanın namı yurur
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde dolu bir testi
Analar babalar umidi kesti
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde sıra serviler
Altında yatıyor aslan şehitler
Of gencliğim eyvah
Canakkale boğazı dardır gecilmez
Kan olmuş suları bir tas icilmez
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde bir sarı yılan
Osmanlının tayyaresi durdurur an
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende vurdular beni
Nişanlımın mendiline sardılar beni
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende yatar bir selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli
Of gencliğim eyvah
Atar ingiliz atar pişman olursun
Kan alıcı fırkaya kurban olursun
Of gencliğim eyvah
İstanbuldan cıktım başım selamet
Canakkaleye varmadan koptu kıyamet
Of gencliğim eyvah
Canakkale seni duman burudu
Ali Kemal Beyin namı yurudu
Of gencliğim eyvah
Tayyare ile ucarız, dağlar aşarız
Bize tayyareci derler, duşmanları yıkarız
Of gencliğim eyvah
Canakkale İcinde Turkusune Farklı Bir Bakış
Canakkale, I Dunya Savaşında İtilaf Devletleri ile Osmanlı Devletinin savaştığı cephelerden sadece bir tanesiydi Ancak Canakkale Savaşının taşıdığı onem bunun cok otesindedir
Canakkale Savaşı, tarihi bir donum noktası, Dunya tarihini etkileyen onemli gelişmelerden birisidir Butun olumsuz şartlara rağmen burada kazanılan zafer, bir savunma savaşının kapsamını aşan, sadece savunulan bolge ve ulke itibariyle değil, dunya dengelerini sarsan ve değiştiren bir cerceveye ulaşmıştır
Bu zaferin belkide bizim icin en onemli yanı, Milli Mucadele ruhunun ilk meşalelerinin burada yakılmış ve Turkiye Cumhuriyetinin ilk temel taşlarını atan Turk Milletine Mustafa Kemal Ataturku kazandırmış olmasıdır
Bunun yanı sıra Canakkale zaferi, hastalanmış, hatta olmuş gozu ile bakılan Turk Milletine şan, şeref ve guven kazandırmış, ozbenliğini yeniden kazanmasına yardımcı olmuştur Ayrıca, Turk Milletinin askerlik kabiliyetini, fedakarlık ruhunu, vatan ve millet sevgisini, manevi gucunu bir defa daha dunyaya gostermiştir
Bu turku de Canakkale savaşlarında şehit olan askerlerimiz icin yakılmıştır
Canakkale Turkusunun Hikayesi
Canakkale turkusu Canakkale savaşları başlamadan once mi yoksa harp sırasında mı yakılmıştır? Bu sorunun yanıtı bir mektupta bellidirSoz konusu mektup Emrullah Nutkunun Canakkale Şanlı Tarihine bir Bakış adlı eserinde yer almaktadır Mektupu yazan Emrullah Nutkunun kardeşi Seyfullahtır 1903 doğumlu olan Seyfullah savaşın arifesinde Canakkale Sultanisi (lisesi) 1 sınıf oğrencisidir Seyfullah, Canakkaleden gonderdiği ve uzerinde 29 Eylul 1914 tarihi yazılı olan mektubunda şoyle der:
Bir Oğrencinin Annesine Mektubu
Sevgili Anneciğim,
Canımıza tak diyen iki yıllık gurbet hayatından artık kurtuluyoruz Sana ve aileme kavuşacağım icin seviniyorum
Mektebimizi alıyorlar, hastane olacakmış, bizi de İstanbuldaki mekteplere dağıtacaklarmış Hocalarımızın coğu da askerlik hizmetine gidiyorlar, buyuk sınıflar da gonullu yazılacaklarmış Bugun Turkce hocamız sınıfa geldi, ama cok kalmadı, bize veda etti Bize; Zamanı gelince cephede yapılacak vatan hizmetinin mektepte yapılan hizmetten kutsi olduğunu soyledi
Birkac gunden beri Canakkale sokaklarından askerler geciyor Canakkale icinde Aynalıcarşı, Anne ben gidiyorum duşmana karşı şarkısını soyluyorlar At ustunde zabitler, top arabaları, mekkare ve deve kervanları sokağımızı doldurdu Harp olacakmış İngiliz ve Fransız harp filoları boğazın dışında dolaşıyormuş Buraları bombardıman edeceklermiş Bu bombardımanı gormek isterdim, ama yakında Canakkaleden ayrılacağız Ama size kavuşacağım ben
Beybabamın, sizin ellerinizi oper kardeşlerime selam ederim
Oğlunuz Seyfullah
Mektubun Analizi
Mektuptan oğrendiğimize gore henuz Canakkale savaşı başlamadan once Canakkalede harbe hazırlanan askerler tarafından Canakkale Turkusu soylenmektedir Bu da bize turkunun doğuş zamanını harp oncesine goturmemiz gerektiğini haber vermektedir Turk muzik tarihi ve halk turkuleri uzerine onemli calışmaları bulunan Mahmut Ragıp Kosemibal!in goruşleri de bu belgeyi destekler mahiyettedir Kosemihal, Musiki Mecmuasında bu turkunun Canakkale savaşları sırasında yeniden hazırlanmış ve zamana uygun mısralar araya katılmış bir turku olduğunu, asıl turkunun ilk iki kıtadan anlaşıldığı gibi (Canakkael icinde vurdular beniNişanlımın cevresiyle sardılar beni; Canakkale icinde aynalı carşıAna ben gidiyorum duşmana karşı) daha eski olup Canakkalede oldurulen bir delikanlının ağzından yakılmış bir ağıt olduğunu hatta Bay Vahit Lutfinin bu turkunun 1 Dunya Savaşından cok once soylendiğini kendisine anlattığını bildirir
Sonuc
O zaman bu bilgiler ışığında şimdilik şoyle bir ara tespitte bulunabiliriz; Canakkale turkusunun meydana gelmesi savaş oncesine kadar uzanır İlk iki kıtadaki sozler de bu kanaatimizi doğrulayan işaretlerdir
Araştırmalarımız sırasında bulduğumuz başka belge ve bilgiler ise bu turkunun savaş başladıktan sonra meydana geldiği yonundedir Şimdi de sırayla bunlara bakalım
Şamlı Selim tarafından 1915 yılında yayımlanan ve uzerinde Risalei Musikiyye yahut Musiki Gazetesi yazan eserin on uc numaralı nushasında şu ifadeyi okuyoruz Canakkale Marşı bestekarı Kemani Kevser Hanım
Kevser Hanım tarafından bestelendiği belirtilen ve ikişer mısralı on iki bentten oluşan marşın sozleri şoyledir:
Canakkale Turkusunun Sozleri
Canakkale Turkusu
Atar cavuş atar vururlar seni
Olmeden mezara koyarlar seni
Of gencliğim eyvah
Canakkale icini duman burur
Kırk altıncı fırkanın namı yurur
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde dolu bir testi
Analar babalar umidi kesti
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde sıra serviler
Altında yatıyor aslan şehitler
Of gencliğim eyvah
Canakkale boğazı dardır gecilmez
Kan olmuş suları bir tas icilmez
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde bir sarı yılan
Osmanlının tayyaresi durdurur an
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende vurdular beni
Nişanlımın mendiline sardılar beni
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende yatar bir selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli
Of gencliğim eyvah
Atar ingiliz atar pişman olursun
Kan alıcı fırkaya kurban olursun
Of gencliğim eyvah
İstanbuldan cıktım başım selamet
Canakkaleye varmadan koptu kıyamet
Of gencliğim eyvah
Canakkale seni duman burudu
Ali Kemal Beyin namı yurudu
Of gencliğim eyvah
Tayyare ile ucarız, dağlar aşarız
Bize tayyareci derler, duşmanları yıkarız
Of gencliğim eyvah
Canakkale İcinde Turkusune Farklı Bir Bakış
Canakkale, I Dunya Savaşında İtilaf Devletleri ile Osmanlı Devletinin savaştığı cephelerden sadece bir tanesiydi Ancak Canakkale Savaşının taşıdığı onem bunun cok otesindedir
Canakkale Savaşı, tarihi bir donum noktası, Dunya tarihini etkileyen onemli gelişmelerden birisidir Butun olumsuz şartlara rağmen burada kazanılan zafer, bir savunma savaşının kapsamını aşan, sadece savunulan bolge ve ulke itibariyle değil, dunya dengelerini sarsan ve değiştiren bir cerceveye ulaşmıştır
Bu zaferin belkide bizim icin en onemli yanı, Milli Mucadele ruhunun ilk meşalelerinin burada yakılmış ve Turkiye Cumhuriyetinin ilk temel taşlarını atan Turk Milletine Mustafa Kemal Ataturku kazandırmış olmasıdır
Bunun yanı sıra Canakkale zaferi, hastalanmış, hatta olmuş gozu ile bakılan Turk Milletine şan, şeref ve guven kazandırmış, ozbenliğini yeniden kazanmasına yardımcı olmuştur Ayrıca, Turk Milletinin askerlik kabiliyetini, fedakarlık ruhunu, vatan ve millet sevgisini, manevi gucunu bir defa daha dunyaya gostermiştir
Bu turku de Canakkale savaşlarında şehit olan askerlerimiz icin yakılmıştır