çevre sorunları,çevre sorunları nelerdir,doğal afetler,doğal afetler ve çevre sorunları
ÇEVRE SORUNLARI ve DOĞAL AFETLER
1 Çevre Sorunları
Çevre sorunları, insanların yaşadıkları doğal ortamı bozmaları ile ortaya çıkar Millet kendilerine daha iyi yaşama koşulları karşılamak için çevreye hasar verirler
Ülkemizde özellikle büyük şehirlerde düşük kalite yakacak kullanımından dolayı hava kirliliği meydana gelmektedir Fabrikalardan ve evlerden çevreye atılan bir takım maddeler (poşet gibi) toprak kirliliğine neden olur
Bilhassa sanayi bölgelerinin yakınındaki kentlerin kanalizasyonları akarsular, deniz ve göllerin kirletilmesine niçin olmaktadır Ayrıca gemilerden boşaltılan bir takım maddeler ve deniz kazaları bu kirlenmeyi artırmaktadır
Su ve toprak kirliliğine niçin olan maddelerin bir kısmıda katı atıklardır Katı atıklar; plâstik maddeler, sırça ürünleri, metalik maddeler (konserve ve meşrubat) ve ağaç ürünleri (kağıt, karton gibi)
Bilhassa büyük kentlerde arabaların motor ve klakson gürültüleri ile bazı ağırlama yerleri ve bazı meslek yerleri de gürültü kirliliğine neden olmaktadır
Çevre sorunlarının çözümünde bize ve devlete düşen görevler;
Ormanlarda izinsiz ağaç kesmeyip, ateş yakmamalıyız
Fabrikaların zehirli atıkları ve kanalizasyon suları akarsulara, göllere ve denizlere akıtılmamalıdır
Çöpleri tesadüfen çevreye, akarsulara, göllere ve denizlere atmamalıyız
Kaliteli yakıtlar kullanmalıyız
Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarına tezgâhtar olmalıyız
Çevre sorunlarının önlenmesi için devletin farklı alanlara yönlendirilmiş zorunluluklar getirmesi gerekmektedir
Çevre bakanlığı daha faal bir şekilde çalışmalıdır
Yerel yönetimler çevre sorunlarına daha fazla ilgi göstermelidir
2 Doğal Afetler ve Korunma Yolları
Doğal afetler, insanları negatif etkileyen doğal olaylardır Büyük oranda can ve mal kaybına neden olurlar İnsanlara ve ülkelere büyük hasar verirler Doğal afetlerin denetleme altına alınıp durdurulması da mümkün değildir Bir Takım doğal afetleri şöyle sıralayabiliriz;
a Depremler
Yer kabuğunda meydana gelen ani sarsıntılara deprem denir Yeryüzünün belirtilen yerlerinde sıklıkla görülür Buralara yer sarsıntısı kuşakları denir
Bunların en önemlisi Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı ’dır Bu kuşak Saros körfezinden başlayarak Marmara denizinin kuzeyinden İzmit körfezi ve Karadeniz Bölgesi ’ndeki sıradağların arasındaki çukurluklardan Van gölünün kuzeyine dek ulaşır
Zelzele öncesi alınması gereken önlemler;
Deprem kuşağına ikâmetgâh yeri kurulmamalıdır
Zemini sağlam olmayan yerlere yerleşilmemelidir
Binalar yüksek katlı olmamalı ve inşaat tekniklerine uygun yapılmalıdır
Halka zelzele konusunda eğitim verilmelidir
Zelzele sırasında yapılması gerekenler;
Serinkanlı davranılmalıdır
Balkon ve pencereden atlanmamalıdır
Elektrik sigortası ve hava gazı vanası kapatılmalıdır
Bina içinde sağlam eşyaların yanına çömelmiş durumda bulunulmalıdır
Sarsıntı biter bitmez binadan çıkılmalıdır
Ülkemizin büyük bir kısmı yer sarsıntısı tehlikesi aşağıda olduğu için depreme karşısında daima tedbirli olmalıyız Kısacası depremle yaşamayı öğrenmeliyiz
b Erozyon
Sel suları ve rüzgârlar tarafından aşındırılarak taşınan toprakların barajlara, göllere ve denizlere biriktirilmesine erozyon denir
Yurdumuz güya kurak bir iklime sahip olduğu için manâlı bir kısmı bitki örtüsünden yoksundur bununla birlikte yurdumuz çok zorlu bir araziye sahiptir
Bunlardan nedeniyle ülkemizde çok şiddetli erozyon meydana gelmektedir Sağanak yağışlar, orman ve otlakların tahribi ile arazilerin hatalı kullanımı da erozyonu artıran faktörlerdendir
Erozyon sonucunda toprağın en verimli olan kısmı taşındığı için tarım alanlarında azalma meydana kazanç Taşınan toprağın bir kısmı baraj göllerine dolarak barajların kullanım sürelerinin kısalmasına neden olur
Toprak erozyonu ülkemiz için fazla önemli bir sorundur Çünkü tahrip edilen toprakta tümör yetişmeyecektir Bu yüzden topraklarımızda tarım gerçekleştirmek zorlaşacaktır Bu durumda ülkeler açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalabilirler
Erozyonla mücadele için özel bir kuruluş olan TEMA (Türkiye Erozyonla Çaba, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı) kurulmuştur TEMA erozyon konusunda eğitici çalışmalar yaparak, erozyonu önlemek için faaliyetlerde bulunur
Erozyonu önlemek için;
Orman alanları korunmalı
Boş araziler ağaçlandırılmalı
Meralar korunmalı
Eğimli yamaçlar taraçalandırılmalı
Tarlalardaki biçilen tarlada kalan kökler örtüsü yakılmamalıdır
Kısacası erozyonu önlemek için tümör korunmalıdır
c Toprak kayması
Yamaçlarda yer alan toprağın, kütle halinde kayarak altında içten inmesi olayına toprak kayması denir Toprak kaymasına heyelân da denir Bazen toprakla birlikte altındaki kayanın bir bölümü de yer değiştirirTüriye'de maksimum Doğu Karadeniz'de görülür
Toprak kaymasının nedenleri;
Yer şekillerinin fazla eğimli olması
Yağışlar ve eriyen kar sularının toprağı kaygan hale getirmesi
Bilhassa killi toprakların yağış sularını emerek kayganlaşması
İnsanların yol yapımı ve inşaat çalışması gibi faaliyetleri de toprak kaymasına neden olabilir
Ülkemizde toprak kaymaları azami ilkbahar mevsiminde görülmektedir Bunun en manâlı nedeni kar erimeleridir Toprak kayması en fazla Karadeniz Bölgesi ’nde meydana gelmektedir Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü ’nde heyelânlar fazla pozitif olmaktadır
Toprak kayması sonucunda göller de oluşur Vadi boyunca akan bir akarsuyun önü toprak kayması ile kapanarak göller oluşabilir Trabzon ’daki Sera ve Erzurum ’daki Tortum gölleri buna misal olarak verilebilir
d Sel baskınları ve önleme çalışmaları
Sel, sağanak yağış ve seri kar erimeleri sonucu çok miktarda suyun akışa geçmesi ile meydana gelir Su Baskını, önüne gelen taşları, toprakları, bitkileri sökerek taşımaktadır Su Baskını, ülkemizde fazla görülen bir doğal afettir Her yöremizde sel felaketleri meydana gelebilir Ama maksimum Doğu Karadeniz Bölümü ’nde görülür maksimum ilkbahar mevsiminde su baskını meydana kazanç Bu mevsimde artan yağmurlar selleri oluşturur Yaz aylarında görülen sellerin nedeni sağanak yağışlardır
Ülkemizde sellerin başlıca oluş nedenleri;
Sağanak yağışlar ve seri kar erimeleri
Arazinin bitki örtüsünden mahrum olmasıdır
Su Baskını baskınları verimli tarım topraklarını taşır Tarım alanlarındaki ürünlere zarar verir Konut, yol ve köprülere zarar verir Seller sonucunda ulaşım ve haberleşmede aksamalar olur Sellerin zararlarından korunmak için,
Nehir yataklarına yerleşilmemelidir
Nehir yataklarının kenarlarına taşkınları durdurmak için setler yapılmalıdır
e Çığ
Çığ, büyük kar yığınlarının yamaç boyunca hareket etmesidir Yüksek dağlık alanlardaki düşey yamaçlarda bulunan karların öbür seslerle harekete geçmesi sonucu oluşur Çığ, ülkemizde azami Doğu Anadolu Bölgesi ’nde görülür Bunun nedeni kar yağışlarının fazla olmasıdır
f Yangınlar
Yangınların bir kısmı mesken yerlerinde meydana gelir Bunlara insanlar neden olmaktadır Ama bilhassa orman yangınları büyük doğal afetler aralarında gösterilebilir Orman yangınları maksimum yaz ve sonbahar mevsimlerinde görülür Orman yangınları doğal çevreye zarar verdiği gibi ülke ekonomisine de büyük zarar verir Orman yangınları; erozyon, su baskını, heyelân ve kuraklığa niçin olur Orman yangınlarına aleyhinde alınacak önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Ormanlarda yapılan pikniklerde alev yakılmamalı, sigara izmariti atılmamalıdır
Orman içinde yollar açılmalıdır
Orman içinde haberleşme ve yangın söndürme sistemi kurulmalıdır *
ÇEVRE SORUNLARI ve DOĞAL AFETLER
1 Çevre Sorunları
Çevre sorunları, insanların yaşadıkları doğal ortamı bozmaları ile ortaya çıkar Millet kendilerine daha iyi yaşama koşulları karşılamak için çevreye hasar verirler
Ülkemizde özellikle büyük şehirlerde düşük kalite yakacak kullanımından dolayı hava kirliliği meydana gelmektedir Fabrikalardan ve evlerden çevreye atılan bir takım maddeler (poşet gibi) toprak kirliliğine neden olur
Bilhassa sanayi bölgelerinin yakınındaki kentlerin kanalizasyonları akarsular, deniz ve göllerin kirletilmesine niçin olmaktadır Ayrıca gemilerden boşaltılan bir takım maddeler ve deniz kazaları bu kirlenmeyi artırmaktadır
Su ve toprak kirliliğine niçin olan maddelerin bir kısmıda katı atıklardır Katı atıklar; plâstik maddeler, sırça ürünleri, metalik maddeler (konserve ve meşrubat) ve ağaç ürünleri (kağıt, karton gibi)
Bilhassa büyük kentlerde arabaların motor ve klakson gürültüleri ile bazı ağırlama yerleri ve bazı meslek yerleri de gürültü kirliliğine neden olmaktadır
Çevre sorunlarının çözümünde bize ve devlete düşen görevler;
Ormanlarda izinsiz ağaç kesmeyip, ateş yakmamalıyız
Fabrikaların zehirli atıkları ve kanalizasyon suları akarsulara, göllere ve denizlere akıtılmamalıdır
Çöpleri tesadüfen çevreye, akarsulara, göllere ve denizlere atmamalıyız
Kaliteli yakıtlar kullanmalıyız
Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarına tezgâhtar olmalıyız
Çevre sorunlarının önlenmesi için devletin farklı alanlara yönlendirilmiş zorunluluklar getirmesi gerekmektedir
Çevre bakanlığı daha faal bir şekilde çalışmalıdır
Yerel yönetimler çevre sorunlarına daha fazla ilgi göstermelidir
2 Doğal Afetler ve Korunma Yolları
Doğal afetler, insanları negatif etkileyen doğal olaylardır Büyük oranda can ve mal kaybına neden olurlar İnsanlara ve ülkelere büyük hasar verirler Doğal afetlerin denetleme altına alınıp durdurulması da mümkün değildir Bir Takım doğal afetleri şöyle sıralayabiliriz;
a Depremler
Yer kabuğunda meydana gelen ani sarsıntılara deprem denir Yeryüzünün belirtilen yerlerinde sıklıkla görülür Buralara yer sarsıntısı kuşakları denir
Bunların en önemlisi Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı ’dır Bu kuşak Saros körfezinden başlayarak Marmara denizinin kuzeyinden İzmit körfezi ve Karadeniz Bölgesi ’ndeki sıradağların arasındaki çukurluklardan Van gölünün kuzeyine dek ulaşır
Zelzele öncesi alınması gereken önlemler;
Deprem kuşağına ikâmetgâh yeri kurulmamalıdır
Zemini sağlam olmayan yerlere yerleşilmemelidir
Binalar yüksek katlı olmamalı ve inşaat tekniklerine uygun yapılmalıdır
Halka zelzele konusunda eğitim verilmelidir
Zelzele sırasında yapılması gerekenler;
Serinkanlı davranılmalıdır
Balkon ve pencereden atlanmamalıdır
Elektrik sigortası ve hava gazı vanası kapatılmalıdır
Bina içinde sağlam eşyaların yanına çömelmiş durumda bulunulmalıdır
Sarsıntı biter bitmez binadan çıkılmalıdır
Ülkemizin büyük bir kısmı yer sarsıntısı tehlikesi aşağıda olduğu için depreme karşısında daima tedbirli olmalıyız Kısacası depremle yaşamayı öğrenmeliyiz
b Erozyon
Sel suları ve rüzgârlar tarafından aşındırılarak taşınan toprakların barajlara, göllere ve denizlere biriktirilmesine erozyon denir
Yurdumuz güya kurak bir iklime sahip olduğu için manâlı bir kısmı bitki örtüsünden yoksundur bununla birlikte yurdumuz çok zorlu bir araziye sahiptir
Bunlardan nedeniyle ülkemizde çok şiddetli erozyon meydana gelmektedir Sağanak yağışlar, orman ve otlakların tahribi ile arazilerin hatalı kullanımı da erozyonu artıran faktörlerdendir
Erozyon sonucunda toprağın en verimli olan kısmı taşındığı için tarım alanlarında azalma meydana kazanç Taşınan toprağın bir kısmı baraj göllerine dolarak barajların kullanım sürelerinin kısalmasına neden olur
Toprak erozyonu ülkemiz için fazla önemli bir sorundur Çünkü tahrip edilen toprakta tümör yetişmeyecektir Bu yüzden topraklarımızda tarım gerçekleştirmek zorlaşacaktır Bu durumda ülkeler açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalabilirler
Erozyonla mücadele için özel bir kuruluş olan TEMA (Türkiye Erozyonla Çaba, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı) kurulmuştur TEMA erozyon konusunda eğitici çalışmalar yaparak, erozyonu önlemek için faaliyetlerde bulunur
Erozyonu önlemek için;
Orman alanları korunmalı
Boş araziler ağaçlandırılmalı
Meralar korunmalı
Eğimli yamaçlar taraçalandırılmalı
Tarlalardaki biçilen tarlada kalan kökler örtüsü yakılmamalıdır
Kısacası erozyonu önlemek için tümör korunmalıdır
c Toprak kayması
Yamaçlarda yer alan toprağın, kütle halinde kayarak altında içten inmesi olayına toprak kayması denir Toprak kaymasına heyelân da denir Bazen toprakla birlikte altındaki kayanın bir bölümü de yer değiştirirTüriye'de maksimum Doğu Karadeniz'de görülür
Toprak kaymasının nedenleri;
Yer şekillerinin fazla eğimli olması
Yağışlar ve eriyen kar sularının toprağı kaygan hale getirmesi
Bilhassa killi toprakların yağış sularını emerek kayganlaşması
İnsanların yol yapımı ve inşaat çalışması gibi faaliyetleri de toprak kaymasına neden olabilir
Ülkemizde toprak kaymaları azami ilkbahar mevsiminde görülmektedir Bunun en manâlı nedeni kar erimeleridir Toprak kayması en fazla Karadeniz Bölgesi ’nde meydana gelmektedir Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü ’nde heyelânlar fazla pozitif olmaktadır
Toprak kayması sonucunda göller de oluşur Vadi boyunca akan bir akarsuyun önü toprak kayması ile kapanarak göller oluşabilir Trabzon ’daki Sera ve Erzurum ’daki Tortum gölleri buna misal olarak verilebilir
d Sel baskınları ve önleme çalışmaları
Sel, sağanak yağış ve seri kar erimeleri sonucu çok miktarda suyun akışa geçmesi ile meydana gelir Su Baskını, önüne gelen taşları, toprakları, bitkileri sökerek taşımaktadır Su Baskını, ülkemizde fazla görülen bir doğal afettir Her yöremizde sel felaketleri meydana gelebilir Ama maksimum Doğu Karadeniz Bölümü ’nde görülür maksimum ilkbahar mevsiminde su baskını meydana kazanç Bu mevsimde artan yağmurlar selleri oluşturur Yaz aylarında görülen sellerin nedeni sağanak yağışlardır
Ülkemizde sellerin başlıca oluş nedenleri;
Sağanak yağışlar ve seri kar erimeleri
Arazinin bitki örtüsünden mahrum olmasıdır
Su Baskını baskınları verimli tarım topraklarını taşır Tarım alanlarındaki ürünlere zarar verir Konut, yol ve köprülere zarar verir Seller sonucunda ulaşım ve haberleşmede aksamalar olur Sellerin zararlarından korunmak için,
Nehir yataklarına yerleşilmemelidir
Nehir yataklarının kenarlarına taşkınları durdurmak için setler yapılmalıdır
e Çığ
Çığ, büyük kar yığınlarının yamaç boyunca hareket etmesidir Yüksek dağlık alanlardaki düşey yamaçlarda bulunan karların öbür seslerle harekete geçmesi sonucu oluşur Çığ, ülkemizde azami Doğu Anadolu Bölgesi ’nde görülür Bunun nedeni kar yağışlarının fazla olmasıdır
f Yangınlar
Yangınların bir kısmı mesken yerlerinde meydana gelir Bunlara insanlar neden olmaktadır Ama bilhassa orman yangınları büyük doğal afetler aralarında gösterilebilir Orman yangınları maksimum yaz ve sonbahar mevsimlerinde görülür Orman yangınları doğal çevreye zarar verdiği gibi ülke ekonomisine de büyük zarar verir Orman yangınları; erozyon, su baskını, heyelân ve kuraklığa niçin olur Orman yangınlarına aleyhinde alınacak önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Ormanlarda yapılan pikniklerde alev yakılmamalı, sigara izmariti atılmamalıdır
Orman içinde yollar açılmalıdır
Orman içinde haberleşme ve yangın söndürme sistemi kurulmalıdır *