Çin Ulusal Uzay Yönetimi (CNSA), Ulusal Nükleer Kurumu (CNNC) ve Atom Gücü Otoritesinden (CAEA) yetkililer, düzenledikleri basın toplantısıyla yeni mineralin keşfini duyurdu. 2020’de Ay’a fırlatılan Çang’ı-5 keşif aracının topladığı kaya ve toprak örneklerinde bulunan fosfat minareline “Çangızit-(Y)” ismi verildi.
CNNC yetkilisi Vang Şuecun, kuruma bağlı Pekin Uranyum Jeolojisi Araştırma Enstitüsünden bilim insanlarının, X-ışını kırılımı formülüyle 140 binden fazla Ay parçacığı içinden tek bir kristal parçacığını yalıttığını, saç telinin yaklaşık onda biri çapındaki 10 mikronluk modülün yeni bir mineral olduğunun anlaşıldığını belirtti.
Vang, ayrıyeten, araştırma grubunun Ay numunelerinde gelecekte füzyon gücünden kullanılma potansiyeli bulunan “Helyum-3¨ün yoğunluk derecesini de ölçtüğünü tabir etti.
Ay’dan toplanan bazalt kayaçlarda tespit edilen Çangızit-(Y) minerali, Memleketler arası Mineroloji Birliği Yeni Mineraller, Tabirler ve Sınıflandırma Komitesi tarafından doğrulanarak kayıtlara geçti. Çangızit-(Y), bugüne dek Ay’da keşfedilen 6. yeni mineral oldu.
Çin’den evvel ABD ve Rusya, Ay yüzeyinden kaya ve toprak numuneleri toplayarak yeni minerallerin keşfine öncülük etmişti.
Keşif, Çin’de yarın kutlanacak “Ay Festivali” olarak da isimlendirilen Güz-Ortası Şenliği öncesinde duyuruldu.
Mineral, tıpkı Çin’in Ay keşif programı üzere Çin mitolojisindeki Ay perisi “Çang’ı”nın ismini taşıyor.
AY KEŞİF PROGRAMI
Çin, 2019’da “Çang’ı 4” robotik aracını Ay’ın karanlık yüzüne indirerek bunu başarabilen birinci ülke olmuştu. Ay’ın yüzeyinden örnek toplaması planlanan “Çang’ı 5” aracı ise 24 Kasım 2020’de uzaya fırlatılmış, topladığı 1,73 kilogram kaya ve toprak örnekleriyle 16 Aralık 2020’de Dünya’ya dönmüştü.
Çin, Ay’ın karanlık yüzüne keşif aracı indirdiği Çang’ı 4 ile yüzeyden kaya ve toprak örnekleri toplayan Çang’ı 5 misyonlarının akabinde 2023-2024 yıllarında yeni numune toplamayı amaçlayan Çang’ı 6 ve Ay’ın güney kutbunda keşif faaliyeti yürütmeyi amaçlayan Çang’ı 7 vazifelerini planlıyor.
Öte yandan 2030’da Ay’a beşerli uzay vazifesi gerçekleştirmek de ülkenin amaçları ortasında.