Mehmet Kaner
Canlıların çok büyük bir ekseriyeti erkek ve dişi iki farklı cins halinde yaratılmış olup, bu iki cinsden gelen farklı iki hücre (sperm ve yumurta) birleştiğinde yaratılacak olan yeni canlının temeli atılmış olur Bu yeni canlının dişi mi yoksa erkek mi olacağı ise döllenme anından itibaren bellidir Dünyaya gelecek olan yavrunun cinsiyeti ana ve babadan gelen cinsiyet kromozomları vasıtasıyla belirlenir Üreme hücreleri içinde o canlının bütün programını taşıyan kromozomların yanında cinsiyeti belirleyecek bir kromozom daha bulunur Erkek ve dişiden gelen bu farklı yapıdaki cinsiyet kromozomlarına göre, yavrunun cinsiyeti ortaya çıkar Cinsiyet kromozomlarının erkek ve dişiliği belirleme mekanizması bazı gruplarda küçük farklılıklar göstermekle beraber temelde bir X kromozomu ile bir Y kromozomuna bağlıdır
Cinsiyetin hususi kromozomlar vasıtasıyla tayini umumi bir kaide olmakla beraber Kudreti Sonsuz Yaratıcı, ilminin ve sanatının inceliklerini göstermek için farklı mekanizmalarla da bu işi yapar Böyle farklı mekanizmalar daha çok omurgasız hayvanlarda görülmekle beraber omurgalılardan bazı sürüngenlerde cinsiyetin yuva sıcaklığına bağlı olarak tayin edildiği anlaşılmıştır Memeliler ve kuşlar kendilerine has sabit metabolizma faaliyetlerini devam ettirebilmek için vücut sıcaklıklarına ihtiyaç duyan hayvanlardır Sürüngenler ise soğukkanlı hayvanlar olup kuluçkaya yatmaları ve metabolizmalarını ayarlamaları bakımından çevre sıcaklığı onlar için çok önemli bir faktördür; çevre sıcaklığına bağlı olarak vücut ısıları değişir ve metabolizmaları hızlanır veya yavaşlar Metabolizmalarının ayarlanması gibi, birçok sürüngende yavruların cinsiyetinin belirlenmesinde de sıcaklığın rolü çok büyüktür
Meselâ, Amerikan timsahı (Alligator missisipiensis), yumurtalarını 30 °C'deki çevre sıcaklığında kuluçkaya yatırdığında bütün yavrular dişi, 33 °C'de yatırdığında ise hepsi erkek olur İki sıcaklık arasında ise (31 32 °C) iki cinsiyet nisbeti dengelenir
Bazı araştırıcılar buna ısıya bağlı cinsiyet tesbiti demektedir Bu sistem bütün sürüngenlerde görülmemekle beraber, 20 yıl Önce ilk defa bir kertenkele türünde keşfedilmesinden bu yana kaplumbağa, bütün timsah türleri ve bazı balıklarda da rastlanmıştır Bu hayvanlarda cinsiyetin, döllenme sırasında değil de, kuluçka devresinde teşekkül etmesi biyologları hayrete düşürmüştür
Kuş ve memelilerin aksine timsahlarda cinsiyet kromozomu yoktur Yumurta döllenip yuvaya konulduğunda meydana gelecek yavrunun cinsiyeti henüz belli değildir Kuluçka yuvasının sıcaklığı yumurta içindeki embriyonun cinsiyetine tesir eder Ekseriya yuvaların suya yakın olan alt kısımlarındaki yumurtalar dişi, yuvanın yüksek kısımlarında güneşe maruz kalanlar ise erkek olurlar
Cinsiyet nisbetlerine göz atıldığında, bütün timsah türlerinde dişilerin erkeğe nisbetinin, sekizde bir şeklinde olduğu görülmüştür Bu durum, cinsiyeti kromozomlarla belirlenen hayvanlarla tezat teşkil etmektedir, çünkü memeli ve kuşlarda eşit nisbettedir (11)
Yıldan yıla iklimdeki değişiklikler neticesinde şiddetli soğuk ve sıcaklara bağlı olarak timsah topluluklarında cinsiyet nisbeti de değişiklikler gösterir Dişi timsahların burunlarında bulunan ısı alıcıları o kadar hassas şekilde programlanmıştır ki, kendilerine uygun sıcaklığa sahip çevreyi çok iyi seçerler
Burada bizi hayrete düşüren husus, akılsız ve şuursuz timsahların yuva yeri seçerken gelecek neslin, cinsiyetini tayin edeceğini bilmeden bu işi nasıl planladıklarıdır Timsahın bilmeden yaptığı yuva seçme işinin neticesinde gelecek nesillerin mevcut hayat şartlarına intibakı temin edilir Tabii ki, yavruların cinsiyetinin tesbiti ve bir seviyede tutulması bu işlerden habersiz timsaha verilemiyecek bir hâdisedir
Dişi timsahlar üreme mevsimi başında yuvalarını yaparak, kulukça gelişmesini sağlıyacak kadar ısınmasını bekler Sıcak senelerde yuvasını serin yerlere, soğuk senelerde ise sıcak yerlere yapması programlanan dişi timsahlar bu işi hiç şaşırmadan yerine getirirler
İlk 40 gün içinde sıcaklığın değişimine bağlı olarak embriyo erkeklik veya dişilik karakteri kazanır Tropikal timsahların çoğunda ise enteresan bir durum görülür: Bunlarda yüksek sıcaklıklarda (34 °C) dişi, orta sıcaklıkta (32 °C) erkek ve düşük sıcaklıkta (30 °C) ise tekrar dişi meydana gelir
Sıcaklığa bağlı olarak cinsiyet teşekkülünün timsah nesillerinin idamesinde önemi çok büyüktür Gelişigüzel ve hikmetsiz gibi görünen bu hâdise sayesinde, geniş çapta ölümlere maruz kalmış timsah nüfusunun kısa zamanda eski haline dönmesi sağlanır Meselâ; bataklık bir bölgede tertiplenen sürek avında toplu olarak öldürülen timsahlardan hayatta kalanlar yiyecek ve yuva bakımından zengin bir çevreye sahip olmuşlardır Bir sonraki üreme mevsimi geldiğinde hayatta kalan ve sayıları azalmış dişiler ilâhi program gereği yuvalarını ekseriya su kenarlarında kurarlar Bu yuvalar serin olduğundan yuvalardan çıkan yavruların çoğu dişidir Az sayıda olan birkaç erkek de bütün dişileri dölleyerek nüfusun eski hale gelmesini sağlarlar Dişi sayısı arttıkça rekabet ve yer darlığından dolayı bazı dişiler daha sıcak yerlere gitmeye zorlanır Neticede, erkek sayısı artarak nüfus nisbeti kontrol edilmiş ve ekolojik denge sağlanmış olur
Sıcaklık timsah yumurtalarının sadece cinsiyetine değil, aynı zamanda onların embriyo halinde erginliğe kadar olan gelişmelerine de tesir eder Aynca renklenmenin meydana gelişini ve erginlerin vücut sıcaklıklarını ayarlama kabiliyetlerini de kontrol eder
Bütün bu fizyolojik hâdiseleri kontrol eden merkez, beyindeki hipotalamus denilen bölgedir Peki, acaba hipotalamusu programlayan ve bu mükemmel işleri yaptıran kimdir?
33 °C'de kuluçkadan çıkan erkekler sıcaklık müsait ise ve kâfi gıda varsa, maksimum boya erişebilirler Yüksek sıcaklıktaki yuvadan dünyaya gelmiş yavrular yüksek vücut sıcaklığında yaşarlar ve büyüyebilirler
Eğer sıcaklık şartlara uygun değilse bunlar asla hakiki büyüklüklerine erişemezler Düşük yuva sıcaklığında dünyaya gelmiş yavrular için ise serin vasatlar daha avantajlıdır
ABD'nin güney bölgelerinde yaşayan Amerikan timsahı, sıcaklığa bağlı cinsiyet tesbitine güzel bir misal teşkil eder Bu timsahların dişisi üreme mevsiminde bitki yığınlarından meydana gelen yuvalar yapar Bir yuvaya 40 kadar yumurta gömen dişi timsah kuluçkaya yatan kuşların aksine 6575 gün kadar yumurtaların yanında bekler Yuvasındaki yumurtaları köpek, çakal, ve akbaba gibi yağmacı hayvanlara karşı koruyan dişi timsah, yavrularının çıkma zamanı gelince çok hassas bir şekilde sevki ilâhi ile yuvayı açarak yavrularına yardıma olur
Biyologları meşgul eden diğer mesele ise sıcaklığın, cinsiyet kromozomu olmayan bu canlılarda cinsiyeti nasıl bir mekanizma ile belirlediğidir
Elde edilen bilgilere göre cinsiyet belirleyici faktörbir gen tarafından kontrol edilir Bu genin yapısı ve çalışması aynı olmamakla beraber diğer canlıların cinsiyet kromozomlarında olan şekline çok benzer Bu genin ürettiği Erbezi belirleyici faktörün dozuna göre cinsiyet belli olmaktadır Bu o kadar hassas sıcaklık sınırlarıyla belirlenmiştir ki, insanın aklı kolay kolay alamaz 33 C de Erbezi belirleyici faktöraktif ve dozu yüksek, dolayısıyla yavrular erkek olur Daha yüksek ve daha alçak sıcaklıklarda ise bu faktör kâfi miktarda sentezlenemez ve yavrular dişi olur Kritik sıcaklık olan 31 °C'de ise erkek ve dişi nisbeti aynıdır Sıcaklığın bu işi tayinindeki moleküler mekanizma ise, çinko iyonlarını bu faktörü sentezleyen proteini DNA zinciri üzerine bağlaması ile izah edilmeye çalışılmaktadır
Her canlıyı bir plân ve programla yaratan Kudreti Sonsuz, o programın içine de ayrı programlar koymuşturBöyle plânlanan timsah embriyoları da ilâhi program gereği üç derecelik sıcaklık farkı ile hayata erkek veya dişi olarak başlayacaklardır Bu kadar ehemmiyetli bir hâdiseyi sadece 3 °C'lik sıcaklık farkına bağlayabilmek de ancak Onun ilim ve kudretinin eseri olabilir
Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız
Canlıların çok büyük bir ekseriyeti erkek ve dişi iki farklı cins halinde yaratılmış olup, bu iki cinsden gelen farklı iki hücre (sperm ve yumurta) birleştiğinde yaratılacak olan yeni canlının temeli atılmış olur Bu yeni canlının dişi mi yoksa erkek mi olacağı ise döllenme anından itibaren bellidir Dünyaya gelecek olan yavrunun cinsiyeti ana ve babadan gelen cinsiyet kromozomları vasıtasıyla belirlenir Üreme hücreleri içinde o canlının bütün programını taşıyan kromozomların yanında cinsiyeti belirleyecek bir kromozom daha bulunur Erkek ve dişiden gelen bu farklı yapıdaki cinsiyet kromozomlarına göre, yavrunun cinsiyeti ortaya çıkar Cinsiyet kromozomlarının erkek ve dişiliği belirleme mekanizması bazı gruplarda küçük farklılıklar göstermekle beraber temelde bir X kromozomu ile bir Y kromozomuna bağlıdır
Cinsiyetin hususi kromozomlar vasıtasıyla tayini umumi bir kaide olmakla beraber Kudreti Sonsuz Yaratıcı, ilminin ve sanatının inceliklerini göstermek için farklı mekanizmalarla da bu işi yapar Böyle farklı mekanizmalar daha çok omurgasız hayvanlarda görülmekle beraber omurgalılardan bazı sürüngenlerde cinsiyetin yuva sıcaklığına bağlı olarak tayin edildiği anlaşılmıştır Memeliler ve kuşlar kendilerine has sabit metabolizma faaliyetlerini devam ettirebilmek için vücut sıcaklıklarına ihtiyaç duyan hayvanlardır Sürüngenler ise soğukkanlı hayvanlar olup kuluçkaya yatmaları ve metabolizmalarını ayarlamaları bakımından çevre sıcaklığı onlar için çok önemli bir faktördür; çevre sıcaklığına bağlı olarak vücut ısıları değişir ve metabolizmaları hızlanır veya yavaşlar Metabolizmalarının ayarlanması gibi, birçok sürüngende yavruların cinsiyetinin belirlenmesinde de sıcaklığın rolü çok büyüktür
Meselâ, Amerikan timsahı (Alligator missisipiensis), yumurtalarını 30 °C'deki çevre sıcaklığında kuluçkaya yatırdığında bütün yavrular dişi, 33 °C'de yatırdığında ise hepsi erkek olur İki sıcaklık arasında ise (31 32 °C) iki cinsiyet nisbeti dengelenir
Bazı araştırıcılar buna ısıya bağlı cinsiyet tesbiti demektedir Bu sistem bütün sürüngenlerde görülmemekle beraber, 20 yıl Önce ilk defa bir kertenkele türünde keşfedilmesinden bu yana kaplumbağa, bütün timsah türleri ve bazı balıklarda da rastlanmıştır Bu hayvanlarda cinsiyetin, döllenme sırasında değil de, kuluçka devresinde teşekkül etmesi biyologları hayrete düşürmüştür
Kuş ve memelilerin aksine timsahlarda cinsiyet kromozomu yoktur Yumurta döllenip yuvaya konulduğunda meydana gelecek yavrunun cinsiyeti henüz belli değildir Kuluçka yuvasının sıcaklığı yumurta içindeki embriyonun cinsiyetine tesir eder Ekseriya yuvaların suya yakın olan alt kısımlarındaki yumurtalar dişi, yuvanın yüksek kısımlarında güneşe maruz kalanlar ise erkek olurlar
Cinsiyet nisbetlerine göz atıldığında, bütün timsah türlerinde dişilerin erkeğe nisbetinin, sekizde bir şeklinde olduğu görülmüştür Bu durum, cinsiyeti kromozomlarla belirlenen hayvanlarla tezat teşkil etmektedir, çünkü memeli ve kuşlarda eşit nisbettedir (11)
Yıldan yıla iklimdeki değişiklikler neticesinde şiddetli soğuk ve sıcaklara bağlı olarak timsah topluluklarında cinsiyet nisbeti de değişiklikler gösterir Dişi timsahların burunlarında bulunan ısı alıcıları o kadar hassas şekilde programlanmıştır ki, kendilerine uygun sıcaklığa sahip çevreyi çok iyi seçerler
Burada bizi hayrete düşüren husus, akılsız ve şuursuz timsahların yuva yeri seçerken gelecek neslin, cinsiyetini tayin edeceğini bilmeden bu işi nasıl planladıklarıdır Timsahın bilmeden yaptığı yuva seçme işinin neticesinde gelecek nesillerin mevcut hayat şartlarına intibakı temin edilir Tabii ki, yavruların cinsiyetinin tesbiti ve bir seviyede tutulması bu işlerden habersiz timsaha verilemiyecek bir hâdisedir
Dişi timsahlar üreme mevsimi başında yuvalarını yaparak, kulukça gelişmesini sağlıyacak kadar ısınmasını bekler Sıcak senelerde yuvasını serin yerlere, soğuk senelerde ise sıcak yerlere yapması programlanan dişi timsahlar bu işi hiç şaşırmadan yerine getirirler
İlk 40 gün içinde sıcaklığın değişimine bağlı olarak embriyo erkeklik veya dişilik karakteri kazanır Tropikal timsahların çoğunda ise enteresan bir durum görülür: Bunlarda yüksek sıcaklıklarda (34 °C) dişi, orta sıcaklıkta (32 °C) erkek ve düşük sıcaklıkta (30 °C) ise tekrar dişi meydana gelir
Sıcaklığa bağlı olarak cinsiyet teşekkülünün timsah nesillerinin idamesinde önemi çok büyüktür Gelişigüzel ve hikmetsiz gibi görünen bu hâdise sayesinde, geniş çapta ölümlere maruz kalmış timsah nüfusunun kısa zamanda eski haline dönmesi sağlanır Meselâ; bataklık bir bölgede tertiplenen sürek avında toplu olarak öldürülen timsahlardan hayatta kalanlar yiyecek ve yuva bakımından zengin bir çevreye sahip olmuşlardır Bir sonraki üreme mevsimi geldiğinde hayatta kalan ve sayıları azalmış dişiler ilâhi program gereği yuvalarını ekseriya su kenarlarında kurarlar Bu yuvalar serin olduğundan yuvalardan çıkan yavruların çoğu dişidir Az sayıda olan birkaç erkek de bütün dişileri dölleyerek nüfusun eski hale gelmesini sağlarlar Dişi sayısı arttıkça rekabet ve yer darlığından dolayı bazı dişiler daha sıcak yerlere gitmeye zorlanır Neticede, erkek sayısı artarak nüfus nisbeti kontrol edilmiş ve ekolojik denge sağlanmış olur
Sıcaklık timsah yumurtalarının sadece cinsiyetine değil, aynı zamanda onların embriyo halinde erginliğe kadar olan gelişmelerine de tesir eder Aynca renklenmenin meydana gelişini ve erginlerin vücut sıcaklıklarını ayarlama kabiliyetlerini de kontrol eder
Bütün bu fizyolojik hâdiseleri kontrol eden merkez, beyindeki hipotalamus denilen bölgedir Peki, acaba hipotalamusu programlayan ve bu mükemmel işleri yaptıran kimdir?
33 °C'de kuluçkadan çıkan erkekler sıcaklık müsait ise ve kâfi gıda varsa, maksimum boya erişebilirler Yüksek sıcaklıktaki yuvadan dünyaya gelmiş yavrular yüksek vücut sıcaklığında yaşarlar ve büyüyebilirler
Eğer sıcaklık şartlara uygun değilse bunlar asla hakiki büyüklüklerine erişemezler Düşük yuva sıcaklığında dünyaya gelmiş yavrular için ise serin vasatlar daha avantajlıdır
ABD'nin güney bölgelerinde yaşayan Amerikan timsahı, sıcaklığa bağlı cinsiyet tesbitine güzel bir misal teşkil eder Bu timsahların dişisi üreme mevsiminde bitki yığınlarından meydana gelen yuvalar yapar Bir yuvaya 40 kadar yumurta gömen dişi timsah kuluçkaya yatan kuşların aksine 6575 gün kadar yumurtaların yanında bekler Yuvasındaki yumurtaları köpek, çakal, ve akbaba gibi yağmacı hayvanlara karşı koruyan dişi timsah, yavrularının çıkma zamanı gelince çok hassas bir şekilde sevki ilâhi ile yuvayı açarak yavrularına yardıma olur
Biyologları meşgul eden diğer mesele ise sıcaklığın, cinsiyet kromozomu olmayan bu canlılarda cinsiyeti nasıl bir mekanizma ile belirlediğidir
Elde edilen bilgilere göre cinsiyet belirleyici faktörbir gen tarafından kontrol edilir Bu genin yapısı ve çalışması aynı olmamakla beraber diğer canlıların cinsiyet kromozomlarında olan şekline çok benzer Bu genin ürettiği Erbezi belirleyici faktörün dozuna göre cinsiyet belli olmaktadır Bu o kadar hassas sıcaklık sınırlarıyla belirlenmiştir ki, insanın aklı kolay kolay alamaz 33 C de Erbezi belirleyici faktöraktif ve dozu yüksek, dolayısıyla yavrular erkek olur Daha yüksek ve daha alçak sıcaklıklarda ise bu faktör kâfi miktarda sentezlenemez ve yavrular dişi olur Kritik sıcaklık olan 31 °C'de ise erkek ve dişi nisbeti aynıdır Sıcaklığın bu işi tayinindeki moleküler mekanizma ise, çinko iyonlarını bu faktörü sentezleyen proteini DNA zinciri üzerine bağlaması ile izah edilmeye çalışılmaktadır
Her canlıyı bir plân ve programla yaratan Kudreti Sonsuz, o programın içine de ayrı programlar koymuşturBöyle plânlanan timsah embriyoları da ilâhi program gereği üç derecelik sıcaklık farkı ile hayata erkek veya dişi olarak başlayacaklardır Bu kadar ehemmiyetli bir hâdiseyi sadece 3 °C'lik sıcaklık farkına bağlayabilmek de ancak Onun ilim ve kudretinin eseri olabilir
Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız
