Çocuklarda Öz Saygıyı Geliştirecek 20 Yol

Çocuklarda Öz Saygıyı Geliştirecek 20 Yol Çeviren ve Düzenleyen: YrdDoçDr Çağlayan DİNÇER Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi Yaygın Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi 1549314334 1549314334 cocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923929eccocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923929ec http:wwwegitimcomimagesfoto0306511cocukozsaygi xfUid21549314334 1549314334 cocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923beb9bcocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923beb9b http:wwwegitimcomimagesresimaltikosegifÇocuğa öz saygı kazandırma, çocuğun öğrenme, sevme ve yaratma yeteneğini güçlendirmektedir Öz saygı, mutlulukla ve hayattaki başarıyla ilgilidir Bir Takım düşünürlere göre öz hürmet, en ince ayrıntısına kadar aile sevgisiyle birlikte iyi bir eğitimin ürünüdür New York'lu psikolog ve gençlik terapisti Prof Dr Barbara Berger'e tarafından öz hürmet, çocuğun kendi kendisiyle kibir duymasıdır Yüksek öz saygıya sahip olmak, çocuğun hem sevgi dolu hem de kabiliyetli olmasını sağlamaktadır Çocuk, değerli olduğuna inanmalı, bir şeyler önermeli ve kendi kendisiyle ve çevresiyle barışık olmalıdır Çocuğun sevgiyi ve yeteneğini hissetme derecesi, gelecekteki yaşamında onu her alanda etkileyecektir bununla birlikte da, çocuğun yaratıcılık yeteneğini, diğerleriyle ilişkisini ve başarılı olmasını belirlemede kayda değer bir faktör olmaktadır Ebeveynler, çocuğun öz saygısının ilk temellerini oluştururlar Çocuğun kendini sevgi dolu ve yetenekli hissetmesi için aileler neler yapabilir? İşte burada öz saygıyı geliştirecek 20 yol bulunmaktadır 1Şartsız Sevgi Göstermek Çocuğunuz her ne yaparsa yapsın ona değerinde verdiğinizi ve kabul ettiğinizi bilmesini sağlayın Konut ona kadar için, tehlike ve tehlikelerle doymuş dünyadan döndüğü vakit, sevgi için, emniyetli bir yakıt alma istasyonu gibidir Mesajlarınız Seni seviyorum odanın kirli olmasına rağmen, kız kardeşin kadar atletik olmamana karşın, notlarının mükemmel olmamasına rağmen, yaptıklarından antipati karşın hala seni seviyorumolmalıdır Onu hala sevdiğinizi uygulamak ve çocuğunuzun hatalı davranışını düzeltmek için, onun içten yaptığı bir şeyi görerek işe başlayabilirsiniz Örneğin, odası karma karışıksa ve sadece yatağını toplamış ise ona Doğrusu yatağını topladığına çok sevindim Şu Anda senden istediğim şey masanı temizlemendiye açıklama edin 2Sinirli Olmanızdan Sorumlu Olduğunu Spesifize Etmek 4 yaşındaki çocuğunuz oyuncağını yatmakta olan kardeşinin beşiğine fırlattığı için sinirlisiniz Onun böyle bir hareketinde sinirinizi ona nasıl aktarırsınız? Prof Dr Thomas Gordon'un önerdiği en kolay mesaj Benmesajıdır Sen fena bir çocuksun!ya da Sen aptalsın!yerine, Sen böyle yaptığında, ben hissediyorum,Sen oyuncaklarını attığında kendimi sinirli hissediyorum Ona gerçekten zarar verebilirdindiyebilirsiniz Buradaki mesaj, duygularınızın onun çocuk dünyasına yok onun açıklanmış davranışlarına yönelik olduğudur 3Açık İsteklerde Bulunmak Çocuğunuzun ondan ne istediğinizi bilmesini sağlayın Bu ona alternatif davranışları öğrenmesi için bir talih verecektir Örneğin; Oyuncaklarını kardeşinin beşiğine atmamalısın Bunun yerine o uyandığında ona trenini gösterebilirsinbiçiminde bir izah etme yapılmalıdır İstekleri ona açıkca spesifize etmek, ondan ne istediğinizi anlamasını kolaylaştıracaktır 4Dinlemeyi Öğrenmek Çocukların duyguları, gözlemleri ve algıladıkları dinlenmeye değerdir ve böyle gerçekleştirmek çocukların öz saygılarını artırmaktadır Size bir şeyler bildirmek istediğinde, doğrusu ona vakit ayıramayacaksanız uygun olmadığınızı ve ne vakit yerinde olacağınızı söyleyin Gordon'un bir diğer tekniği olan Faal dinlemede, çocuğunuzu yanınıza çağırıp onu duyduğunuzu ve onun ne söylemeye çalıştığını anladığınızı ifade edin Örneğin 7 yaşındaki bir kız çocuğu şöyle diyebilir: Kız: Baba sana fazla kızgınım ve yeniden odama girmeni istemiyorum Baba: Sen doğrusu fazla kızgınsın öylemi hımm Kız: Evet çünkü sen beni kaymaya götüreceğini söylemiştim lakin artık fazla geç Baba: Oh, anladım Çünkü seni dışarıda kaymaya götüreceğim konusunda söz verdim ve bu sözü tutmadım Gerçekten üzgünüm Çok geç vakte kadar çalıştım ve seni aramayı da unuttum Bunu yarına alabilir miyiz? Faal dinlemeyle aileler, olayları daha fazla çocuğun gözünden görmeye başlamakta ve bu nedenle çocuk da duygularına yük verildiğini anlamaktadır 5Çocuğun Duygularını Ciddiye Edinmek Çocuğunuzun korkularını ve olumsuz duygularını onları reddetmektense ciddiye alın ve onları yenmesine ve kendi çözümünü bulmasına izin verin Oğlunun canavarlardan korktuğunu öğrenen bir babanın yaklaşımı altında verilmiştir Oğlan: Baba yatağa gidemiyorum Çünkü odamda canavarlar gizleniyor Baba: Gel bakalım olur ya canavarlarla dost oluruz Canavarlar ne yemekten hoşlanıyor biliyor musun? Oğlan: Belki tatlı, bisküvi seviyordur Baba: Bu hoşlarına gidebilir Gel canavarlara yemek yemek koyalım Canavarlara ne istediğini sor? Neden sormuyorsun? Oğlan: İnsanları ürkütmek istiyor Baba: Neden?Oğlan: Güçlü hissetmek içinBaba: Eğer onunla arkadaş olursan sana ne yapabilir? Erkek Çocuk: Beni koruyabilirBaba: Bana iyi bir arkadaş olabilir gibi geliyor ya sana? Erkek Çocuk: Evet Bu diyalog baştan sona aileler, çocuğun duygularını ya da neye gereksinimi olduğunu öğrenmekte, çocuk artık canavarın kendisine fazla tesiri olmayacağını görerek daha fazla düşünmektedir En önemlisi de çocuğun canavara yansıttığı gücü kendine çevirmesidir 6Çocuğun Varlığını Benimsemek Annelerin zaman zaman söylenmelerinin hatta jestlerle bile keşke çocuk doğurmasaydım, o bir tartma ve bundan böyle dayanamayacağımdiye açıklama etmelerinin yanlış olduğu, özellikle bu gibi mesajlar sık sık tekrar edildiğinde çocuğun istenmediği ve kendisine bedel verilmediği duygusuna kapılacakları uzmanlarca hatırlatılır Bu koşul bilhassa evdeki yeni bebekle ilgili olmasına karşın, annelerin bu yakınmaları uyumlu bir çocuğun bile istenmediğini düşünmesine niçin olmaktadır Böyle zamanlarda çocukların özel bir ilgiye ihtiyaçları vardır Aileler yakınları kadar desteklenmeli ve yaşantıdaki çocuğun varlığına değerinde verilmelidir 7Değerlendirecek Günlük Bir Şeyler Bulmak Çocuklar kötü bir şey yaptıklarında ilgi çekmek, iyi bir davranışta bulunduklarında da onaylanmak istemektedirler Yaptıkları, hergün yapılan bayağı bir şey bile olsa, değerini artıran yaptıklarının onaylanmasıdır Çocukların sevgi ve yeteneklerini onlara hatırlatan bir takım faaliyetler aşağıda sıralanmıştır 1549314334 1549314334 cocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923dcd9ccocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923dcd9c http:wwwegitimcomimagesfoto0306511cocukozsaygi2xfUid41549314334 1549314334 cocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923beb9bcocuklardaozsaygiyigelistirecek20yol5c58a923beb9b http:wwwegitimcomimagesresimaltikosegif Disiplin içermeyen tüm ailecek yenen bir akşam yemeği Herkes o gün birbiriyle başardıkları, öğrendikleri ya da hissettikleri hoş şeyleri paylaşabilir Örneğin; Okula vaktinde gittimya da Bir kurbağa buldum Ebeveynler de bu etkinliğe katılarak çocuklarının başarılarını onayladıklarını gösterebilirler Sorunları olan çocuklara bu arada Bugün seni müthiş bir şey yaparken gördüm Ayakkabını giydin ve bağcıklarını kendin bağladındiyerek teşvik edilebilir Tekrar yemekte, sırayla herkesle ilgilenilir ve diğerleri onun nesini sevdiğini, hoşlandığını ve takdir ettiğini söyleyebilir Mesela; Senin öğrendiğin yeni şarkıyı çok seviyorumya da Bu sabah söylediklerin fiilen beni etkiledi Çocuğunuzun odasına, banyodaki aynaya veya besin çantasına minik kağıtlara çizilmiş küçük resimler veya yazılı sevgi mesajları konulabilir Çocuğunuzun yatağının baş ucuna onun yapmayı sevdiği bir etkinliği içeren (mesela oyun oynadığı veya soy bindiği) ve ailenin topluca yer aldığı iki fotoğraf konulabilir Bu Nedenle çocuk her gece becerikliliğini ve sevdiklerini hatırlayacaktır 8Çocukla Yalnız Vakit Vermek Bir çok ebeveyn için vakit çok sınırlıdır bununla beraber uzmanlar her bir çocukla yalnız zaman geçirmenin çok manâlı olduğunu belirtmektedirler Bir pazar sabahı açık havada kahvaltı edilebilir veya yemekten daha sonra parkta ufak bir yürüyüş yapılabilir zaman zaman onun seviyesine inip onun kuralları ve oyuncaklarıyla oynamak da yardımcı olacaktır Kardeşini kıskanan ve yeni doğan bebekten dolayı geri planda kalan çocuğunuzla yalnız vakit tüketmek için mücadele sarfetmelisiniz 9Çocuğun Bazı Şeyleri Kendisinin Yapmasına Izin Belirlemek Ebeveynler çoğunlukla çocuklarının yapmakta zorlandığı işleri üzerlerine alarak onlara muavin olduklarını düşünürler Bu takviye, Sen bunu yapamazsın Sen yeterince iyi değilsinmesajlarını verebilir, ama bu da çocuğun kendine olan saygısını azaltır Çocukların bir işi başarmak için mücadeleye gösteri edilmeleri gerekmektedir Keza çocuklara, problemlerini çözmek ve kendi yeteneklerini keşfetmek için fırsatlar da verilmelidir Yardım istediklerinde, başlangıçta, o işin üstesinden gelebileceklerine onları inandırarak desteklemek gerekir Hadi bakalım, şu elbiseni kendin düğmeleyebilecek misin görelim?denilebilir veya direkt olmayan tavsiyelerde bulunulabilir Örneğin Baş parmağını ilikten geçirirsen, daha basit düğmeleyebilirsin 10Çocuğun Özel Eşyalarına Saygı Duymak Annebabalar, çoğunlukla çocuklarına verdikleri oyuncakların ve kitapların kontrolünü elde tutarlar Mesela; bir eşyasının atılmasına, çocuktan çok ebeveynler karar verir Çocuğunuzun o oyuncakla oynama çağının geçtiğini düşündüğünüz halde, çocuğun ona hala ve ola ki de yıllarca ihtiyacı olabilir böylece eşyalarını atmadan önce ona sormalısınız 11Çocuğun Düşüncelerine Hürmet Etmek Çocuğunuzun herhangi bir konuda düşüncesini sormanız, onun duygularının, gözlemlerinin ve algılayışının değerli olduğunu düşünmesini sağlayacaktır Partiye sırası gelmişken ne giyeceğinizi veya öğle yemeğinde ne yapabileceğinizi ona sorabilirsiniz Natürel defalarca çocuğunuzla benzer görüşte olmayabilirsiniz Lakin ona niçin, onun görüşünden öbür bir karara vardığınızın sebeplerini açıklarsanız, düşüncelerinin iyice faydasız olmadığını anlayabilecektir 12Çocuğun Yeteneklerini Kabul Etmek Her yeni hüner ve galibiyet, onun yetenekli olduğu düşüncesini kuvvetlendirmektedir Ne dek ufak olursa olsun her başarısı kabul edilmeli ve ona başarılı olacağı şeyler bulunmalıdır Keza ebeveynler, onlardan bazı şeyleri kendilerine öğretmelerini isteyebilirler Yeni bir bilgisayar oyunu oynamayı veya bir sihirbazlık numarasını öğretmesi istenebilir, buradaki mesaj açıktır: Sen yeteneklisinBazı şeyleri yaparken onun yardımı istenebilir Örneğin; akrabalara hediyeler hazırlarken fikri alınabilir ya da bir çalar saat yardımıyla sabahleyin kendi kendine uyanabilmekte tatmin edici olduğu gösterilebilir Çocuğunuzun notları fazla fena olmadıkça, onun başka başarılarının ve çabalarının olduğunu kabullenmesi sağlanabilir Örneğin; matematikte zayıfsa, lakin ödevlerine özen gösteriyorsa veya sizden özel takviye istiyorsa, onun çabaları dikkate alınmalıdır Hem, akademik başarısı iyi olmayan bir çocuğun, atletik ya da güzel sanatlarla ilgili başarısı iyi olabilir Onu bu yeteneklerinden dolayı methetmek ve teşvik etmek gerekmektedir 13Çocuğun Tercihlerine Hürmet Etmek Çocuğun kendine olan saygısını artırmanın bir yolu da, onun tercihlerini ve duygularını kabul etmektir Ebeveynler, çocukları için eğlenceli ya da yararlı olan etkinlikleri önerebilirler Lakin onu ön yargılı davranmaya zorlarlarsa, çocuk kendisinin yeterince iyi olmadığı mesajını alacaktır 14Çocuklara Kayda Değer Olanın Vücutları Olmadığını Bilgi Vermek Çocuklar büyürken, yüzlerindeki sivilcelerden ya da çillerden rahatsız olmaktadırlar Ebeveynler, onlara vücudun sadece bir paket olduğunu, gerçek hediyenin içeride olduğunu yani kişiliğin varlığını anlatmalıdırlar Onların başlarına gelen bu cins problemlerin anlaşıldığı ve o yaşlarda başımıza geldiği, ama bu nesil şeylerin geçici ve kontrolümüz aşağı olduğu belirtilmelidir Eğer çocukta kilo ya da deri problemi varsa bile, onu nasıl görünürse görünsün sevdiğinizden muhakkak olmasını sağlamalısınız Eğer çocuk görünüşü ile ilgili bir şeyler gerçekleştirmek istiyorsa ona yaşantısını değiştirmesini destekleyecek bir şekilde yardım önerilebilir Kilondan şikayet ediyor gibi bir halin var Eğer ilgilenirsen, bu konuda yapabileceğin yeni bir şeyler duydum Fakat Hayır, teşekkürlercevabına da hazır olunmalıdır Eğer kabul ederse, onu bir perhiz veya eksersiz programı peşine düşüp takip etmesini sağlayarak destekleyebilirsiniz 15Çocuk İçine Kapanıksa Yardımcı Olmak Çocukların bir takım bozuk ya da sözel olarak can sıkıcı davranışları onların kendilerine saygıları hakkında önemli mesajlar verebilir Böyle zamanlarda ebeveynler, sevgiyi ve gerçekleri sunarak yardımcı olabilirler Onları ciddi bir şekilde dinlemeli, ne çağırmak istediklerini anlamalı ve sonra ne bildirmek istediğinizi anlatmalısınız Örneğin; çocuğunuz, Ben çok aptalım, hiçbir şeyi doğru yapamıyorumdediğinde, Aptal olduğunu düşündüğünü biliyorum, lakin seninle benzer görüşte değilim Olur Ya, bir takım şeyleri öğrenmek için daha çok zamana ihtiyacın var, fakat biliyorum fakat, sen de yeteneklisin Hatırlasana, oyuncak kamyonunu nasıl da tamir etmiştin? Bu, yaratıcılığı gerektirirdiyerek cevap verebilirsiniz Bir Takım ebeveynler, çocuğun güvenini her tarafta kazanmasını sağlamak için kişilik özelliklerini kullanmada epeyce duyarlıyken bazıları da bir dinleyicidirler Tepki her ne olursa olsun, çocuk sevildiği ve yetenekli olduğu üstünde durularak ikna edilmelidir 16Sevgiyi Bedenen Betimlemek Ebeveynleri göre kucaklanma ve okşanma çocuklarda, kendine saygının gelişmesine yardım etmektedir Çocuklar sözel olmayan davranışlara karşı fazla duyarlıdırlar Çocuklara seni seviyorumdemekten fazla sevgi, davranışlarla onları okşayarak kesin edilmelidir 17Çocukla Göz Seviyesinde Konuşmak Çocuklarla konuşurken, defalarca onlardan yüksekte olmamaya uyarı edilmelidir Bu onun yalnızca kendini minik hissetmesini sağlamakla kalmayacak bununla birlikte ebeveyn ve çocuk aralarında büyük bir uzaklık olduğuna inanmasına da yol açacaktır daima onunla konuşurken, yanına çömelerek ya da oturarak ya da onu sizin seviyenize çıkararak göz kontağı kurularak konuşulmalıdır Bu daha yakın bir iletişimi sağlayacaktır 18Çelişkili Mesajlar Vermekten Sakınmak Çelişkili mesajlar, ebeveynlerin sözleriyle başka, davranışlarıyla diğer bir şeyi açıklama ettiğinde ortaya çıkar Örneğin; çocuğa, fazla sinirli olarak yüzüne bakmadan seni seviyorumdemeniz ya da korktuğunda, gece yanınıza gelebileceğini söyleyip geldiğinde kızmanız onu çelişkiye düşürebilir Ilk Olarak çocuğa karşısında içten olunmalıdır Kızarken, kızgın olmadığınızı söylememelisiniz Çocuğa model olunmalı, ona söylediğinizi siz de yapmalısınız Düşünce birlikteliklerinizi açıklama etmeli ve verdiğiniz sözleri tutmalısınız İstekleriniz ve kurallarınız açık olmalı, ne hissettiğinizi veya ne düşündüğünüzü söylemelisiniz Sözlerinizle karoser dilinizin birbirine uymasına uyarı etmelisiniz 19Duygularınızı Çocukla Paylaşmak Ebeveynler, çocuklarıyla incinebilecekleri duygularını bile paylaştıklarında, onları kendi deneyimlerini ve duygularını kabul etmeye cesaretlendirmiş olacaklardır Çocuklar, anne ve babalarının anılarını, eğlendikleri ve korktukları anları, nasıl karşılaştıklarını, çocukları olmasının nasıl bir şey olduğunu öykü şekline getirdiklerinde anne ve babalarını daha yakından tanıyacaklardır Aile hikayelerini çocuklarla paylaşma, kendi kökleriyle kibir duymalarını sağlayacaktır 20Her Çocuğun Tek Olduğu Üstüne Odaklanmak Çocuklar hakkında özel şeyleri ebeveynler keşfetmeli ve onlara söylemelidir Böyle yaparak duyarlı, şiirsel olan çocuğa yaratıcı olma ve kendini dile getirme fırsatı; epeyce uzun boylu bir kız çocuğuna yeni spor dallarının kapısını açma, kariyer ve moda fırsatı verilebilir Çocuklarda kendine saygıyı geliştirme, üstesinden gelinemeyecek bir iş değildir İki manâlı parçası olduğu sevgiyi ve yeteneğini hissettirme akıldan çıkarılmamalıdır Ve natürel ancak, her iki duyguyu besleyecek şekilde davranılmalı ve konuşulmaya çalışılmalıdır Ebeveynlerin çok iyi olamadıkları ve en iyisini yapamadıkları zamanlar vardır Fakat en önemlisinin, bir çocuğun sevgiyi uyumlu aralıklarla alması olduğu unutulmamalıdır Kaynak KAHN, Ellie (1990) 20 Ways To Make Your Kid Feel Great ParentsVol: 65, No:6, 9498, 194195