Çoklu Zeka

Çoklu Zeka Geleneksel yapıdaki eğitim sistemleri, sözel ve sayısal alanlarda gelişmemiş öğrencilerin sahip oldukları öteki yeteneklerini görmezden gelerek, küçümseyerek ya da yok sayarak bu öğrencileri kolaylıkla öğrenme özürlü,zeka özürlüya da yavaş öğrenengibi negatif sıfatlarla etkileyebilmektedirler üstelik, çoklu zeka teorisi, bütün çocukların sahip oldukları doğal ve gizil güçleri, potansiyelleri ve yetenekleri bulmayı ve onları geliştirmeyi vurgulayan bir eğitim felsefesi ortaya atmaktadır Bu yönüyle bu teori , çocukların sahip oldukları iç yetileri, ilgileri ve istidatları hakkında kavrayış geliştirmek ve kavga etmek için eğitimcilere karşılıklı bir dil sunmaktadır Yapılan araştırmalar akıl gelişimi konusunda doğru ve etkin bir öğrenme ortamının, kalıtımdan çok daha önemli olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır Bu teorinin öğrencilere eğitim kurumlarında uygulanabilmesi için öğrencilerin bu özelliklerini ölçebilmek gerekmektedir Bu envanterin amacı, bir bireyin kendisini sekiz öbür akıl alanında da sahip olduğu tecrübeleriyle ilişki kurmasına yardım etmektir Bu değerleme, öğrencilere yaşamlarında yoğun olarak kullandıkları zeka bölümleri hakkında us verirken geliştirmeleri gereken akıl bölümlerini de ayrım etmelerine muavin olacaktır Ülkemizde az önce çoklu akıl teorisini uygulamaya çalışan çok az mektep bulunmaktadır Buna rağmen öğrencilerin bölge ve meslek seçerken çoklu akıl alanlarının haberdar olmalarında büyük yararlar vardır Burada; Çoklu zeka öğrencilere nasıl öğretilebilir?, Eğitim sürecine nasıl uygulanabilir?, Sınıf yönetimi nasıldır?, Ölçme değerlendirme anlayışı nasıldır ?, Öğretim stratejileri nelerdir?, Çoklu zeka teorisine dayalı bir okul yapısı nasıl oluşturulur? gibi soruların yanıtlarına yer verilmemiştir Bu soruların yanıtları hakkında ayrıntılı bilgiler, kaynaklarımızda belirttiğimiz yayınlardan edinilebilirAmacımız bu kuram hakkında kısa bilgiler vermenin yanına geliştirmiş olduğumuz Çoklu Zeka Alanları Ölçeğini tanıtmaktır Ölçeğin gelişme aşamalarında tercüme ve yayınlarından yararlanabilmemiz için izin veren Yrd Doç Dr Ahmet Sabana, kaynaklar öneren ve çalışmalarımızın farklı alanlara yönlendirilmiş aşamalarında önerileri ile katkıda yer alan Dr Nilay Bümene, soruların istatistiksel analizlerini yapan ve sonuçlarını kitapçığımızda sunan Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Zahit Harmanlı'ya, soruların kültürümüze uygun ve kavranabilir olması için niteliksel analizlerinde yardımcı olan edebiyat öğretmeni Kenan Ayana, çalışma grubumuzda bulunan rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü son sınıf öğrencisi Zeynep Alptunaya, optik okuma soruların ve kitapçığın yazımı konularında muavin olan ölçmedeğerlendirme görevlisi Gülfer Sarucana teşekkür ederim ÇOKLU AKIL TEORİSİ VE ÇOKLU ZEKA ALANLARININ ÖLÇÜLMESİ Kaza veya hastalık sonucu zarar görmüş beyinleri inceleyen Prof GARDNER, bir bölümü zarar gördüğünde sık sık bütünüyle dinç kalacak şekilde birbirinden bağımsız çalışan ayrı ayrı yetenekler gözlemlemiştir İnsan beyninin ayrı bölümlerden oluştuğu ve her bir bölümün özel işlevlere sahip olduğu gerçeği ortaya çıkmıştır Beyin hasarlarından doğan zeka bozuklukları üzerine elde edilen araştırma bulguları sonucunda, insanların beyinlerinin belirlenmiş bir bölümü zarar gördüğünde bile, beynin kalan bölümü ile ahali belirli alanlarda performans gösterebiliyor ve yaşamlarına devam edebiliyorlardı Prof GARDNER zekayı bitmiş tanımladı Ona kadar zeka, değişen dünyada yaşamak ve değişimlere harmoni temin etmek nedeniyle her insanda kendine özgü bulunan yetenekler ve beceriler bütünüdür, yaşadığınız toplumda yararlı şeyler yapabilme kapasitesidir Her insan sahip olduğu zekalarla birlikte öbür bir öğrenme, problem çözme ve iletişim kurma yöntemine sahiptir Akıl, hayat boyu karşılaşılan öbür durumlarda problemleri çözme ve yeni ürünler ortaya çıkarma kapasitesidir Prof GARDNER yıllar boyu hakimiyetini sürdüren, insanların tek bir zekaya sahip oldukları IQ denilen zeka anlayışını kırdı Ona göre insanların sahip oldukları çoklu zekaların herkes yaşamak,öğrenmek ve insan almak için kullanılan etkili birer araçtırlar ZEKAYA İLİŞKİN ESKİ ANLAYIŞ 1 Akıl doğuştan kazanılır,sabittir ve böylece de asla değiştirilemez 2 Zeka, niceliksel olarak ölçülebilir ve tek bir sayıya indirgenebilir 3 Zeka,tekildir 4 Akıl,gerçek hayattan soyutlanarak (yani,belirlenmiş zeka testleri ile) ölçülür 5 Zeka, öğrencileri muhakkak seviyelere tarafından sınıflandırmak ve onların gelecekteki başarılarını tahmin etmek için kullanılır ZEKAYA İLİŞKİN YENİ ANLAYIŞ 1 Bir bireyin kalıtımla birlikte getirdiği akıl kapasitesi iyileştirilebilir, geliştirilebilir, istikrarsız 2 Zeka, herhangi bir performansta,üründe ya da problem çözme sürecinde sergilendiğinden sayısal olarak hesaplanamaz 3 Zeka, çoğuldur ve dağıtılmış yollarla sergilenebilir 4 Akıl, gerçek hayat durumlarından veya koşullarından soyutlanamaz 5 Zeka, öğrencilerin sahip oldukları gizil güçlerini ya da doğal potansiyellerini bilmek ve onların başarılı olmak için uygulayabilecekleri farklı yolları keşfetmek için kullanılır ÇOKLU ZEKALAR SÖZELDİLSEL ZEKA: (Okuma, yazma ve tavır zekası) Kelimelerle düşünme ve açıklama etme, dildeki karışık anlamları değerleme, kelimelerdeki anlamları ve düzeni kavrayabilme, şiir okuma, mizah, hikaye anlatma, gramer bilgisi, mecazi anlatım, benzetme, görünmeyen ve simgesel düşünme, kavram oluşturma ve yazma gibi karmaşık olayları içeren dili üretme ve etkili faydalanma becerisidir Bu zekası yüksek olan kişiler her hikayeyi, masalı, fıkrayı anlatır İyi bir hafızası vardır Kelime oyunlarını sever İyi bir sözcük hazinesi vardır Sözel olarak iyi iletişim kurar Öğrenmede daha çok kitaplar, teypler, yazma materyalleri, röportaj ve tartışmalar, tavır ve dinleme materyallerine gereklilik duyar Farklı kelimeleri, sesleri, ritimleri dinler ve tepkide bulunur Diğer insanların seslerini, dil üslubunu, okumasını ve yazmasını taklit edebilir Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir tarzda açıklama eder ve söylediklerini hatırlar Okuduklarını anlar, özetler ve kolaylıkla hatırlar farklı zamanlarda, bambaşka amaçlar için, öbür gruplara etkili bir biçimde hitap edebilir Dinleyicileri, konuşmaları ile etkiler Okuma, yazma, dinleme ve söylev gibi dil sanatlarında farklı yapılar oluşturabilir Öbür dilleri öğrenme becerisine sahiptir Öykü, şiir yazma gibi etkinliklerden müsamaha alır Yeni dil formları oluşturur Etkin dinleme becerilerine sahiptir Öğrenme yolu: Kelimelerle oynayarak, yazarak, okuyarak, konuşarak, mizahı kullanarak, ikna ederek öğrenme Alıştırma alanları: Edebiyat, Yazarlık, Şair, Arşivcilik, konuşmacı, Dil Bilim, Hukuk, Siyaset gibi alanlarda başarıyla çalışırlar MANTIKSALMATEMATİKSEL AKIL: (sayı, kavrayış ve mantık zekası) Sayılarla düşünme, hesaplama, netice tümdengelim, mantıksal ilişkiler kurma, hipotezler üretme, problem çözme, eleştirel düşünme, sayılar, geometrik şekiller gibi görünmeyen sembollerle tanışma, bilginin parçaları arasındaki ilişkiler kurma becerisidir Nesnelerin nasıl çalıştığına dair sorular sorar Süratli bir şekilde zihinsel matematik yapar Matematik aktivitelerini, taktik oyunlarını, mantık bulmacalarını sever Yüksek düşünme tekniklerini kullanır Zeka oyunlarında başarılıdır Deney yapma, sınama, sorgulama ve araştırmalardan haz alır Öğrenmede daha çok keşifler, düşünme, tümevarım ve problem çözmeden yararlanır Niçinnetice ilişkilerini kurar Fiziksel cisimleri soyut sembolik ifadelere dönüştürebilir Mantıklı problem çözümlerinde başarılıdır Hipotezler kurar ve sınar Arz tahminlerinde bulunur Grafikler ya da şekiller halinde bahşedilen (görsel) bilgileri yorumlar Bilgisayar programları hazırlar Grafik, şema, şekillerle çalışmaktan hoşlanır Öğrenme yolu: Zihin yürüterek, soyut modelleri tasarlayarak, sayılarla düşünerek, ilişkileri ve bağlantıları kurgulatarak öğrenme Çalışma alanları: Muhasebecisatın alma, matematik ve mühendislik bilimleri, Bilim adamı, Istatistik Bilimi, bilgisayar, ekonomi ve fen bilimleri alanlarında başarıyla çalışabilirler GÖRSEL VE MEKANSAL ZEKA: (Fotoğraf, renk ve şekil zekası) Resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünme, üç boyutlu nesneleri algı ve mantıklı düşünme etme becerisidir Resimler ve şekillerle düşünür Hayalinde gördüğü resimleri anlatabilir Harita, tablo ve diyagramları anlayabilir Çok hayal kurar Sanat ve Proje aktivitelerini, görsel sunuşları sever Okurken kelimelerden fazla resimlerden anlar Tasarım, çizim ve görsellikten şımartma alır Öğrenmede daha fazla sanat, video, filmler, bulmacalar ve haritalardan yararlanır Kolaylıkla yön bulma becerisine sahiptir Dinlediklerinden zihinsel objeler hayaller, resimler üretir Öğrendiği bilgileri hatırlamada bu zihinsel resimleri kullanır Üç boyutlu ürünler hazırlamaktan hoşlanır Origami ve maketler hazırlar Bir objenin farklı açılardan perspektifini anlayabilir, onu zihninde canlandırabilir Öğrendiği bilgileri bedensel ve görsel sunuşlara dönüştürür Öğrenme yolu: İmgeleri düzenleyerek, zihinsel resimler oluşturarak, çizerek, desen oluşturarak, hayal ederek öğrenme Egzersiz alanları: Sanatçı, Artist, Fotoğrafçı, Mühendis, Kameraman, Mimar, Heykeltıraş, Tasarımcı, Dekoratörlük, İzci, Rehber gibi meslek alanlarında başarıyla çalışabilirler