Benlerinize dikkat edin! Son yıllarda deri kanserlerindeki hızlı artış çok dikkat çekici.
Genellikle de deri kanserlerinin başlangıcı önemsenmeyen benlerden köken aldığı için
benlerle ilgili hatırlatmalar yapmak istedim. Benler, vücudun her yerinde görülebilir. Tıp
dilinde melanositik nevüs olarak bilinirler ve melanosit denilen pigment hücrelerinin (derinin
rengini veren hücreler) çoğalması sonucunda gelişirler. Düz veya kabarık olabilirler. Renkleri
pembeden siyaha kadar değişebilir.
Genellikle estetik kusur oluştururlar ancak eklem bölgesi, travmaya açık alanlarda fiziki
olarak da rahatsızlık verebilirler. Özellikle koyu renkli olanlar uzun yıllar güneşin zararlı
ışınlarına maruz kaldığında kanserleşebilirler. Muayene anında büyük, şüpheli benlerden
biopsi alınarak kesin teşhis konur.
Benler doğumda mevcut olabilecekleri gibi genellikle çocukluk yaşlarında gelişirler. Benler
güneşe maruz kalındıktan sonra ve gebelikte koyulaşırlar. Erişkin çağda renklerini kaybeder
ve yaşlılık döneminde tamamen ortadan kalkabilirler.
Ben tipleri: Doğumsal Pigmente Nevüs: Doğuşta mevcut olan bir ben konjenital pigmente
nevüs olarak adlandırılır. % 1 bebekte bu benler görülür. Boyutları birkaç milimetreden
vücudun çok geniş alanlarını kaplayacak kadar olabilir. Özellikle çok geniş olanlarının
melanom denen bir cilt kanserine dönüşme olasılığı vardır.
Halo Nevüs: Bazı benlerin etrafı beyaz bir halka ile kaplıdır. Bu tip benler çocukluk ve erginlik
döneminde görülür. Herhangi bir zararları yoktur ve zamanla ortadaki ben ve beyaz halka
ortadan kalkar. Bazen renk değişikliği melanom denilen cilt kanserinde de görülebilir, eğer
şüphe duyulursa biopsi almak gerekebilir.
Çiller: Küçük açık kahve renkli düz deri lekeleridir ve genellikle açık tenli kimselerde görülür.
Genellikle fazla güneşe maruz kalınan yaz aylarında renkleri koyulaşır ve çoğalırlar.
Sıradışı benler: Bu benler normal olmaya görüntüdedirler. Kenarları düzensiz, büyük boyutta,
sıklıkla melanom denilen cilt kanserine benzer şekildedirler. Kaygı uyandıran
görünümlerinden dolayı gerekli olmasa da cerrahi olarak çıkarılabilirler. Sıradışı benleri olan
kişiler özellikle ailelerinde melanom denilen cilt kanseri var ise melanoma yakalanma
açısından risk taşırlar.
Benlerin tedavi edilmesi gereken durumlar:
* Kanser olasılığı var ise: Bir benin yapısı düzensizse, çevreye doğru yayılıyor ve rengini
değiştiriyorsa tedavi edilmelidir.
* Eğer bir ben kıyafetlerin, tarağın ve tıraş bıçağının zarar verebileceği yerlerde ise
çıkarılmalıdır.
* Kişinin isteğine bağlı olarak kozmetik nedenlerle de tedavi edilebilir.
Tedavi yöntemleri
Tıraşlama şeklinde biyopsi: Deriden kabarık bir ben bu yöntemle kolaylıkla tedavi edilebilir.
Derinin üst seviyesinde olması gerekir. Tabanı dermisin alt tabakalarına ulaşıyorsa bu işlem
yapılamaz. Deri lokal anestezi ile uyuşturulduktan sonra bir cerrahi bıçak veya koter ile
çıkarılır. Yara düz beyaz bir leke bırakarak iyileşir. Son zamanlarda bu işlemi sadece lazerle
yapıyoruz.
Benin cerrahi olarak çıkartılması: Bu yöntem benin derinliği veya Melanom dediğimiz cilt
kanseri şüphesi varsa kullanılır. Lokal anesteziyle büyüklüğüne göre 10- 25 dakika süren bir
işlemdir. Derideki ben tam kalınlığı ile çıkarılır. Çıkarılan ben patolojik incelemeye gönderilir.
Benlerinizi sizde kontrol edebilirsiniz: Her bireyin aylık periyotlarla kendi benlerini muayene
etmesi önerilir. Bende asimetri, sınır düzensizliği, renk değişikliği (benin birden çok renk
içermesi), belirgin büyüme, iltihabi reaksiyon ya da kanama cilt kanserine işaret edebilir.
Bununla birlikte değişik görünümlü, hızlı büyüyen, pigmente bir lezyonun saptanması
durumunda da acilen bir uzman doktora başvurulmalıdır.
Deri kanseri gelişim riski yüksek olan kişiler daha dikkatli olmalıdır:
- Açık tenli, açık renk gözlü, kızıl-sarı saçlı veya kolaylıkla güneş yanığı gelişebilen deri tipine
sahip kişiler,
- Uzun süre veya aralıklı olarak yoğun güneş ışığına maruzkalmış kişiler,
- Ailesinde deri kanseri malin melanom olan kişiler,
- Anormal (atipik) görünümlü (displastik) nevüsü olan kişiler
- Doğumsal çok sayıda benleri olanlar.
Son 15 yıl içinde malign melanom riski yaklaşık 2 kat artmış ve buna paralel olarak yeni tanı
yöntemleri geliştirilmiştir. Dermatoskopi deri yüzeyi mikroskopisidir; benlerin ve pigmentli
diğer lezyonların tanısında kullanılır. Bu yöntemde, yağlanmış deri yüzeyi, ışıklı bir büyütme
sağlayan dermatoskop ile incelenir. Birkaç yıl öncesine kadar ben takibi, dermatoskopik
görüntülerin fotoğrafları çekilerek sağlanıyordu. Ardından bu yönteme bilgisayar teknolojisi
eklenerek dijital dermatoskopi geliştirildi.
Dijital dermatoskopinin avantajları nelerdir? Bu yöntemle vücuttaki benlerin haritası
oluşturularak noktasal lokalizasyonları belirlenir. Ardından her bir ben için dermatoskopik
görüntü alınır ve kaydedilir. Böylece bir sonraki kontrolde elde edilecek görüntüyle
karşılaştırma şansı sağlanır. Dijital dermatoskop bende izlenen şüpheli değişiklikleri
matematiksel olarak hesaplayarak malign melanom riskini gösteren bir indeks de oluşturur.
Bu indeks tanıda ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır. Çıplak gözle erken evre melanom
tanı şansı %60 iken dijital dermatoskopik inceleme ile %90’lara çıkar.
Benlerin alınması zararlımıdır? "Benlere dokunulmaz, zararlıdır." 23 yıllık tıp geçmişimde
hastalarımdan en sık duyduğum, en hatalı cümledir. Bu yanlış efsane kim bilir kaç insanın
hayatına mal olmuştur. Benler takip edilir ve şüpheli olanlar zamanında alınır ve tahlile
yollanırsa cilt tümörü gelişme ihtimali ortadan kalkar. Benlerin alınması sırasında, sonradan o
bölgede reaksiyon yaratacak hiçbir hücreyi vücutta bırakmıyoruz.
Kötü huylu bir bir ben alındığı zaman değil alınmadığı zaman tehlikelidir. Bu tür konularda
doktorunuza güvenin, çevrenizdekilerin söylediklerini çok ciddiye almayın.
Korunma: Özellikle güneşe açık bölgelerde beni olan kişiler 15-30 koruma faktörlü güneş
koruyucularını düzenli olarak kullanmalarını öneriyoruz. Altı ay – bir senelik kontrollerle
benlerin dermatoskop ile incelenimi ve derecelendirilmesi, çok faydalıdır.
Benlerinizin size sorun çıkarmadığı, güzelliklerle dolu günler diliyorum…