Devletin yaptığı dev projelerde KOİ yani kamu özel işbirliği modeli uygulanıyor. Bunun da alt kalemlerinde 4 farklı model bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı sitesindeki verilerde 2021 yılı itibarıyla bu modeller ortasından en çok kullanılan 123 projeyle Yap-İşlet-Devret modeliyken, 111 projeyle İşletme Hakkı Bölümü ikinci sırada geliyor. 18 projeyle Yap-Kirala-Devret ve 5 projeyle Yap-İşlet modelleri de başka iki model olarak gösteriliyor.
KÖİ modelinde döviz garantisi verilen projelerin kullanılıp kullanılmaması fark etmiyor. YİD modeli ile yaptırılan geçiş, hasta, yolcu garantili projelerde garanti kapsamındaki araç, yolcu, hasta sayısı tutsa da tutmasa da farkı Hazine ödüyor. Sayıştay raporunda ise sayılar bunu pek de kârlı olmadığını ortaya koyuyor.
Yine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı bilgilerinde 2021 prestijiyle projelerin dağılımı yer alıyor
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
Sektörel dağılımı
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
İşletme hakkı evresi bedelleri dağılımı
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
Raporda yer alan bilgiler kamuoyuna açıklanmadı mı?
Sözcü'den Erdoğan Süzer haberine göre, Sayıştay'ın 2020 yılı taslak raporunda yer alan bilgiye nazaran, kamu özel işbirliği (KÖİ) yoluyla yaptırılan Bilkent Şehir Hastanesi yerleşkesi içinde yer alan Sıhhat Bakanlığı Binası'nın kanunlara ters olarak projeye dahil edildi.
Habere nazaran, taslak raporda yer alan eleştirel tespitler kamuoyuna açıklanan temel rapora konulmadı. Raporda, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca'nın makamının bulunduğu hizmet binası için hastaneyi işleten şirkete her yıl kullanım bedeli olarak kira ödendiği belirtilirken, mecburî hizmet olarak belirtilen bina ve arazi, fevkalâde bakım ve tamir, ortak, mefruşat, merkezi yardım masası ile yer ve bahçe bakım üzere hizmetler için de ödeme yapılıyor.
Yasalara aykırı!
CHP Balıkesir Milletvekili Dr. Fikret Şahin tarafından yapılan açıklamada, Sıhhat Bakanlığı'nın hizmet binası olarak kullandığı binanın aslen, Bilkent Entegre Sıhhat Yerleşkesi'ndeki hastanelerdeki hastaların refakatçileri için otel olmasının planlandığını lakin daha sonra binanın bakanlık binasına dönüştürüldüğünü belirtti. Bakanlık binası için döviz bazlı kira ve hizmet bedeli ödenmesinin ise kanunlara karşıt olduğunu açıklayan Şahin, Meclis'e sunduğu soru önergesinde bugüne kadar yapılan ödemelerin ne kadar olduğunun kamuoyuna açıklanmasını istedi.
Bir de geçiş garantileri ile yapılabilecek projeler var
Girişte bahsettiğimiz KOİ projelerinin bir modeli olan, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile yapılan 4 otoyol, bir tünel ve 3 köprünün toplam maliyetinin 22 milyar 215 milyon 713 bin dolar olduğu açıklandı. Bu projelerde kamuya zaman gerçekleşene kadar, 59 milyar 747 milyon 817 bin dolar geçiş garantisi ödenecek. Kısaca 22,2 milyar dolar maliyetli 8 proje için Hazine, 37,5 milyar dolar fazladan ödeme yapacak.
Sözcü’den Emin Özgönül’ün haberine göre, CHP Zonguldak Milletvekili ve TBMM KİT Komitesi üyesi Deniz Yavuzyılmaz, Sayıştay raporlarındaki sayıları şu formda kıymetlendirdi:
8 proje, %169 ve 2,69 kat daha kıymetli olurken, bu fark ile 8 proje yerine 24 otoyol, köprü ve tünel inşa edilirdi. Üstelik bu projelerde müteahhidin yurt dışından temin ettiği krediye de devlet kefil oluyor.
45 bin araç geçiş garantisi
1915 Çanakkale Köprüsü dahil Çanakkale-Malkara Otoyolu'nun maliyeti 3 milyar 159 milyon 721 bin 36 Euro'yu buluyor. 2034'te işletmesi devlete geçecek olan projede köprüden günlük 45 bin araç geçiş garantisi verildi.
Gelir garantisi epey yüksek
2030 yılında kamuya geçmesi planlanan 445 milyon 521 bin 627 Euro maliyetli Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu'na günlük 35 bin araç geçiş, toplamda da 541 milyon 301 bin Euro'luk gelir garantisi verildi.
Projede eksiklikler tamamlanmadı
Bağlantı yolları ile birlikte toplam 351 kilometre uzunluğundaki Ankara-Niğde Otoyolu, 2035 yılında kamuya devredilecek. 1 milyar 462 milyon 628 bin 902 Euro maliyeti olan projede hala eksiklikler bulunuyor.
Geçiş gayesine ulaşılamıyor
İstanbul'daki Avrasya Tüneli, 2042 yılında kamuya geçecek. 1 milyar 239 milyon 863 bin dolar maliyete sahip projeye verilen günlük araç geçiş garantisi 68 bin ve bu tutmamasına karşın her yıl bu sayı artıyor.
Milyarlarca dolarlık sapma
Osmangazi Köprüsü ve Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu, 2036 yılında kamuya devredilecek. 6 milyar 312 milyon 392 bin 47 dolar maliyete sahip projede hem köprüden hem de otoyoldan geçiş garanti sayısı tutmuyor.
Hedefin yarısına dahi ulaşılamıyor
Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Odayeri-Paşaköy Otoyolu projesi 3 milyar 456 milyon 244 bin 239 dolarlık maliyete sahip. Köprüden geçiş garantisi yıllık 49 milyon adet fakat bunun yarısına dahi ulaşılamıyor.
İşletme mühleti uzatıldı
Kuzey Marmara Otoyolu Kınalı-Odayeri bölümünün maliyeti 2 milyar 72 milyon 257 bin 9 dolar. 2030 yılında kamuya devranı planlanan projenin uzunluğu irtibat yolları dahil 80 kilometreyi buluyor. İşletme müddeti 4 yıl 9 aydan 12 yıl 4 aya çıkarılan projede garantiler de tutmuyor.
Geçiş garanti sayısı artırıldı
Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı kısmının işletmesi 2029 yılında devlete geçecek. 3 milyar 661 milyon 656 bin 404 dolar maliyeti olan projenin araç geçiş garanti sayıları işletmeci şirket lehine artırıldı.
"1 milyon 300 bin yolcu garanti edildi, 11 bin yolcu gerçekleşti"
CHP Zonguldak Milletvekili Yavuzyılmaz, verdiği 2 örnek ile garantili projelerin durumunu şöyle açıkladı:
Devlet, Tokat Havalimanı'nı 25 milyon Euro'ya mal etti. Zafer Havalimanı'nı ise müteahhit 50 milyon Euro'ya yaptı. İkisi de yılda 2 milyon yolcu kapasiteli ve tıpkı büyüklükte. Tokat'ta garanti yok ve Hazine'den para çıkmıyor. Zafer'de ise geçen yıl 1 milyon 317 bin garanti vardı, 11 bin yolcu geldi.