Kaliteli bir yaşam herkes için önemlidir Ancak bu arada yaşam kalitesini etkileyen pek çok rahatsızlık bulunmaktadır Bunlardan birisi de belki çoğu kişinin farkında bile olmadan zararını gördüğü diş gıcırdatma rahatsızlığıdır Tıp dilinde “bruksizm adıyla bilinen diş gıcırdatma oldukça yaygındır
Bruksizm, gece uyurken ya da gündüz uyanıkken istemsiz olarak dişleri sıkmak, çeneyi kenetlemek ve dişlerden gıcırtı sesi gelmesi olarak tanımlanabilir
Diş gıcırdatma, modern tıbbın tartışmaya devam ettiği, bazı risk faktörleri ve nedenler belirlenmiş olsa da, henüz kesin olarak ‘diş gıcırdatma neden olur’ sorusunun cevaplanamadığı bir rahatsızlıktır
Diş Gıcırdatma Nedir?
Özellikle uyku halindeyken meydana geldiği daha çok görülen diş gıcırdatma, çoğu kez birkaç faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar İlginç olanı ise bu rahatsızlığa sahip çoğu kişinin, çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkana dek durumlarının farkında olmamasıdır Uyku sırasında istemsiz şekilde diş gıcırdatıldığı için, bu tip gıcırdatmaları kontrol altına alması da daha zordur
Diş gıcırdatma, parafonksiyonel alışkanlık olarak da tanımlanır Yani kişinin dudak ısırma ya da parmak çıtlatma gibi, istemsiz edindiği alışkanlıklardandır
Genel olarak 2040 yaş aralığında daha sık görülen diş gıcırdatma rahatsızlığı 45 yaşındaki çocuklar da bile görülebilir
Diş gıcırdatma çocuklarda bazen diş yapısıyla ilgili olarak bazen de ağrıya tepki olarak görülebilir Örneğin kulak ağrısı ya da diş çıkarma ağrısı nedeniyle diş gıcırdatan çocuklar olabilir Ayrıca hiperaktif çocuklarda da diş gıcırdatmaya rastlanabilir
Diş gıcırdatma nedenlerini modern tıp henüz kesin olarak netleştirebilmiş değildir Psikolojik nedenler, stres, kaygı, uyku bozuklukları veya ağızdaki (çene, diş vb) yapısal bozukluklar, diş gıcırdatmada rol oynadığı düşünülen faktörler arasındadır
Diş gıcırdatmayı ikiye ayrılır Yukarıda da bahsettiğimiz gibi gece uyurken ve gündüz uyanık haldeyken İki durumun farklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Gece Uyurken Diş Gıcırdatma:
Uyurken yapılır
Uyanınca hissedilen etkisi yoğundur
Günün ilerleyen saatlerinde daha iyi hale gelir
Uyku halinde bilinçsizce meydana gelir
Uykunun belli zaman dilimlerinde yoğunlaşır
Genellikle seslidir Yakında bulunanlar rahatlıkla duyar
Çeneyi sıkma ve dişleri gıcırdatma biçiminde yapılır
Yapılan araştırmalarda stresle bağlantısı kurulmuşsa da tek nedeni stres denilemez
Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülmektedir Baskın bir cinsiyet yoktur
Gündüz Uyanıkken Diş Gıcırdatma:
Uyanıkken farkında olmadan yapılır
Belli bir zaman dilimi yoktur
Gün içinde yapılır
Gıcırdatma şiddetine göre yoğunluğu giderek artar ve verdiği rahatsızlık çoğalır
Nadiren seslidir Çok sessiz ortamda dikkatli dinlenirse duyulabilir
Genellikle çeneyi sıkma ya da kenetle biçiminde yapılır Nadiren sıkmayla beraber gıcırdatma da yapılır
Stresle ilişkisi güçlüdür Ancak kesinlikle tek başına stresten kaynaklıdır denilemez
Genellikle kadınlarda görülmektedir
Diş Gıcırdatma Nedenleri
Yapılan araştırmalar diş gıcırdatmayı tek bir belli nedene bağlayamamıştır Kişilerin ruhsal yapısı, ağızdiş yapısı, genetik özellikleri vb gibi birçok etken diş gıcırdatma rahatsızlığını tetiklemektedir En bilinen nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
Psikolojik Etkiler: Psikolojik etkilerin başında stres gelmektedir Günümüz modern toplumunun en büyük sıkıntısı stres, birçok hastalığın da tetikleyicisidir Günlük telaşlar, iş yoğunluğu, geçim derdi, eğitim sıkıntıları, gelecek kaygısı, ailevi problemler, trafik gibi sayabileceğimiz yüzlerce neden stresin kaynağını oluştururken vücudumuzda da bazı aksaklıklara yol açabilir
Çoğu araştırmacıya göre de diş gıcırdatma rahatsızlığının önemli nedenlerinden biri de strestir Küçük çocuklarda özellikle aileden ayrılıp kreşe ya da okula başlanacağı dönemde görülmesi, iş hayatında işleri kötüye gitmeye başlayan, evlilikte bazı sorunlar yaşayan kişilerde diş gıcırdatmanın ortaya çıkabilmesi de bu görüşe temel oluşturur
Yaşam Biçimi: Diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyen bir diğer etken de yaşam biçimidir Sahip olduğunuz toplumsal statü ve bunun yarattığı baskı, alkol kullanımı, uyuşturucu madde kullanımı, düzensiz uyku, fazla kafein tüketilmesi, sigara alışkanlığı gibi yaşam biçiminizle ilgili etkenler diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyebilir
Kişilik Özellikleri: Rekabetçi, hırslı, sinirli veya hiperaktif olarak da tanımlayabileceğimiz, bu tür karakter özellikleri taşıyan kişiler arasında diş gıcırdatmaya daha sık rastlanabilmektedir
Uyku Bozuklukları: Uyku bozukluğundan kaynaklanan sıkıntılar da diş gıcırdatma rahatsızlığının tetikleyicisidir Özellikle “Obstrüktif Uyku Apne Sendromu olarak da bilinen ve uyku apnelerinin önemli bir oranını kapsayan rahatsızlık, diş gıcırdatmanın temel tetikleyicileri arasında gösterilmektedir Uyku bozuklukları aynı zamanda stres faktörünü de etkileyen önemli bir unsurdur Diş gıcırdatmada birçok etkenin bir araya geldiği buradan da anlaşılabilir
Dişlerdeki Yapısal Bozukluklar: Dişlerin sıralanışındaki yapısal bozukluklar yüzünden diş gıcırdatma rahatsızlığı ortaya çıkabilmektedir Bazen de bir diş tedavisi sonrası, örneğin çok yüksek bir dolgu nedeniyle diş gıcırdatması ortaya çıkabilir
VitaminMineral Eksikliği: Vücudumuzdaki bazı vitamin ve minerallerin eksiliği bu rahatsızlığın tetikleyici olabilir Özellikle antistres vitamini diye de bilinen B5 vitaminin eksikliği önemli bir etkendir B5 vitamini eksiğini gidermek için yoğurt, avokado, sebze ve tahıl gibi doğal besinler tercih edilebilir
Kalsiyum ve magnezyum eksikliği de diş gıcırdatmayı tetikler Özellikle kalsiyum eksikliği istemsiz kas hareketlerine neden olduğu için önemli bir faktördür Süt ve süt ürünleri, badem, susam, baharatlar gibi besinlerle kalsiyum ihtiyacı karşılanabilir Yine kabak çekirdeği, ıspanak, yeşil fasulye, susam, soya fasulyesi, kaju gibi gıdalar magnezyum ihtiyacını giderebilir
Diğer Nedenler: Midedekilerin yemek borusuna tırmandığı reflü rahatsızlığı, antidepresanlar ve bazı psikiyatrik ilaçlar, Parkinson gibi bazı rahatsızlıklardan kaynaklanan komplikasyonlar da diş gıcırdatmanın ortaya çıkmasına yol açabilir
Diş Gıcırdatmanın Vücuda Verdiği Zararlar
Diş gıcırdatma ciddi sonuçları olabilen bir rahatsızlıktır Özellikle dişler üzerinde ciddi zararları olan bu rahatsızlık tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesinde sıkıntılar oluşturur
Diş gıcırdatmanın zararlarını şöyle sıralayabiliriz:
Diş Kırılmaları: Diş gıcırdatma dişlerin normalde olmayacak kadar çok sıkılması ve çenenin kilitlenmesidir Zamanla dişlerin bu kadar çok sıkılması sonucu dişler aşınır ve kırılmalar meydana gelir
Diş Yüzeyinde Aşınma: Dişlerin sıkılması ve birbirine sürtünmesi sonucunda özellikle dişlerin çiğnemede etkili olan yüzeyinde aşınmalar meydana gelir
Dişlerde Hassasiyet Oluşması: Diş gıcırdatma rahatsızlığının bir diğer zararı da dişlerde genel olarak soğuğa karşı oluşan hassasiyet ve dişlerin sızlamaya başlamasıdır
Diş Etinin Çekilmesi: Dişlerin yoğun ve şiddetli sıkılmasından dolayı diş etlerinde çekilmelerde meydana gelir Ayrıca buna bağlı olarak dişlerde sallanma ve dökülmeler de meydana gelebilir
Yanaklarda Meydana Gelen Tahriş: Dişlerin sıkılması ve sürtünmesi doğal olarak bir süre sonra yanaklarda tahriş meydana getirir Bunun sonucu olarak da yanak ısırmak ortaya çıkar Özellikle yemek yerken oluşan bu durum kişiye rahatsızlık verir
Ağrılar: Diş gıcırdatmanın oluşturduğu en büyük etki baş, eklem ve kas ağrılarıdır Yanak ve şakaklara uygulanan yoğun baskı öncelikle bu bölgelerdeki kas ağrılarına neden olur Özellikle şakaklara uygulanan baskı sonucunda baş ağrıları ortaya çıkar Bu ağrılar can sıkıcıdır ve günlük aktiviteleri olumsuz etkiler Yine çene eklemlerine uygulanan baskı bu eklemlerde ağrılar oluşturur Bu ağrılar yemek yemeyi zorlaştırabilir
Diş Gıcırdatma Tedavisi
Diş gıcırdatma rahatsızlığının nedeni net olmadığı için sürece yayılacak, farklı tedavi yöntemleri uygulanır Bu yöntemlerden etkili olan bulunarak çözüme ulaşılmaya çalışılır
Diş gıcırdatma için tedavi yöntemleri:
Bilinen en yaygın yöntem dişleri korumak için kullanılan ve “gece koruyucuları denilen silikon malzemedir Bu koruyucu silikonlar sayesinde dişlerin üzerinde uygulanan baskı ve sürtünmenin önüne geçilir Ancak hastalığı tedavi etme konusunda yeterli değillerdir Mutlaka ek tedavi yöntemleri uygulanması gerekir
Psikolojik destek almak diş gıcırdatma tedavisindeki etkili yöntemlerden biridir Stresin diş gıcırdatmada önemli bir tetikleyici olduğu düşünülürse alınacak psikolojik destek sayesinde stresten uzak, rahat ve huzurlu bir yaşam bu hastalığı tetiklenmesini engelleyebilir
Uyku kalitesini arttırıcı tedbirler de yine diş gıcırdatmayı önlemede işe yarayabilir Gece yatmadan önce yemek yememek, sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanmamak gibi değişikliklerle uyku kalitesi arttırılabilir
Yine doktor kontrolü altında ve doktorunuzun yazacağı kas gevşetici ilaçlarla bu rahatsızlığın önüne geçilebilmesi mümkündür
Diş yapısında olan bozuklukların tedavi edilmesi, eksik dişlerin yerine protez yapılması gibi yapısal bozukluklara karşı alacağınız önlemler de bu rahatsızlığın tedavisinde önemli etkenlerdir
Çocuklarda ise süt dişlerinin dökülüp diğer dişlerinin tamamlanmasından sonra diş gıcırdatmanın ortadan kalktığı tespit edilmiştir Yine yeni okula başlayacak çocuklarda oluşan stres ve bunun sonucu tetiklenen diş gıcırdatma, okula alıştıktan sonra kendiliğinden geçebilmektedir Bu noktada çocuğa baskı yapılmamalı ve biraz zaman tanınmalıdır
Bruksizm, gece uyurken ya da gündüz uyanıkken istemsiz olarak dişleri sıkmak, çeneyi kenetlemek ve dişlerden gıcırtı sesi gelmesi olarak tanımlanabilir
Diş gıcırdatma, modern tıbbın tartışmaya devam ettiği, bazı risk faktörleri ve nedenler belirlenmiş olsa da, henüz kesin olarak ‘diş gıcırdatma neden olur’ sorusunun cevaplanamadığı bir rahatsızlıktır
Diş Gıcırdatma Nedir?
Özellikle uyku halindeyken meydana geldiği daha çok görülen diş gıcırdatma, çoğu kez birkaç faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar İlginç olanı ise bu rahatsızlığa sahip çoğu kişinin, çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkana dek durumlarının farkında olmamasıdır Uyku sırasında istemsiz şekilde diş gıcırdatıldığı için, bu tip gıcırdatmaları kontrol altına alması da daha zordur
Diş gıcırdatma, parafonksiyonel alışkanlık olarak da tanımlanır Yani kişinin dudak ısırma ya da parmak çıtlatma gibi, istemsiz edindiği alışkanlıklardandır
Genel olarak 2040 yaş aralığında daha sık görülen diş gıcırdatma rahatsızlığı 45 yaşındaki çocuklar da bile görülebilir
Diş gıcırdatma çocuklarda bazen diş yapısıyla ilgili olarak bazen de ağrıya tepki olarak görülebilir Örneğin kulak ağrısı ya da diş çıkarma ağrısı nedeniyle diş gıcırdatan çocuklar olabilir Ayrıca hiperaktif çocuklarda da diş gıcırdatmaya rastlanabilir
Diş gıcırdatma nedenlerini modern tıp henüz kesin olarak netleştirebilmiş değildir Psikolojik nedenler, stres, kaygı, uyku bozuklukları veya ağızdaki (çene, diş vb) yapısal bozukluklar, diş gıcırdatmada rol oynadığı düşünülen faktörler arasındadır
Diş gıcırdatmayı ikiye ayrılır Yukarıda da bahsettiğimiz gibi gece uyurken ve gündüz uyanık haldeyken İki durumun farklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Gece Uyurken Diş Gıcırdatma:
Uyurken yapılır
Uyanınca hissedilen etkisi yoğundur
Günün ilerleyen saatlerinde daha iyi hale gelir
Uyku halinde bilinçsizce meydana gelir
Uykunun belli zaman dilimlerinde yoğunlaşır
Genellikle seslidir Yakında bulunanlar rahatlıkla duyar
Çeneyi sıkma ve dişleri gıcırdatma biçiminde yapılır
Yapılan araştırmalarda stresle bağlantısı kurulmuşsa da tek nedeni stres denilemez
Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülmektedir Baskın bir cinsiyet yoktur
Gündüz Uyanıkken Diş Gıcırdatma:
Uyanıkken farkında olmadan yapılır
Belli bir zaman dilimi yoktur
Gün içinde yapılır
Gıcırdatma şiddetine göre yoğunluğu giderek artar ve verdiği rahatsızlık çoğalır
Nadiren seslidir Çok sessiz ortamda dikkatli dinlenirse duyulabilir
Genellikle çeneyi sıkma ya da kenetle biçiminde yapılır Nadiren sıkmayla beraber gıcırdatma da yapılır
Stresle ilişkisi güçlüdür Ancak kesinlikle tek başına stresten kaynaklıdır denilemez
Genellikle kadınlarda görülmektedir
Diş Gıcırdatma Nedenleri
Yapılan araştırmalar diş gıcırdatmayı tek bir belli nedene bağlayamamıştır Kişilerin ruhsal yapısı, ağızdiş yapısı, genetik özellikleri vb gibi birçok etken diş gıcırdatma rahatsızlığını tetiklemektedir En bilinen nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
Psikolojik Etkiler: Psikolojik etkilerin başında stres gelmektedir Günümüz modern toplumunun en büyük sıkıntısı stres, birçok hastalığın da tetikleyicisidir Günlük telaşlar, iş yoğunluğu, geçim derdi, eğitim sıkıntıları, gelecek kaygısı, ailevi problemler, trafik gibi sayabileceğimiz yüzlerce neden stresin kaynağını oluştururken vücudumuzda da bazı aksaklıklara yol açabilir
Çoğu araştırmacıya göre de diş gıcırdatma rahatsızlığının önemli nedenlerinden biri de strestir Küçük çocuklarda özellikle aileden ayrılıp kreşe ya da okula başlanacağı dönemde görülmesi, iş hayatında işleri kötüye gitmeye başlayan, evlilikte bazı sorunlar yaşayan kişilerde diş gıcırdatmanın ortaya çıkabilmesi de bu görüşe temel oluşturur
Yaşam Biçimi: Diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyen bir diğer etken de yaşam biçimidir Sahip olduğunuz toplumsal statü ve bunun yarattığı baskı, alkol kullanımı, uyuşturucu madde kullanımı, düzensiz uyku, fazla kafein tüketilmesi, sigara alışkanlığı gibi yaşam biçiminizle ilgili etkenler diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyebilir
Kişilik Özellikleri: Rekabetçi, hırslı, sinirli veya hiperaktif olarak da tanımlayabileceğimiz, bu tür karakter özellikleri taşıyan kişiler arasında diş gıcırdatmaya daha sık rastlanabilmektedir
Uyku Bozuklukları: Uyku bozukluğundan kaynaklanan sıkıntılar da diş gıcırdatma rahatsızlığının tetikleyicisidir Özellikle “Obstrüktif Uyku Apne Sendromu olarak da bilinen ve uyku apnelerinin önemli bir oranını kapsayan rahatsızlık, diş gıcırdatmanın temel tetikleyicileri arasında gösterilmektedir Uyku bozuklukları aynı zamanda stres faktörünü de etkileyen önemli bir unsurdur Diş gıcırdatmada birçok etkenin bir araya geldiği buradan da anlaşılabilir
Dişlerdeki Yapısal Bozukluklar: Dişlerin sıralanışındaki yapısal bozukluklar yüzünden diş gıcırdatma rahatsızlığı ortaya çıkabilmektedir Bazen de bir diş tedavisi sonrası, örneğin çok yüksek bir dolgu nedeniyle diş gıcırdatması ortaya çıkabilir
VitaminMineral Eksikliği: Vücudumuzdaki bazı vitamin ve minerallerin eksiliği bu rahatsızlığın tetikleyici olabilir Özellikle antistres vitamini diye de bilinen B5 vitaminin eksikliği önemli bir etkendir B5 vitamini eksiğini gidermek için yoğurt, avokado, sebze ve tahıl gibi doğal besinler tercih edilebilir
Kalsiyum ve magnezyum eksikliği de diş gıcırdatmayı tetikler Özellikle kalsiyum eksikliği istemsiz kas hareketlerine neden olduğu için önemli bir faktördür Süt ve süt ürünleri, badem, susam, baharatlar gibi besinlerle kalsiyum ihtiyacı karşılanabilir Yine kabak çekirdeği, ıspanak, yeşil fasulye, susam, soya fasulyesi, kaju gibi gıdalar magnezyum ihtiyacını giderebilir
Diğer Nedenler: Midedekilerin yemek borusuna tırmandığı reflü rahatsızlığı, antidepresanlar ve bazı psikiyatrik ilaçlar, Parkinson gibi bazı rahatsızlıklardan kaynaklanan komplikasyonlar da diş gıcırdatmanın ortaya çıkmasına yol açabilir
Diş Gıcırdatmanın Vücuda Verdiği Zararlar
Diş gıcırdatma ciddi sonuçları olabilen bir rahatsızlıktır Özellikle dişler üzerinde ciddi zararları olan bu rahatsızlık tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesinde sıkıntılar oluşturur
Diş gıcırdatmanın zararlarını şöyle sıralayabiliriz:
Diş Kırılmaları: Diş gıcırdatma dişlerin normalde olmayacak kadar çok sıkılması ve çenenin kilitlenmesidir Zamanla dişlerin bu kadar çok sıkılması sonucu dişler aşınır ve kırılmalar meydana gelir
Diş Yüzeyinde Aşınma: Dişlerin sıkılması ve birbirine sürtünmesi sonucunda özellikle dişlerin çiğnemede etkili olan yüzeyinde aşınmalar meydana gelir
Dişlerde Hassasiyet Oluşması: Diş gıcırdatma rahatsızlığının bir diğer zararı da dişlerde genel olarak soğuğa karşı oluşan hassasiyet ve dişlerin sızlamaya başlamasıdır
Diş Etinin Çekilmesi: Dişlerin yoğun ve şiddetli sıkılmasından dolayı diş etlerinde çekilmelerde meydana gelir Ayrıca buna bağlı olarak dişlerde sallanma ve dökülmeler de meydana gelebilir
Yanaklarda Meydana Gelen Tahriş: Dişlerin sıkılması ve sürtünmesi doğal olarak bir süre sonra yanaklarda tahriş meydana getirir Bunun sonucu olarak da yanak ısırmak ortaya çıkar Özellikle yemek yerken oluşan bu durum kişiye rahatsızlık verir
Ağrılar: Diş gıcırdatmanın oluşturduğu en büyük etki baş, eklem ve kas ağrılarıdır Yanak ve şakaklara uygulanan yoğun baskı öncelikle bu bölgelerdeki kas ağrılarına neden olur Özellikle şakaklara uygulanan baskı sonucunda baş ağrıları ortaya çıkar Bu ağrılar can sıkıcıdır ve günlük aktiviteleri olumsuz etkiler Yine çene eklemlerine uygulanan baskı bu eklemlerde ağrılar oluşturur Bu ağrılar yemek yemeyi zorlaştırabilir
Diş Gıcırdatma Tedavisi
Diş gıcırdatma rahatsızlığının nedeni net olmadığı için sürece yayılacak, farklı tedavi yöntemleri uygulanır Bu yöntemlerden etkili olan bulunarak çözüme ulaşılmaya çalışılır
Diş gıcırdatma için tedavi yöntemleri:
Bilinen en yaygın yöntem dişleri korumak için kullanılan ve “gece koruyucuları denilen silikon malzemedir Bu koruyucu silikonlar sayesinde dişlerin üzerinde uygulanan baskı ve sürtünmenin önüne geçilir Ancak hastalığı tedavi etme konusunda yeterli değillerdir Mutlaka ek tedavi yöntemleri uygulanması gerekir
Psikolojik destek almak diş gıcırdatma tedavisindeki etkili yöntemlerden biridir Stresin diş gıcırdatmada önemli bir tetikleyici olduğu düşünülürse alınacak psikolojik destek sayesinde stresten uzak, rahat ve huzurlu bir yaşam bu hastalığı tetiklenmesini engelleyebilir
Uyku kalitesini arttırıcı tedbirler de yine diş gıcırdatmayı önlemede işe yarayabilir Gece yatmadan önce yemek yememek, sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanmamak gibi değişikliklerle uyku kalitesi arttırılabilir
Yine doktor kontrolü altında ve doktorunuzun yazacağı kas gevşetici ilaçlarla bu rahatsızlığın önüne geçilebilmesi mümkündür
Diş yapısında olan bozuklukların tedavi edilmesi, eksik dişlerin yerine protez yapılması gibi yapısal bozukluklara karşı alacağınız önlemler de bu rahatsızlığın tedavisinde önemli etkenlerdir
Çocuklarda ise süt dişlerinin dökülüp diğer dişlerinin tamamlanmasından sonra diş gıcırdatmanın ortadan kalktığı tespit edilmiştir Yine yeni okula başlayacak çocuklarda oluşan stres ve bunun sonucu tetiklenen diş gıcırdatma, okula alıştıktan sonra kendiliğinden geçebilmektedir Bu noktada çocuğa baskı yapılmamalı ve biraz zaman tanınmalıdır