Diş hekimliğinde ağız, diş ve çeneyle ilgili rahatsızlıkların tedavisini cerrahi yollar ile sağlanmasını amaçlayan bir bilim koludur. Birçok farklı başlığı vardır. Cerrahi müdahaleler rahatsızlığın tipine ve ciddiyetine nazaran lokal anestezisi altında yapılabildiği üzere kimi hadiselerde genel anestezi yahut sedasyon altında da gerçekleştirilebilir. Ağız, çene ve yüz bölgelerinin kapsayan genel operasyonlarda, hastada ileri derece bulantı refleksi olması durumunda yahut genel sıhhat durumunu etkileyebilecek bir tasa durumu var ise genel anestezi yahut sedasyon uygun görülür.
Çene ve ağız cerrahisinin ilgilendiği mevzular nelerdir?
-Gömük 20 yaş diş çekimi
-Çene kemiği içinde kalmış kırık kök modüllerinin çıkarılması
-Apikal (kök ucu) rezeksiyon
-Çene kistlerinin temizlenmesi
-Çene kırıkları
-İmplant cerrahisi
-Ortognatik cerrahi / İleri yaşlarda ortodontik tedavileri tamamlamak maksadıyla çene kemiğinde yapılan ameliyatlar
Gömük 20 yaş diş çekimi
-Sinüs Lifting
Bilhassa 20 yaş dişlerinin çekimi çok sık gerçekleştirilen bir operasyondur. Çene kemiği vakit içerisine insanoğlunun ömür stilinin ve yeme alışkanlıklarının değişmesiyle küçülmüş ve 20 yaş dişlerine sürecek (çıkacak) bir boşluk bırakmamıştır. Bu nedenle bir çok olayda bu dişler ya yarı gömük kalmış ya da hiç çıkamayıp çene kemiği içinde sıkışmıştır. Bu durum ağız içinde iltihaplanmalara, kistlere, ön dişe baskı yaptıklarından ötürü diş köklerinde aşınmalara ve dişlerin dizilimlerinde çapraşıklıklara sebep olur. Bu üzere deformasyon ve rahatsızlıkların önünü kesmek hedefiyle gömük 20 yaş dişleri cerrahi müdahale ile çene kemiğinden çıkartılarak çene sistemi tekrar sağlanır.
Çene kemiği içinde kalmış kırık kök kesimlerinin çıkarılması
Kimi hadiselerde diş çekimi sırasında diş kökleri kırılıp çene kemiği içerisinde kalabilir. Bu yarım diş kökleri vakitle çene kemiğinde apselere yada kistik oluşumlara sebebiyet verebilir. Bu nedenle, kırık diş kökünün cerrahi bir süreç ile çene kemiği içerisinde alınıp, o bölgenin temizlenmesi gerekir. Böylelikle, çene kemiğinde oluşabilecek daha büyük bir harabiyet önlenmiş olur.
Apikal (kök ucu) rezeksiyon
Dişin kök ucunda oluşan iltihap tedavi edilmekte gecikilirse daha da büyür ve diş kanal tedavisi ile kurtarılamayacak durma gelir. Bu cerrahi süreçte büyüyen lezyon temizlenerek dişin sıhhatine kavuşturulması amaçlanır. Çene kemiği kök ucu hizasından açılır, iltihap dikkatlice kürete edilerek kök ucu kesilir. Oluşan boşluk kemik grefti ile doldurularak bölge kapatılır. Bu süreç dişin geleceği için önemli değer taşır. Zati tedavi edilmesi geç kalınmış diş kökü daha da ihmal edilirse o bölgedeki iltihap büyüyerek kistlere dönüşür, tedavisi çok daha güç ve sancılı bir süreç başlar.
Çene kistlerinin temizlenmesi
Çene kistleri çeşitli sebeplerden yumuşak doku yahut çene kemiğine yerleşen, içinde püre kıvamında sıvı bulunan, etrafı dokuyla kaplanmış boşluklardır. Bulundukları yerde kendi kendilerine yavaşça büyürler. Bedendeki tüm lokalizasyonlar düşünüldüğünde çene bölgesi kistlerin en fazla oluştuğu yerdir. Bu kistler başta rastgele bir belirti vermeyip gizlice büyürler. Ekseriyetle ağrı yapmazlar. Varlığı fark edilmeyen ya da tedavisi ihmal edilen çene kistleri vakitle daha da büyüyerek hudutlara baskı yapar. Buna bağlı olarak his kaybı ve yanma meydana gelir. İlerleyen hadiselerde çene kemiğini zayıflatır ve çok hafif darbelerde bile kırılacak hale getirir. Çene kistleri cerrahi olarak iki biçimde tedavi edilirler. Birincisi enükleasyon yani kistin büsbütün çıkartılması ve küretaj, ikincisi ise marsüpyalizasyon yani kistin bütünüyle çıkartılmayıp, bir pencere açılması. İkinci tedavi sistemi büyük kistler için uygulanır. Diş kaynaklı kistlerde diş kaybı durumu yok ise dişe kanal tedavisi yapılmalıdır. Bir enfeksiyon kuşkusu var ise cerrahi süreçten evvel antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır.
Çene kırıkları
Ekseriyetle şiddetli fizikî darbe sonucu oluşan çene kırığı hadiselerinde hiç vakit kaybetmeden bir çene cerrahına yahut bir plastik ve rekontrüktif cerraha başvurulması gerekmektedir. Kırık modüller tel, plak, vida ve özel splintler kullanılarak yerine sabitlenir. Çene kırıklarının tedavisinde emel dişlerin birbiriyle bağını yine oluşturmak (oklüzyon) ve hastanın en kısa müddette çiğneme ve konuşma işlevlerini geri kazanmasını sağlamaktır. Ortalama güzelleşme süreci 6-8 hafta ortasıdır. Bu müddet içerisinde hasta çiğneme yapamaz ve sıvılar ile beslenmesi gerekir. Ağız hijyeni çok değerlidir. Yumuşak fırçalar ile tellerin ortası temizlenmeli ve antiseptik gargaralar kullanılmalıdır.
Dental implant cerrahisi
Dental implant cerrahisi, diş eksikliklerinde çene kemiği içerisine yapay diş kökü yerleştirmek suretiyle kişiyi sabit dişlere kavuşturmayı gayeler. Dişsiz bölgedeki damak ensize edilerek açılır, kemiğe ulaşılır ve kemiğe uygun çap ve uzunluktaki implantlar kemik içine yerleştirilir. Birtakım özel durumlar hariç lokal anestezi yapılarak uygulanır. Operasyon sonrası hasta doktorun tavsiyelerine uyarsa ( *işlem sonrası buz uygulaması, *2 gece başın yüksek durumda tutularak yatılması, *gerekli durumlarda antibiyotik kullanımı) rastgele bir ağrı yahut şişlik oluşmaz.
Ortognatik cerrahi
Çene kemiğinde oluşan anomaliyi düzeltmek için yalnızca ortodontik tedavini kâfi olmadığı durumlarda ortodontik tedaviye ek olarak çenelerin ameliyat ile düzgün pozisyona getirildiği kombine bir süreçtir. Ortodontist tarafından planlanan alt-üst çene ameliyatı yalnızca plastik ve rekonstrüktif cerrahlar yahut çene cerrahları tarafından yapılabilir. Genel anestezi altında yapılan bir ameliyattır ve alt çenenin geriye/ileri alınması yahut üst çenenin genişletilmesi amaçlanır.
Sinüs lifting
Üst çene posterior (arka) bölgede uzun müddet dişsiz kalınması halinde çene kemiğinde erime meydana gelir. Bu sebeple maxiller sinüs tabanı aşağı yanlışsız sarkar ve kemik implant yerleştirilebilecek hacmini kaybeder. Bu türlü durumlarda sinüs tabanının yükseltirilerek oluşan boşluğun kemik grefti ile doldurulması sürecine sinüs lifting denir.
Açık ve kapalı olmak üzere iki farklı formülde uygulanır.
Kapalı sinüs lifting:
İmplant cerrahisi için 2-3 mm lik kemik arttırımına muhtaçlık duyulduğunda implantın yerleştirileceği yuvadan kemik yüklemesi yapılarak kemik düzeyi arttırılır.
Açık sinüs lifting:
2-3 mm den daha fazla kemik muhtaçlığı olan durumlarda uygulanır. Çene kemiğinin vestibül duvarından bir pencere açılarak sinüs membranı üst kaldırılır ve elde edilen boşluğa kemik grefti konur. O bölgede istenilen hacimde kemik oluşması beklenir.