Dişin Yapısı, Özellikleri ve Diş Hastalıkları

Çene kemikleri üstünde sıralı olan, ısırmaya ve çiğnemeye yarayan organlarımıza diş diyoruz Diş, ağız mukozasının üst tabakasının bir ürünüdür Her diş, bir boyunla iki bölüme ayrılır; görünmeyen bölüme kök, görünen bölüme ise taç denir Dişler taç bölümünün şekline kadar sınıflandırılır ve dişlerin görevleri de bu taç bölümünün şekline bağlıdır Esas olarak kesici dişler, azı dişleri ve köpek dişleri olmak üzere üç ana grupta sınıflandırılan dişlerin her birinin bambaşka birer fonksiyon ve işlevi vardır ayrı olarak maddeler halinde sıralamak gerekir oysa, azı dişleri de kendi aralarında büyük azı dişleri ve küçük azı dişleri olarak sınıflandırılır
Azı dişlerin öğütücü yüzeylerinde koni biçimli çıkıntılar vardır Bir Takım dişlerin bir bazılarının da birden artı kökü vardır (genellikler ön dişlerde bir, minik azılarda iki, büyük azı dişlerde ise üç kök bulunur)
Dişler, kemik belli başlı maddesine benzeyen bir madde ile biçimsiz kireçten (fosfat ve kalsiyum karbonat) oluşmuşlardır İçlerinde ince diş kanalcıkları bulunur Dişin taç bölümü mine denen bir tabakayla kaplıdır Diş minesinin yapısında fazla sert bir kireç bulunur Kök ise kemik yapılı seman ile kaplıdır Diş, çene kemiğindeki diş yuvasına bir kirişle bağlıdır Bu kirişin lifleri semandan kaynaklanır ve dişyuvası kemiğinde son bulur Dişin içinde kan damarlarını ve duyu sinirlerini içeren canlı bir birim bulunur ve bu bölüme dişözü denir Bu sinirler daha aşağı ve üstteki çene sinirlerinin dallarıdırlar ve kökte bulunan bir ya da birdenbire çok delikle dişözüne girerler
SÜT DİŞLER
İnsan dişsiz doğar Sahiden yeni doğmuş bir bebek, kesici dişleri oluşumlarını tamamlamış olarak doğar fakat üçüncü aydan itibaren çıkarlar Bu birincil diş çıkartma genelde ateş yükselmesi ve ağrılı diş iltihaplarıyla birlikte görülür Dişler belirlenmiş bir sırayla çıkarlar; başta alt çenenin ortasındaki iki kesici diş, arkasında üstorta iki kesici, üstalt iki kesici, daha alçakalt iki kesici, birincil dört küçük azı, dört köpekdişi ve en son ikinci dört minik azı sıralamasıyla çıkar
Bir yaşındaki bir çocuğun on ya da on iki, on sekiz aylık bir çocuğun on altı, iki yaşındaki bi çocuğun ise yirmi kadınsı vardır Bu yirmi diş, süt kadınsı diye adlandırılır
Süt dişlerin görünümü, daimi dişlerin görünümüne fazla benzer ama farklı olarak süt dişleri daha minik, daha beyaz ve daha yuvarlak hatlıdırlar ve kökleri de daha kısa ve kıvrıktır Süt dişleri 612 yaş arasında dökülürler
KESINTISIZ DİŞLER
Diş gelişmesi altıncı yaşa dek duraklar; o yaşta, altı yaş kadınsı de denen ilk büyük azı kadınsı belirir Bu diş fazla dayanıksızdır ve çok ivedi çürüyebilir Süt dişleri diye cümle parçası edilen birincil dişler muhakkak bir yaştan sonradan dökülüp yerini kesintisiz dişlere bırakır Kesintisiz dişler de tıpatıp süt dişleri gibi belirtilen bir sıraya tarafından çıkar; başta orta kesiciler, daha sonra alt kesici dişler, ilk küçük azılar, köpek dişleri, ikinci ufak azılar, ikinci büyük azılar ve en son üçüncü büyük azılar Bu sıralamayı izleyen dişler, 12 yaş civarlarına kadar tamamlanır
Yetişkin bir insanın 32 kadınsı vardır; üçüncü büyük azılar ve yirmi yaş kadınsı her kişide çıkmayabilir ya da sancılı bir süreçte çıkabilir
Normal olarak ağız kapatıldığında daha alçak ve üstteki çene dişleri tamamen birbirlerine değerler Bu durumun uygunluğu, besinlerin dinç çiğnenmesinde çok önemlidir Dişler bununla beraber insanda seslerin çıkması ve tavır, sözcüklerin oluşturulmasında ve mimiklerin oluşmasında önemlidir
DİŞ HASTALIKLARI
Sağlam dişler, ileri yaşlara değin varlıklarını sürdürürler Ama çeşitli bozukluklar ve hastalıklar, dişlerin çürüyüp değil olmasına neden olur Ayrıca, dişler kök salmamış, minik, çok büyük veya eğri olabilir veya altüstteki çenenin ileri dürüst çıkıntıgirinti yapması sebebiyle dişler arasında boşluklar olabilir Ayrıca komşu iki dişin kökleri birbirleriyle bağlanarak dişlerin çıkmasını engelleyebilirler Hutchinson kadınsı denen, dişlerin fena gelişmesi genelde üst orta iki kesici dişte görülür Bu dişlerin daha aşağı kenarı yarım ay biçiminde çentiklenmiş, üstteki bölümleri daralmıştır; diş ekseninde de bir sapma görülebilir
Piyore, diş yuvası ile diş çevresindeki dokuların nedeni bilinmeyen bir şekilde iltihaplanması hastalığıdır ve kadınsı, diş etine bağlayan yapının yıkılmasına yol açıp diş kaybına sebep olur Tedavisi kuvvet bir hastalıktır
Diş çürümesi, genellikle en sık görülen diş hastalığıdır Bozulma, tedavi edilip önüne geçilmediği zaman diş kaybıyla sonlanır Diş çürümesinin safhalarına tabi olarak dereceleri vardır; birincil derece birinci dönemdir ve dişteki kireçli tabakanın ortadan kalkması sonucu mine tabakasının bozulmasıyla ortaya çıkar ve diş üstünde kahverengi lekeler biçiminde görülür daha sonra diş çürümeye devam ederse ikinci dereceye geçerek çürük fildişi tabakasına ilerler ve mikroplar işin içine karışır Üçüncü derecede ise çürük diş özüne ulaşır ve bu dayanılmaz ağrılara sebep olur Dördüncü derece çürükte ise diş özü artık ölür ve diş arık kurtarılamaz
Bütün çürüklerin çare edildikten daha sonra doldurulması gerekir Derin çürüklerde bütün diş özü ve sinir ağı çıkartılıp kök kanalları tıkanmalıdır Dişte oluşan boşluk, metal bir karışımla veya özel bir maddeyle doldurulur Bu olaya da dolgu yapmak denir Dolgu yerine getirmek, çok geç kalınmış bir tedavi şeklidir*Diş çevresi enfeksiyonları, diş apseleri ve diş yuvası eklem iltihapları da sık görülen diş hastalıklarındandır*Bir dişin taç bölümü adamakıllı yıkıldığı süre, kökün üzerine porselen ya da metal bir diş tacı protezi yapılır

DİŞ BAKIMI
Dişlerin ve diş etlerinin bir fırçayla ve mikrop öldürücü özelliği olan bir diş macunuyla günde asgari iki kere fırçalanması gerekir Burada uyarı edilmesi gereken fırçadır Diş macunu pek farketmese de fırçanın tipi, özelliği fazla önemlidir Keza diş ipi mutlaka kullanılmalıdır
Mine tabakasında çatlaklara yol açabileceği için fazla sıcak ya da çok sıcak meşrubat ve yiyeceklerden sakınılmalı ve çok sert maddeler dişler ile ezilmemelidir*Uyumlu olarak diş kontrolleri ve bakımı bilirkişi bir diş hekimince yapılmalıdır