Diyetisyenlik, büyüme, gelişme ve ömür uzunluğu tüm bireylerin sıhhatinin korunması, geliştirilmesi, hayat kalitesinin arttırılması için beslenme biliminin prensipleri doğrultusunda kişisel ve toplu beslenmenin plân ve programlarını düzenleyen; besin öğesi, besin ve beslenmeden kaynaklanan sıhhat dertlerini araştıran, pahalandıran, tahlil yolları bulan; var olan besin kaynaklarının iktisat ve sıhhat kurallarına münasip olarak kullanılmasını sağlayan, besin murakabesini yapan, bu mevzularda fizyolojik, ruhsal ve sosyolojik olarak sağlıklı ömür biçimlerinin benimsenmesi hedefiyle bireyi ve topluluğu haberlendiren, bilinçlendiren, doğuştan ve sonradan oluşan illetler ve gayrı hususî durumlarda tıbbî ve cerrahî tedavilere tutarlı, doğal ve tedavi edici besinlerin bileşimlerine nazaran diyet programı plânlayan, eğitim veren, eğitim programlarını plânlayan uygulatan ve izleyen sıhhat meslek meydanıdır. Diyetisyen, sıhhatle ilgili rastgele bir yüksek tedrisat kurumunun en az 4 yıllık (bir yıl hazırlık ile 5 yıl) beslenme ve diyetetik eğitim-öğretim programını tamamlayarak Beslenme ve Diyetetik Lisans Diploması ile Diyetisyen unvanı alarak diyetisyenlik mesleğini yapmaya ve pratiğe hak kazanan kişidir. Beslenme ve diyet bilirkişisi; diyetisyen unvanını diploma ile aldıktan sonra besin, beslenme ve diyetetik meydanında bilim bilirkişiliği ve/veya doktora noktası almış diyetisyendir. Diyetisyenler beslenme bilimleri, diyetetik programı, toplu beslenme sistemleri ve topluluk beslenmesi ya da klinik diyetisyenlik, halk sıhhati diyetisyenliği, başkan diyetisyenliği ve eğitim ve araştırma diyetisyenliği anabilim / bilim kollarında bilim bilirkişiliği ve doktora programlarına katılmaktadırlar.
Beslenme programına ve diyetisyene kimler gereksinim duymaktadır?
Vücut imajından şad kalmayanlar, şişmanlık yahut zayıflıkla uğraş edemeyenler, öğün atlayanlar, ağır tempoda çalışanlar, çok sık seyahat edenler, ağır egzersiz yapanlar, gerilimli bir ömür sürenler, kronik yorgunluk hissine sahip olanlar, yiyecekler ile ilgili ola takıntı ve denetim dışı davranışlara sahip olan şahıslar, metabolizması yavaş ve az yemekle bile tartı denetimi sağlayamayan kimseler, kan kolesterol, şeker, kan basıncı yüksek olan yahut bu risklere eğilimi olan insanlar bir diyetisyenden en düzgün yiyecek ve içecekleri seçimi ile ilgili malumat almaktadır ve almalıdır.
Hastalarınıza nasıl bir tedavi uyguluyorsunuz?
-Hastalarım bana direkt yahut tabibinin yönlendirmesi ile ulaşabilmektedir. Vücut Kitle İndeksi doğrultusunda ( 30 ve üzeri ise) ve son 3 ay içerisinde bir dahiliye kompetanı tarafından görülmemişse, bir dahiliye bilirkişisine yahut endokrinoloji bilirkişisine tarafımızdan gönderilir. Kıymetlendirme sonrası beslenme tedavisi düzenlenir. Hekim tarafından gönderilmiş ise teşhis ve teklifler doğrultusunda program düzenlenir. Hastalar aşağıda yapılan kan tahlilleri sonrası dahiliye bilirkişisi tarafından değerlendirilip muayene edilerek diyetisyene gönderilir. TSH, Plazma glikoz seviyesi, Lipid profili, Ürik asid, Hemoglobin, Hematokrit, ALT, AST kıymetlerine bakılması istenir. Gerekli kıymetlendirme sonrası beslenme tedavisine alınır. Hastanın günlük alınan ortalama kuvvet ve besin öğeleri hesaplanır. Bu doneler dışında, hastanın antropometrik ölçümleri alınır bu ölçümler ise; Uzunluk, Kilo, BKI, Vücut yağ yüzdesi ve kitlesi, Vücut kas yüzdesi, Total likit orantısı, Bazal metabolizma suratı kıymetlerine bakılmaktadır. Tüm bu ölçümler ışığında hastaya, dahiliye bilirkişisinin varsa önerisi ile birlikte aşağıda belirtilen prensipler doğrultusunda,
Kuvvetin;
% 55-60'ı karbonhidratlardan, kompleks
% 12-15'i proteinlerden,
% 25-30'u yağlardan gelecek formda diyet tedavisi düzenlenecektir. Diyetin içeriği bireye hususî olarak hazırlanıp, sıhhat durumuna, muhtaçlık duyulan kaloriye, fizikî aktivitesine ve sosyo-ekonomik durumuna yönelik olarak, sağlıklı, ehliyetli ve istikrarlı bir diyet programı hazırlanır. Haftalık takipler yapılarak bu program dışında hastaya beslenme eğitimi verilir. Yanlış olan beslenme alışkanlıkları anlatılarak ve sahih beslenme alışkanlığı kazanımı ve bu alışkanlıkların devamlılığına yönelik eğitimler verilir. Fizikî aktivitesi bilhassa çok az olan bireylere günlük 30-60 dakikalık yürüyüşler yahut tabip denetiminde spor, dans (kişinin verimli yapabileceği fizikî aktivite belirlenir) tavsiye edilir. Ülkü kiloya gelindikten sonra muhafaza programına alınır.
Aç kalarak vücut yükünü kaybetmek sağlıklı mıdır?
Katiyetle hayır. Bu halde kaybedilen vücut tartısı, kas tartısıdır yani yağsız dokulardır. Kas tartısından oluşan kayıplar, baş dönmesi, baygınlık hissi, kanda ürik asit artışı, uykusuzluk, kansızlık, böbreklerde süzme hizmetinin yavaşlaması, saç dökülmesi, yorgunluk, kramplar, ruhsal bozukluklar, karaciğer glikojen depolarında azalmalar görülmektedir.
Tüm diyetisyenler azar azar sık sık beslenmekten bahsetmektedir. Sık aralıklarla beslenme neden çok kıymetlidir?
Günde en az 3 ana 3 ara öğün beslenilmesini öneriyoruz. Zira gereğinden çokça yemeği önleyerek acıkmaya beis olarak bir sonraki öğünde ki iştahı azaltılmış olmaktadır. Her öğün sonrasında, besinlerin oluşturduğu termojenik tesirle güç harcaması artmaktadır.
Sağlıklı ömür için egzersiz neden değerlidir?
Gelişen teknoloji ile bir arada günlük harcanan kuvvet minimuma inmiştir. Beşerler daha az yürümekte, merdiven çıkmaktadır. Bunun mekanına asansörü tercih edilmektedir. Vücut ve ruh sıhhatinin sürdürülmesi için egzersiz yapmak çok gereklidir. Sistemli yapılan egzersizler şişmanlık, glikoz intoleransı, insüline bağlı olmayan diyabet, kan lipit ve lipoprotein seviyelerinde anormallik, hipertansiyon, kalp ve damar marazları riskini azaltmaktadır.
Metabolik sendrom nedir?
Obezite, hipertansiyon, dislipidemi, insülin direnci yahut tip 2 diyabetin görüldüğü çağımızın illetidir. Ayrıyeten birbiri ile temaslı birden ziyade metabolik derdinin bir arada bulunduğu klinik tablodur da diyebiliriz. Sağlıklı beslenme ve ömür üslubu değişiklikleri ile önlenebilen yahut tedavi edilebilen bir sıhhat sıkıntısıdır.
Elma ve armut vücut tipi nedir?
Vücut yağının büyük bir kısmının bel ve kalça kısmında toplanmasına android yağ depolanması yani elma tipi vücut diyoruz. Bu tip vücut hali umumiyetle erkeklerde görülmekte olup hipertansiyon, kardiyovasküler illetler, insüline bağımlı olmayan diyabet için risk oluşturmaktadır.
Bacak ve kalçalarda oluşmuş olan yağlanmaya jineoid yağ depolanması armut tip oluyor. Bölgesel yağ dağılımının istikrarsız olarak artması hastalık riskini artıracağı için dikkat edilmesi gerekiyor.
Al et tüketimi zararlı mıdır?
Hayır, al et tüketimini büsbütün kesilmesi demir zayıflığı oluşumuna neden olmaktadır. Haftada bir defa haşlanmış yahut ızgara yapılarak tüketilmesi makuldür. Kızartma yapılarak pişirilmesini mutlaka önermiyorum. Yağsız ve küçük porsiyonlarla karbonhidratların yanında yenmesi hem daha doyurucu hem de daha lezzetli olacaktır.
Posa istikametinden güçlü yiyecekler nelerdir?
Posa yalnızca zerzevat, meyve, kurubaklagiller, fındık, fıstık ve çekirdek üzere kuruyemişlerde bulunmaktadır. Süt, yumurta ve et posa içermemektedir. Mahsusen kahvaltılık gevreklerin posa içerikleri hayli güçlü ve hazırlanması da hayli kolaydır. Meyvelerde ve sebzelerde posa dış kabuk ve tohum kısımlarında bulunmaktadır. Bu nedenle zerzevat ve meyvelerin uygun yıkandıktan sonra dış kabuğu soyulmadan çiğ olarak tüketilmesi önerilmektedir. Örneğin elmanın kabuklu iken 3 gr posaya sahipken elma suyu 0,2 gr posaya sahiptir. Posa cihetinden varlıklı beslenmek için meyvenin kendisini tercih etmek gerekmektedir.
Veladet denetim hapı tasarrufu vitamin gereksinimini artırır mı?
Uzun periyodik tevellüt denetim hapı tasarrufu b vitamini, folik asit ve c vitamini zayıflığı yapabilmektedir. Gereğince zerzevat ve meyve, tahıl içeren bir diyet tüketmek bu eksikliğin oluşmasına handikap olmaktadır.
Uçak yolculuklarında ziyade likit tüketimi gerekli midir?
Evet, likit tüketimi çok değerlidir. Yolcu kısmında hava çok kuru olduğu için vücuttan buharlaşma yoluyla likit kaybı artmaktadır. Bu nedenle uçak yolculuktan evvel ve sonra bol su içilmesi önerilmektedir.
Kolesterol nedir?
Kolesterol görünüş olarak mum yapısında yağa benzeri bir husustur. Hayvansal kaynaklı besinlerde ve tüm hücrelerde bulunanmaktadır. Tüm kişilerin vücudunda kolesterol bulunur ve kolesterol hem vücudumuzda yapılır hem de dışarıdan hayvansal besinlerle alınır. Kolesterolün vücutta taşınması LDL(düşük dansiteli lipoproteinler) kolesterol yoluyla gerçekleşir. Istenilmeyen kolesterol olarak bilinir. Bir başka kolesterol de HDL (yüksek dansiteli lipoproteinler) kolesteroldür.
Kepekli ekmek zayıflatır mı?
Hayır zayıflatmaz. Kepekli ekmek, beyaz ekmeğe orantıyla daha çokça posa içerir. Ancak kalori nispetlerinde farklılık yoktur. Kepekli ekmek tüketimi, bağırsak hareketlerini düzenler, midede doygunluk hissi sağlar, kan şekeri emilimini istikrarlar, yiyeceklerle alınan ziyade yağların emilmeden atımını sağlar. Tüm bu yararlarından ötürü kepekli ekmek, beyaz ekmeğe orantıyla daha çokça tercih edilmeli. Lakin direk kepekli ekmeğin zayıflattığı düşünülmemeli.
Sağlıklı beslenmek için yağsız yemek mi az yemek mi gerekir?
Sağlıklı beslenmek için her besin öbeğinden kişinin gereksinimine nazaran ehliyetli ve istikrarlı bir ölçüde vücuda alınması gereklidir. Rastgele bir besin öğesini, velev karbonhidrat olsun, velev protein, velev yağ olsun, az almak gayrikâfi beslenme meselelerine sebep olurken, ziyade alınması istikrarsız beslenme sorunlarına sebep olur. Bu yüzden her besini akıllıca devirde, yanlışsız ölçülerde, gerçek pişirme metotlarını kullanarak vücuda almalıyız.
Hiç yağ tüketmeden, yani külliyen yağsız besinler yiyerek yaşamak mümkün yönetici? Mümkünse bu sağlıklı bir yol midir?
Hiç yağ tüketmeden beslenmek büsbütün sıhhatsiz bir metottur. Yağların vücuttaki işlevleri kuvvet depolarıdır, hücre yapısında bulunurlar, hormonların çalışmasını düzenlerler, vücut sıcaklığının dengelenmesini sağlarlar, vücut organlarını çevreleyerek dış etkenlerden korurlar, midenin geç boşalmasını sağlarlar, elzem yağ asitlerinin ve yağda eriyen vitaminlerin vücuda alınmasını sağlarlar.
BESLENME VE DİYET BILIRKIŞISI
DYT.İLAY POLAT