Dolardaki yükselişin, enflasyonu daha da yükselteceği öngörülebiliyor. Yılbaşında bu yana 4-5 ay öncesine nazaran yüksek bir düzeyde de olsa stabil seyreden, dolar/TL tekrar yükselişe geçti. Bu yükselişte yurt içi ve dışı birçok etken mevcut olurken, uzmanlar devam edip etmeyeceğini yorumladı. Enflasyondaki yükselişi ise ekonomistler bir nevi 'hırsızlık' olarak görüyorlar.
Türkiye'nin risk primi göstergesi olan CDS'leri 700 baz puanın üzerine çıkarak rekoruna yine yaklaştı
twitter.com
TL, geçen yıl dolara karşı yaşadığı yüzde 44'lük bedel kaybının akabinde bu yıl daha istikrarlı bir seyir izlemekteydi.
Ne oldu da TL yine paha kaybetmeye başladı?
TL'de kıymet kaybı, yurt içinde yaşanan gelişmelerden fazla doların dünya çapında kıymet kazanmasından kaynaklanıyor.
2000 yılından beri birinci sefer bu kadar yüksek bir faiz artışı gerçekleştiren Fed, yükselen enflasyon ile uğraş etmek için para siyasetinde sıkılaşmaya gideceğini duyurmuştu. Siyaset faiz oranını yüzde 0,75-1,00 düzeyine yükseltti.
Türkiye'de yüksek enflasyona karşın düşük faiz siyaseti izlenirken, TL üzerinde baskı artıyor.
Türkiye iktisadı 2018 ve 2021'de yaşanan kur atakları sonrası rezervlerindeki azalma ve dövize endeksli iktisat ile kurdaki dalgalanmalara karşı daha kırılgan bir hale döndü.
TL'nin Çarşamba gününden beri dolara karşı paha kaybı yüzde 3,3'ü buldu.
BBC Türkçe'nin haberine göre, İsviçre merkezli Swissquote bankasından kıdemli analist İpek Özkardeşkaya, 'Doların global olarak güçlü olması ve TCMB'nin yükselen enflasyon ile paralel bir siyaset gütmemesi, TL'deki baskının artmasına yol açıyor' yorumunda bulundu. Özkardeşkaya, güçlenen dolara karşı TL'yi istikrarda tutabilmek için TCMB'nin sorumluluğunun arttığını aktardı.
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, kurdaki kırılımı ise şu halde açıklıyor
twitter.com
"Döviz kurunda üst taraf sürecek"
Sözcü'den Emre Deveci haberine göre, Ekonomist Murat Kubilay, Ukrayna savaşı ile tekrar düzgünce bozulan cari açık finansmanının, KKM ile bozulan dövizlerle karşılanmaya çalışıldığını, güç fiyatlarındaki sert artışın da yeni savunma hattını 14 'ten 15 TL düzeyine çektiğini hatırlattı. Doların dünya çapında yüzde 5 ila 7 arasında son birkaç haftadır kıymet kazanması bu savunma çizgisinin kırılmasının tetikleyici nedeni olduğuna işaret ediyor.
Kubilay dolar için ise şu ikazda bulundu:
Kısa vadede döviz kurunda üst istikamet sürecek, fakat geçtiğimiz yılın kasım ve aralık aylarındaki ölçüsüz bir patlama için şimdi kâfi gerilim birikimi yok. Lakin 2022 yılının ikinci yarısından itibaren yeni bir şok için önkoşullar sağlanmış olacak.
"Şimdilik ihracat dertleriyle denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum"
Sardis Research Danışmanlık Stratejisti Cihan Kırıkoğlu ise şu değerlendirmede bulundu:
Üretici enflasyonundaki artış, kur yükselişinin çok üzerinde, bu durum ihracatçının rekabetçiliğini azaltıyor. Üstüne bir de global para üniteleri dolara karşı bedel kaybettikçe, TL’nin göreli rekabetçiliği daha da azalıyor. Bunun için kurların yükselmesini arzulayan bir kesim var zati. Kurlara rezervler ile müdahale edildiğini biliyoruz, orada şimdi hududa dayanılmadı lakin orta vadeli görünümün riskli olduğu aşikâr. Yazın düşük güç faturası ve turist girişleri ile kısa vadeli rahatlama sağlansa da kışa hakikat tekrar geçen sene gündeme gelen mevzuları konuşmaya başlayacağız. Ben şimdilik ihracat telaşlarıyla denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum.
"Yeterli rezerviniz yoksa üniversal iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yasadığımızı söyleyebiliriz"
East Capital kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, kur artışında iki nedene dikkat çekerek şunları söyledi:
Birincisi, Fed’in şahinleşen duruşu ve buna bağlı olarak artan Amerikan tahvil faizlerinin gelişmekte olan piyasa kurlarına yaptığı baskı. Bu durum riskten kaçış çerçevesinde Türkiye, Şili, Kolombiya üzere kırılgan ekonomileri etkilediği üzere resesyon beklentileri ile emtia ihracatçısı, örneğin Brezilya ve Güney Afrika kurlarını da zayıflatıyor. İkincisi de Türkiye’ye has gelişmeler olarak yüksek enflasyon ile süratle kaybedilen rekabet gücü ve dış ticaret açığındaki önlenemez yükseliş. Kısa vadede tesirleri yumuşatmak ismine kâfi rezerviniz de yoksa kozmik iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yasadığımızı söyleyebiliriz.
“Tasarruflarınız için makus bir haberim var; 2022 sonuna geldiğimizde yarısının alındığını göreceksiniz”
Yukarıdaki cümleler Ekonomist Cihan İhtilal Zelyut'un Yeniçağ'daki 'Birikimlerinizin yarısını alacaklar!' başlıklı yazısından. Zelyut, şöyle devam ediyor:
Nasıl olacak bu iş derseniz 21. yüzyılda bir milletin soyulması elbette zorla, direkt el koyarak olmaz. Çağa uygun, kitabına uydurulmuş sistemler vardır. Bu formüller sonuçta geniş halk kitlelerinden parayı alıp, keyifli bir azınlığa transferde kullanılır. Yapılan, öz prestiji ile hırsızlıktır lakin iktisat jargonunda daha kibar, insanları tahrik etmeyecek tanımlamalar ile tesiri hafifletilmeye çalışılmıştır.
Birikimlerinizin yarısını alacak temel tekniğe gelelim mi? Bu bozuk gelir dağılımı ile şayet elinizde birazcık da olsa tasarruf kaldı ise sevinmeyin. Bu sefer ikinci sistem devreye girecek ve o koruduğunuz parayı bu sefer katiyetle oligarklara aktaracaktır. Bundan kaçışınız yok. O vakit ikinci tekniği anlatmaya başlayalım.
"Ama bu prosedürü anlamak için Türkiye için enflasyon beklentilerini konuşmak gerek. Son beklentiler nedir?"
1- TCMB, 2022 yıl sonu enflasyon kestirimini yüzde 23,2’ten yüzde 42,8’e çıkardı.
2- JPMorgan, Mayıs ayında enflasyonun yüzde 72 ile tepeyi göreceğini, gerekçe olarak da talebin güçlü olmaya devam ettiği, maliyet kaynaklı enflasyonist baskıların güçlü olduğu ve kredibilitenin zayıflamaya devam ettiğini, Türkiye’de enflasyonun Mayıs ayında yüzde 72 ile zirve yapacağını, Aralık ayına kadar da enflasyonun yüzde 65-75 aralığında kalacağını, Aralık ayında güçlü baz tesiriyle 49,5’a gerilemesini beklediklerini tabir etti.
3- Barclays, enflasyonun yıl sonunda yüzde 53’e gerilemeden evvel Temmuz’da yüzde 80 ile zirve yapmasını bekliyoruz dedi.
4- Fitch, 22 Mart’ta yayınladığı notta enflasyonun gelecek aylarda yüzde 60 civarına yükselmesini öngörmüştü, bu öngörüsünün de aşıldığını gördük. 2022 yıl sonu enflasyon kestirimi için yüzde 49 demişlerdi son sayıyla 50 üzerine çekeceklerdir.
"Büyük işverenler girdi artırımlarını vatandaşa yansıtıyor"
Onlar için enflasyonun bir ehemmiyeti yok. Keyifleri yerine. Ezilen evvel vatandaş, sonra KOBİ ve esnaf oluyor bilhassa bu kesim halkın alım gücünün düşüşü karşısında daha sert bir biçimde etkileniyor, hatta iflas tehlikesi yaşıyor. Ancak bunlar aslında gelir piramidinin üstünde değiller. Oligark olarak tanımladığımız büyük sermaye ve hükümete yakın kümeler ise enflasyonda dahi büyümeye devam ediyor.
"Vatandaşın güç bela kenara attığı üç kuruşu için işler bu noktadan sonra makûs gitmeye başlıyor zira enflasyon tasarrufun alım gücünü eritiyor"
Bankada 2022 Ocak ayında 100 bin lirası olan bir vatandaş 31 Aralık günü bu parasıyla piyasaya çıktığında başlangıçta satın aldığı mal ve hizmet ölçüsünün yarısı kadar satın alma yapabilecek. Tahminen banka ekstresinde 100 bin sayısı motamot kalıyor olabilir lakin bu paranın alım gücünün yarısının gitmesi aslında bu birikimin başlangıca nazaran 50 bin TL’ye inmesi demektir.
"Enflasyon yalnızca kıymanın, domatesin, soğanın, meskenin fiyatının artması demek değil, yarınlar için kenarda tuttuğumuz birikimlerin de yok olması demek"
Bunu dolara ya da kur muhafazalı esere çevirerek bu akışa direnmeye çalışabilirsiniz lakin enflasyondan kaçamazsınız. Hayattaki maliyetleri ile sizi sürekli ziyanlı çıkarır.
Kur korumalı ürünle dolar artışı olursa farkı alırsınız lakin baskı altında tutulan kur varken, enflasyondan düşük verilen faizle gerçek manada ziyan edersiniz. Amerikan Doları aldığınızda da ABD enflasyonu kadar para kaybınız oluşur. Lakin bu kayıp lira kadar olmadığı için tercih edilir.