Ülkemizde son dönemde uzay ile ilgili sıcak gelişmeler meydana geliyor. Geçtiğimiz Şubat ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan bilgilere göre, Türkiye 2023 yılında Ay’a sert iniş, 2028 yılında ise yumuşak iniş yapmak için çalışmalara başladı. Bu çalışmalar Türkiye Uzay Ajansı tarafından hazırlanan Milli Uzay Programı kapsamında gerçekleşecek.
ABD, SSCB, Japonya ve Çin’in ardından Ay’a iniş yapan beşinci ülke olmak için çalışmalarını sürdüren Türkiye‘nin son hedefi ise bir Türk astronotunu uzaya göndermek. Hatta geçtiğimiz günlerde ülkemizde, Milli Uzay Programı kapsamında uzaya gidecek Türk astronot için seçmeler başladı.
Uzay çalışmaları devam ederken vatandaşların merak ettiği bir başka konu da şüphesiz uydular. Milli Uzay Programı’nın bir diğer amacı ise uydu üretimini tek çatı altında toplamak olarak belirtilirken ülkemizin daha önce uzaya gönderdiği uydular da araştırılıyor. Peki daha önce uzaya gönderilen Türk uyduları hangileri? Yazımızda sizler için derledik.
Daha önce uzaya gönderilen Türk uyduları
Uzay teknolojileri alanındaki çalışmalarına
90’lı yıllarda daha fazla ağırlık veren ülkemizin uzayda görevine devam eden
4’ü haberleşme uydusu,
3’ü gözlem uydusu olmak üzere
toplam 7 adet aktif uydusu mevcut. Bu uydulardan
Türksat 3A, Türksat 4A, Türksat 4B ve Türksat 5A haberleşme görevini yerine getirirken,
Göktürk-1 ve Göktürk-2 ve
Rasat ise gözlem amacı ile kullanılıyor.
Farklı tarihlerde uzaya gönderilen Türk uyduları
aktif bir şekilde görevine devam ediyor. Diğer yandan,
çeşitli aksaklıklar nedeniyle uzaya fırlatılırken
parçalanan başarısız denemelerin yanı sıra uzaydaki
görevini tamamlayıp emekliye ayrılan bazı uydular da mevcut.
Türksat 1A
Ülkemizin uydu fırlatma konusundaki
ilk denemesi maalesef başarısız olmuştu.
24 Ocak 1994 tarihinde Kourou’dan
Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılan
Türksat 1A uydusu,
rokette meydana gelen bir arıza nedeniyle 12 dakika sonra
okyanusa düşerek parçalandı.
Türksat 1B
Türksat 1A uydusunun başarısız olmasının ardından zaman kaybetmeden çalışmalara koyulan Türk mühendisler,
Türksat 1B uydusunu geliştirdi. Aynı zamanda
Türkiye’nin uzaya fırlatılan ilk uydusu ünvanına sahip Türksat 1B,
10 Ağustos 1994 tarihinde
Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak
yörüngeye oturmayı başardı.
12 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1B,
2006 yılında emekliye ayrılmıştır.
Türksat 1C
Tarihler
10 Temmuz 1996′yı gösterdiğinde ülkemizin
ikinci haberleşme uydusu
Türksat 1C, Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak başarılı bir şekilde yörüngeye oturdu. Yaklaşık
14 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1C,
2008 yılında tüm sinyal trafiğini yeni nesil
Türksat 3A uydusuna devretti. Diğer yandan 2008 yılının sonlarına doğru televizyon yayıncılığındaki görevini de tamamlayan uydu,
2010 yılında ise tamamen emekli oldu.
Türksat 2A
Ülkemizin uzaya gönderdiği bir diğer Türk uydusu da
Türksat 2A.
1 Şubat 2001 tarihinde
Ariane 4 roketi ile fırlatılan uydu başarılı bir şekilde yörüngeye oturarak 42 derece Doğu boylamında görevine başlamıştır. Türksat tarafından işletilen bu haberleşme uydusu, Türk Telekom ve Alcatel ortaklığı ile kurulan Eurasiasat şirketi tarafından tasarlandı. Yaklaşık 15 yıl boyunca hizmet veren Türksat 2A,
27 Eylül 2016 tarihinde ise görevini
tamamladı.
Türksat 3A
13 Haziran 2008 tarihinde
İngiliz Skynet 5C uydusu ile birlikte uzaya gönderilen haberleşme uydusu
Türksat 3A,
Thales Alenia Space şirketi tarafından yapılmıştır. Ayrıca uydunun yapımında
22 Türk mühendis görev almıştır.
Hala aktif olarak görev yapan bu uydu, 16 Temmuz 2008 tarihinde Türksat 1C uydusunun tüm sinyal trafiğini devraldıktan sonra görevine başlamıştır. Diğer yandan, 27 Ekim 2008 tarihinde Türksat 2A üzerinden yayın yapan kanalların frekansları Türksat 3A uydusuna transfer oldu.
RASAT
Tasarımının ve üretiminin
tamamen Türkiye‘de gerçekleştiği
ilk yer gözlem uydusu ünvanının sahibi olan
RASAT,
17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya’nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü’nden
Dnepr roketi ile uzaya fırlatıldı.
TÜBİTAK tarafından, danışmanlık ya da dış
destek alınmadan Türkiye’de tasarlanan uydu, haritacılık, afet izleme, kirlilik ve çevrenin izlenmesi ile şehircilik ve planlama amaçlarıyla görev yaptı. İlk başta
tasarım ömrü olarak 3 yıl biçilen gözlem uydusu, üzerinden
10 yıl geçmesine rağmen hala aktif bir şekilde görev alıyor.
Göktürk-2
TÜBİTAK UZAY, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş iş birliği ile geliştirilen gözlem uydusunu
18 Aralık 2012 tarihinde Çin’deki Jiuquan Fırlatma Üssü’nden
Uzun Yürüyüş-2D roketi ile uzaya gönderdi. Göktürk-2 uydusunun
donanımlarının yüzde 80‘i ve
yazılımlarının yüzde 100‘ünü
Türk mühendisler yapmıştır.
Türksat-3USat
Bu zamana kadar uydularının geliştirmesinde genellikle yabancı şirketler ile ortak çalışan Türkiye,
26 Nisan 2013 tarihinde
ilk yerli tasarım ve
üretim alçak yörünge haberleşme uydusu olan
Türksat-3USAT‘yi Çin’in Jiuquan şehrinden
Chang Zheng 2D roketi ile uzaya fırlattı. Bu uydu, Türksat firması ile ortaklaşa geliştirilen bir
Türk haberleşme nano uydusuydu.
Türksat 4A
Tarihler
14 Şubat 2014‘ü gösterdiğinde ise yapımında Türk mühendislerin de yer aldığı Japonya merkezli
Mitsubishi Electric firmasının tasarladığı Türksat 4A haberleşme uydusu, Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden
Proton roketi ile fırlatıldı. Uydu yaklaşık 4 ay boyunca 50 derece doğu boylamında test edildikten sonra 9 Haziran 2014 tarihinde test edildiği yörüngeden ayrılıp görev yapacağı 42° doğu boylamına geçiş yapmıştır.
Türksat 4B
Türksat 4A uydusunun fırlatılmasının üzerinden çok fazla zaman geçmeden
Türksat 4B uydusu için çalışmalara koyulan Türkiye, Japonya merkezli
Mitsubishi Electric firması ile ortaklaşa tasarladığı haberleşme uydusunu
16 Ekim 2015 tarihinde Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden
Proton roketi ile uzaya gönderdi. Aslında uydunun uzaya gönderilmesi için daha önce belirlenen tarih 6 Ekim 2015’ti. Ancak Baykonur Uzay Üssü’nde diğer uyduların fırlatıldığı sırada zarar gören proton roketinin bakımı nedeniyle tarih 10 gün kadar ertelendi.
Göktürk-1
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş ve Aselsan’ın teknolojik katkıları ile
İtalyan uzay hizmeti şirketi Telespazio tarafından Millî Savunma Bakanlığı için tasarlanan
Göktürk-1,
5 Aralık 2016 tarihinde Kourou’dan
Vega roketi ile uzaya fırlatıldı. Ayrıca 0,50 m çözünürlüklü bu uydu, coğrafi kısıtlama olmaksızın dünyadaki herhangi bir yerde keşif yapma yeteneklerine sahip. Buna ek olarak, haritalama ve planlama, arazi örtüsü araştırması, jeoloji, ekosistem izleme, felaket yönetimi, çevre kontrolü, kıyı bölgesi yönetimi ve su kaynakları konularında çeşitli sivil uygulamalarda kullanılıyor.
Türksat 5A
Uzaya giden Türk uyduları arasında en yeni olanı
Türksat 5A,
8 Ocak 2021 tarihinde Elon Musk’ın CEO’su olduğu
SpaceX firmasının
Falcon 9 roketi ile ABD’deki Cape Canaveral Üssü’nden
uzaya gitti. Yörünge
görev süresi 30 yıl olarak belirlenen Türksat 5A uydusu; Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Batı Afrika, Güney Afrika, Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz’i kapsayan bir coğrafyada 1728 MHz kapasiteyle TV yayıncılığı ve veri haberleşme hizmetleri verecek.