Yeryuzunde Gorulen Başlıca İklim Tipleri
Dunyada Gorulen Başlıca İklim Tipleri nelerdir
EKVATORAL İKLİM
10º kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur Ozellikle Amazon ve Kongo Havzaları, Malezya , Endonezya, Filipinler ve Papua Yeni Ginede etkilidir
Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °Cnin ustundedir
Yıllık ve gunluk sıcaklık farkı en az olan iklimdir (12 °C civarında) Sebepleri : Guneş ışınlarının butun yıl dike yakın acıyla duşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır
Her mevsim duzenli yağış alır Fakat en fazla yağış guneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde gorulur Sebebi; yukselici hava hareketlerinin artmasıdır
Yağışlar oluşum bakımından konveksiyon yağışlarına ornektir
Yıllık yağış miktarı 2000 mm nin ustundedir
Bitki ortusu butun yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır
Yağışların fazla olması ve yuksek sıcaklık kimyasal cozulmeyi artırmıştır
Topraklar fazla yıkandığı icin verimi duşuktur ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır
Ekvatoral bolgede 1000 m nin altındaki yerlerde sık orman ortusu, bataklıklar, yuksek sıcaklık ve nem sebebiyle nufus cok seyrektir
SUBTROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ
Ekvatoral iklim ile col iklimi arasında gorulur (1020° kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur)
Bu iklim bolgesinde guneş ışınları yılda iki kez dik acıyla duşer Guneş ışınlarının dik geldiği yaz donemi yağışlı , kışlar kuraktır
Sıcaklık ortalaması butun yıl 20 °C nin ustundedir
Yıllık yağış miktarı 10001200 mm arasındadır
Bitki ortusu savandır Savanlar uzun sure yeşil kalan , gur ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki ortusu icinde yer altı sularının yuzeye cıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar gorulur
MUSON İKLİMİ
Muson ruzgarlarının etkili olduğu Guney, ve Guneydoğu Asyada etkilidir Ayrıca; Avustralya'nın kuzeyinde ve Doğu Afrika'da Madagaskar adasında etkilidir
Muson ruzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı , kışlar kuraktır Bu yonuyle savan iklimi ile benzerlik gosterir
Sıcaklık ortalaması butun yıl 10 °C nin ustundedir
Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine gore fazladır
Yıllık yağış miktarı 10001500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı cok daha fazla olabilmektedir Ornek Hindistanın kuzey doğusunda yer alan Cerapunci 12000 mm yağış almaktadır (Dunyanın en fazla yağış alan yeridir)
Bitki ortusu kışın yaprağını doken geniş yapraklı muson ormanlarıdır
COL İKLİMLERİ
Yıllık yağış miktarı 150 mm nin altında olan bolgelerde col iklimleri gorulur
Sıcak Coller ( Tropikal)
Donenceler cevresinde gorulur Oluşmasında dunyanın gunluk hareketinden kaynaklanan dinamik yuksek basınc etkilidir
Mutlak ve bağıl nem cok duşuktur Bu sebeple gunluk sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir
Belirli bir yağış mevsimi yoktur Bazı yıllar hic yağış olmayabilir
Mekanik cozulmenin en fazla olduğu iklimdir
Yıllık sıcaklık farkı gunluk sıcaklık farkı kadar yuksek değildir Cunku guneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın acıyla duşmektedir
Bitki ortusu yok denecek kadar azdır Cılız ot ve calılıklarla kaktus iklimin doğal bitki ortusunu oluştururlar
Collerde yer altı su seviyesinin yuzeye yakın olduğu veya cıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı icin elverişli yerleri oluşturur Vahaların en onemli tarım urunu hurmadır
Karasal Col
Ilıman kuşak kara iclerinde etrafı dağlarla cevrili cukur alanlarda gorulur Buralarda col ozellikleri gorulme sebebi yağış azlığıdır
Gorulduğu yerler: Kızılkum (Ozbekistan), Karakum (Turkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Cin) colleridir
ILIMAN OKYANUS İKLİMİ
Genel olarak, 30° 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında gorulur Batı Ruzgarları ve sıcak su akıntıları etkisiyle oluşan iklim tipidir Yurdumuzda Karadeniz kıyılarında bu iklime benzer iklim şartları gorulur
Yazlar serin, kışlar ılıktır Her mevsim yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 2425 °C, en soğuk ay ortalaması 57 °C dir Yıllık ortalama 1315 °C dir
Gunluk ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik fazla olduğu icin
Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yukseltisi fazla olan yerlerde bu miktar artmaktadır
En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda gorulur
Yağış oluşumu yamac yağışı şeklindedir
Bitki ortusu yayvan ve iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlardır Ormanların tahrip edildiği yerlerde ortaya cıkan calılıklara yalancı maki (Psodomaki) denir Bunların da tahrip edildiği yerlerde cayırlar bulunur
AKDENİZ İKLİMİ
Genel olarak, 30° 40° enlemleri arasında gorulur
Akdenize kıyısı olan ulkeler ( Libya ve Mısır haric Buralarda gorulmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır ) Avustralyanın guneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bolgesi, Şilinin orta kesimleri ve Kuzey Amerikada Kaliforniya cevresinde etkilidir
Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır
Yaz sıcaklığı guneş ışınlarının duşme acısına, kuraklık ise alcalıcı hava hareketlerine bağlıdır
En sıcak ay ortalaması 2830°C , en soğuk ay ortalaması 810 °C dir Yıllık ortalama 18°C dir
Kar yağışı ve don olayı cok ender gorulur
En fazla yağış kışın , en az yağış yazın duşer
Kışın gorulen yağışlar Cephesel kokenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde gorulur
Yıllık yağış miktarı yukseltiye gore değişir Ortalama 6001000 mm arasındadır
Bitki ortusu ; kızılcam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya cıkan makilerdir
Makiler, surekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanıklı, bodur bitkilerdir Mersin, defne, kocayemiş, keciboynuzu, zakkum, zeytin, supurge calısı gibi bitkiler başlıca maki turleridir
STEP İKLİMİ
Sıcak ve ılıman kuşak kara iclerinde gorulur Yurdumuzda İc Anadolu Bolgesi'nde ve Ergene Bolumu'nde gorulen karasal iklim buna ornektir
Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı gecer
En sıcak ay ortalaması 2025 °C dir
En soğuk ay ortalaması da 0 (2) °C dir
En fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın duşer
İlkbaharda gorulen yağışlar genelde konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir
Yıllık yağış miktarı 300500 mm civarındadır
Bitki ortusu ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan kucuk boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitki ortusu denir
Bozkır bitki ortusu icinde geven , deve dikeni, gelincik, coban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır
Karasal iklimlerde ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir
Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır
ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM
Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) gorulur Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bolgesinde Erzurum Kars Bolumunde gorulen karasal iklim buna benzer
Kış erken gelir, cok soğuk olur Kar ortalama 8090 gun toprak ustunde kalır Yaz da erken gelir ve cok sıcak olur Karlar hızla erir
En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Bazen sıcaklık 30 °C ye kadar cıkabilmektedir
En soğuk ay ortalaması 10 °C civarındadır Bazı gunler 40 °C ye kadar sıcaklığın duştuğu de gozlenebilmektedir
Yıllık sıcaklık ortalaması 35 °C dir
Yıllık sıcaklık farkı 4050 °C ye kadar ulaşabilmektedir
En fazla yağış ilkbahar ve yaz donemlerinde duşmektedir Karasallık arttıkca yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Or Erzurum Kars bolumunde olduğu gibi
En az yağış kışın duşmektedir ve kışın duşen yağışlar kar şeklindedir
Yıllık yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
Doğal bitki ortusu bozkırdır (yaz yağışlarının fazlalığından dolayı alpin cayır şeklindedir)
Yağışın fazla olduğu yerlerde iğne yapraklı ormanlar (Tayga) vardır Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Taygalar, Dunya ormanlarının % 15'ini oluştururlar
TUNDRA İKLİMİ
Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanadanın kuzeyinde, Gronland adasının kıyı kesimlerinde gorulur
En sıcak ay ortalaması 10 °C yi gecmez Kışın sıcaklık 30, 40 °C'lara kadar iner
Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır
Toprak yılın buyuk bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın ust kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur
Bitki ortusu yosun ,ot ve cılız calılıklardan oluşan tundra bitki ortusudur
KUTUP İKLİMİ
Gronland adasının ic kesimleri ile Antartika kıtasında gorulur
Sıcaklık butun yıl 0 °C nin altındadır
Zemin buzlarla kaplıdır
Bitki ortusu yoktur
Guneşlenme suresi cok uzun olmasına rağmen sıcaklık yukselmez Sebebi guneş ışınlarının eğik acılarla gelmesidir
Sıcaklık duşuk olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Bundan dolayı yağış ta azdır Bu sebeple kutup iklimine soğuk col iklimi de denir
alıntı
Dunyada Gorulen Başlıca İklim Tipleri nelerdir
EKVATORAL İKLİM
10º kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur Ozellikle Amazon ve Kongo Havzaları, Malezya , Endonezya, Filipinler ve Papua Yeni Ginede etkilidir
Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °Cnin ustundedir
Yıllık ve gunluk sıcaklık farkı en az olan iklimdir (12 °C civarında) Sebepleri : Guneş ışınlarının butun yıl dike yakın acıyla duşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır
Her mevsim duzenli yağış alır Fakat en fazla yağış guneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde gorulur Sebebi; yukselici hava hareketlerinin artmasıdır
Yağışlar oluşum bakımından konveksiyon yağışlarına ornektir
Yıllık yağış miktarı 2000 mm nin ustundedir
Bitki ortusu butun yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır
Yağışların fazla olması ve yuksek sıcaklık kimyasal cozulmeyi artırmıştır
Topraklar fazla yıkandığı icin verimi duşuktur ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır
Ekvatoral bolgede 1000 m nin altındaki yerlerde sık orman ortusu, bataklıklar, yuksek sıcaklık ve nem sebebiyle nufus cok seyrektir
SUBTROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ
Ekvatoral iklim ile col iklimi arasında gorulur (1020° kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur)
Bu iklim bolgesinde guneş ışınları yılda iki kez dik acıyla duşer Guneş ışınlarının dik geldiği yaz donemi yağışlı , kışlar kuraktır
Sıcaklık ortalaması butun yıl 20 °C nin ustundedir
Yıllık yağış miktarı 10001200 mm arasındadır
Bitki ortusu savandır Savanlar uzun sure yeşil kalan , gur ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki ortusu icinde yer altı sularının yuzeye cıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar gorulur
MUSON İKLİMİ
Muson ruzgarlarının etkili olduğu Guney, ve Guneydoğu Asyada etkilidir Ayrıca; Avustralya'nın kuzeyinde ve Doğu Afrika'da Madagaskar adasında etkilidir
Muson ruzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı , kışlar kuraktır Bu yonuyle savan iklimi ile benzerlik gosterir
Sıcaklık ortalaması butun yıl 10 °C nin ustundedir
Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine gore fazladır
Yıllık yağış miktarı 10001500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı cok daha fazla olabilmektedir Ornek Hindistanın kuzey doğusunda yer alan Cerapunci 12000 mm yağış almaktadır (Dunyanın en fazla yağış alan yeridir)
Bitki ortusu kışın yaprağını doken geniş yapraklı muson ormanlarıdır
COL İKLİMLERİ
Yıllık yağış miktarı 150 mm nin altında olan bolgelerde col iklimleri gorulur
Sıcak Coller ( Tropikal)
Donenceler cevresinde gorulur Oluşmasında dunyanın gunluk hareketinden kaynaklanan dinamik yuksek basınc etkilidir
Mutlak ve bağıl nem cok duşuktur Bu sebeple gunluk sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir
Belirli bir yağış mevsimi yoktur Bazı yıllar hic yağış olmayabilir
Mekanik cozulmenin en fazla olduğu iklimdir
Yıllık sıcaklık farkı gunluk sıcaklık farkı kadar yuksek değildir Cunku guneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın acıyla duşmektedir
Bitki ortusu yok denecek kadar azdır Cılız ot ve calılıklarla kaktus iklimin doğal bitki ortusunu oluştururlar
Collerde yer altı su seviyesinin yuzeye yakın olduğu veya cıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı icin elverişli yerleri oluşturur Vahaların en onemli tarım urunu hurmadır
Karasal Col
Ilıman kuşak kara iclerinde etrafı dağlarla cevrili cukur alanlarda gorulur Buralarda col ozellikleri gorulme sebebi yağış azlığıdır
Gorulduğu yerler: Kızılkum (Ozbekistan), Karakum (Turkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Cin) colleridir
ILIMAN OKYANUS İKLİMİ
Genel olarak, 30° 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında gorulur Batı Ruzgarları ve sıcak su akıntıları etkisiyle oluşan iklim tipidir Yurdumuzda Karadeniz kıyılarında bu iklime benzer iklim şartları gorulur
Yazlar serin, kışlar ılıktır Her mevsim yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 2425 °C, en soğuk ay ortalaması 57 °C dir Yıllık ortalama 1315 °C dir
Gunluk ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik fazla olduğu icin
Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yukseltisi fazla olan yerlerde bu miktar artmaktadır
En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda gorulur
Yağış oluşumu yamac yağışı şeklindedir
Bitki ortusu yayvan ve iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlardır Ormanların tahrip edildiği yerlerde ortaya cıkan calılıklara yalancı maki (Psodomaki) denir Bunların da tahrip edildiği yerlerde cayırlar bulunur
AKDENİZ İKLİMİ
Genel olarak, 30° 40° enlemleri arasında gorulur
Akdenize kıyısı olan ulkeler ( Libya ve Mısır haric Buralarda gorulmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır ) Avustralyanın guneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bolgesi, Şilinin orta kesimleri ve Kuzey Amerikada Kaliforniya cevresinde etkilidir
Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır
Yaz sıcaklığı guneş ışınlarının duşme acısına, kuraklık ise alcalıcı hava hareketlerine bağlıdır
En sıcak ay ortalaması 2830°C , en soğuk ay ortalaması 810 °C dir Yıllık ortalama 18°C dir
Kar yağışı ve don olayı cok ender gorulur
En fazla yağış kışın , en az yağış yazın duşer
Kışın gorulen yağışlar Cephesel kokenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde gorulur
Yıllık yağış miktarı yukseltiye gore değişir Ortalama 6001000 mm arasındadır
Bitki ortusu ; kızılcam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya cıkan makilerdir
Makiler, surekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanıklı, bodur bitkilerdir Mersin, defne, kocayemiş, keciboynuzu, zakkum, zeytin, supurge calısı gibi bitkiler başlıca maki turleridir
STEP İKLİMİ
Sıcak ve ılıman kuşak kara iclerinde gorulur Yurdumuzda İc Anadolu Bolgesi'nde ve Ergene Bolumu'nde gorulen karasal iklim buna ornektir
Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı gecer
En sıcak ay ortalaması 2025 °C dir
En soğuk ay ortalaması da 0 (2) °C dir
En fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın duşer
İlkbaharda gorulen yağışlar genelde konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir
Yıllık yağış miktarı 300500 mm civarındadır
Bitki ortusu ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan kucuk boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitki ortusu denir
Bozkır bitki ortusu icinde geven , deve dikeni, gelincik, coban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır
Karasal iklimlerde ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir
Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır
ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM
Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) gorulur Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bolgesinde Erzurum Kars Bolumunde gorulen karasal iklim buna benzer
Kış erken gelir, cok soğuk olur Kar ortalama 8090 gun toprak ustunde kalır Yaz da erken gelir ve cok sıcak olur Karlar hızla erir
En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Bazen sıcaklık 30 °C ye kadar cıkabilmektedir
En soğuk ay ortalaması 10 °C civarındadır Bazı gunler 40 °C ye kadar sıcaklığın duştuğu de gozlenebilmektedir
Yıllık sıcaklık ortalaması 35 °C dir
Yıllık sıcaklık farkı 4050 °C ye kadar ulaşabilmektedir
En fazla yağış ilkbahar ve yaz donemlerinde duşmektedir Karasallık arttıkca yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Or Erzurum Kars bolumunde olduğu gibi
En az yağış kışın duşmektedir ve kışın duşen yağışlar kar şeklindedir
Yıllık yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
Doğal bitki ortusu bozkırdır (yaz yağışlarının fazlalığından dolayı alpin cayır şeklindedir)
Yağışın fazla olduğu yerlerde iğne yapraklı ormanlar (Tayga) vardır Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Taygalar, Dunya ormanlarının % 15'ini oluştururlar
TUNDRA İKLİMİ
Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanadanın kuzeyinde, Gronland adasının kıyı kesimlerinde gorulur
En sıcak ay ortalaması 10 °C yi gecmez Kışın sıcaklık 30, 40 °C'lara kadar iner
Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır
Toprak yılın buyuk bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın ust kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur
Bitki ortusu yosun ,ot ve cılız calılıklardan oluşan tundra bitki ortusudur
KUTUP İKLİMİ
Gronland adasının ic kesimleri ile Antartika kıtasında gorulur
Sıcaklık butun yıl 0 °C nin altındadır
Zemin buzlarla kaplıdır
Bitki ortusu yoktur
Guneşlenme suresi cok uzun olmasına rağmen sıcaklık yukselmez Sebebi guneş ışınlarının eğik acılarla gelmesidir
Sıcaklık duşuk olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Bundan dolayı yağış ta azdır Bu sebeple kutup iklimine soğuk col iklimi de denir
alıntı