Kullanıcılar olarak bir mobil uygulamadan beklentilerimiz çok da değişmiyor üzere hissedebiliriz. Instagram'da fotoğraflar görelim ve paylaşalım, Twitter'da gündeme göz atalım, taşınabilir bankacılık uygulamamız EFT sürecini düzgünce yerine getirsin, Getir market alışverişimizi halletsin kâfi.
Fakat ferdî olarak her ne kadar bu türlü hissetsek de, kullandığımız her taşınabilir uygulamanın bize giderek daha fazla şey sunmaya başladığını fark etmişizdir. Bunun ardında son yıllarda yükselişe geçen 'Super App' kavramı var. Gelin Instagram'ın bir daha asla eskisi üzere olmayacağını bize gösteren bu Super App nedir, neden yükselişe geçti ve hangi uygulamalar Harika App olma yolunda ilerliyor bir bakalım…
Super App aslında çok da yeni bir kavram değil
Super App birinci olarak 2010 yılında BlackBerry'nin kurucusu Mike Lazaridis tarafından kullanılan bir söz. O periyotlarda örnekleri olan bir teknoloji kavramından çok bir fikir olarak konuşuluyordu.
Lazaridis ise bu kavramı kullanıcıların tıpkı anda pek çok şeyi yapabileceği, üçüncü parti uygulamalarla da entegre çalışabilen kapalı bir uygulamalar ekosistemi olarak tanımlanmıştı. Yani bir muhteşem app'in içinde birden çok hizmet için entegre çalışan küçük uygulamalar bir ortada olacak ya da o tek harika app birebir anda birden çok hizmeti bünyesinde barındıracaktı. Böylelikle kullanıcılar tüm işlerini tek bir uygulamada halledecek, uygulamalar ortasında gezinmek zorunda kalmayacaktı.
Super App fikri Çin'de WeChat ile yükselişe geçti
Super App ile ilgili ufak bir arama yaparsanız karşınıza en çok çıkan ismin WeChat olduğunu görürsünüz. Bunun sebebi, WeChat'in birinci ve en büyük üstün app örneği olması.
WeChat, başlangıçta WhatsApp gibisi bir iletileşme ve arama uygulaması olarak kullanıma sunuldu. Lakin yıllar içerisinde izlenen muhteşem app siyaseti, uygulamayı Çin'in bir numaralı uygulaması haline getirdi ve milyarlarca dolarlık ticaretin döndüğü bir platforma dönüştürdü.
Geliştiricilere WeChat içinde kullanılabilecek küçük uygulamalar geliştirme müsaadesi verildi ve vakit içerisinde yalnızca WeChat'e girerek kullanılabilecek, aklınıza gelen her alanda hizmet sunan üç milyondan fazla uygulama platforma dahil edildi.
Böylece WeChat üzerinden arkadaşlarla konuşmanın yanında haber okumak, araç kiralamak, yemek söylemek ya da pasaport başvurusu yapmak mümkün hale geldi. Bu da WeChat'i başarılı bir muhteşem app örneği haline getirdi.
Çin'in bir numaralı uygulaması WeChat, o denli yaygın bir uygulama ki, bir sokakta yürürken satıcıdan aldığınız bir 'sokak lezzetinin' ödemesini bile saniyeler içinde WeChat üzerinden QR kod okutarak yapabiliyorsunuz. Kısaca bu muhteşem app, Çin'de her yerde ve hayatın her alanında kullanılıyor.
Asya'da her geçen gün daha fazla kullanıcıya ulaşan harika app'ler, Afrika'da da yükselişte. Sebebi ise 'ucuz ve düşük düzey telefonlar'
Super app'ler her ne kadar yola Asya'da çıkmış olsa da, son yıllarda Afrika'da da pek çok mahallî muhteşem app yükselişte. Bunun en büyük sebebi olarak ise Afrika genelinde düşük düzey telefon kullanımının yoğunluğu gösteriliyor.
Kullanıcıya kusursuz bir tecrübe sunamayan düşük düzey telefonlarda, kullanıcılar da haliyle tek uygulamayla her şeyi çözen harika app'lere yönelmişler. Afrika genelinde tanınan olan birçok muhteşem app var ve bu uygulamalarla pek çok şeyi tek bir yerden halletmek mümkün.
Benzer bir durumun pek çok Orta Doğu ülkesinde de geçerli olduğu ifade ediliyor. Lokal teknoloji şirketlerinin yöneldiği bi üstün app alanında her geçen gün daha fazla uygulama geliştiriliyor.
Konunun Instagram'la, Twitter'la ne alakası var?
Bir üstün app olarak geliştirilmiş ya da gelen yeniliklerle yıllar içerisinde bir muhteşem app'e dönüşmüş uygulamalardan kabaca bahsettik. Pekala tüm bunların Instagram, Twitter, TikTok üzere uygulamalarla ne alakası var?
Aslında bu sorunun yanıtı hepimizin günlük toplumsal medya tecrübesinde gizli. Kesinlikle karşınıza çıkmıştır, geçtiğimiz haftalarda 'Instagram'ı tekrar Instagram yapın' kampanyası başlatılmıştı. Kim Kardashian üzere pek çok Instagram ünlüsünün de dahil olduğu bu kampanyada Instagram'ın giderek TikTok'a benzemesi eleştirilmiş, bir fotoğraf uygulaması olduğu hatırlatılmıştı.
Benzer durumlar son devirde Twitter ve TikTok üzere uygulamalar için de konuşuluyor. Örneğin Twitter sesli sohbet odaları özelliği eklediğinde ya da TikTok alışveriş özellikleri dahil ettiğinde daima tıpkı sesleri duyduk. ''Ne oluyor bu uygulamalara?''
Cevap kolay; muhteşem app olma yolunda süratle ilerliyorlar. Elon Musk'ın Twitter'ı satın alacağı haberler birinci çıktığında, Twitter'ı bir harika app yapmak istediğinden bahsetmişti örneğin. Instagram'ın en doruktaki koltuğunda oturan Adam Mosseri, neredeyse bir yıl evvel yaptığı bir açıklamada açıkça 'Instagram'ın artık bir fotoğraf paylaşma uygulaması olmadığını' belirtmişti… Uygulamada arama özelliklerinin geliştirilmesinden mağaza ve alışveriş özelliklerine, pek çok yenilik bu tabirleri destekledi.
Yani her ne kadar kullanıcılar olarak ardındaki matematiği anlamasak ve tecrübemizi kötüleştirdiğini düşünsek de tüm büyük uygulamaların grupları, harika app olabilmek için her geçen gün daha fazla özelliği uygulamalarına dahil etmeye devam ediyorlar. Biz de başlangıçta sevmediğimizi söylesek de, zaman içerisinde tüm yenilikleri kabul ederek kullanıyoruz.
Şunu da belirtmek gerekir ki Instagram, Twitter ve TikTok üzere büyük uygulamalar şimdi tam olarak 'super app' değiller. Lakin izledikleri siyaset, maksatlarının bu olduğunu bize açıkça gösteriyor.
Aslında kulağa hayli mantıklı geliyor, pekala niçin bu yeniliklerden rahatsız olup 'eski Instagram'ı istemeye' devam ediyoruz?
Sağladığı epey pratikliğe karşın kullanıcıların neden Instagram'a sürekli daha fazla özellik gelmesinden ve uygulamanın değişik bir şeye dönüşmesinden hoşlanmadığını çözmek çok kolay olmayabilir. Ama anlaşılabilir…
Çünkü her yenilikte uygulamayı kullanmaya dair davranışlarımızın da değişmesi gerekiyor. Bazen sevdiğimiz bir özellik geri planda kalıyor ve bundan hoşlanmıyoruz. Bazen, gelen yeni özellikler yüzünden platformda artık sırf 'bakmak, izlemek ya da dinlemek' için var olan daha pasif tüketiciler pozisyonunda olduğumuzu hissedebiliyoruz. Sonuçta bir kedi fotoğrafı çekip paylaşmakla reels üretmek tıpkı şey değil…
Ancak sonuçta birçok vakit bu özellikleri benimseyip bir müddet sonra yeni normalimiz olmasına müsaade veriyoruz. Örneğin reels'lar başlangıçta anlamsız geliyordu, alışamamıştık. Lakin istatistikler gösteriyor ki artık Instagram'da en çok vakit geçirilen yerlerin başında reels'lar geliyor.
Burada Instagram'ı en tanınan örnek olduğu için konuşuyoruz fakat benzeri bir mantık tüm uygulamalar için geçerli. Twitter'ın bir 'mikroblog' olarak çıktığı yolculuğu sonunda geçirdiği tüm değişimler de kullanıcıları tarafından misal yorumlar almıştı…
Kullanıcılar istemediğini söylemesine karşın neden Instagram, Twitter üzere uygulamalar super app'e dönüşme konusunda bu kadar ısrarcı?
Super app'lerle ilgili olarak şimdiye kadar verdiğimiz örnekler, bu uygulamaların kullanıcıların hayatını kolaylaştırmaktan öbür bir şey yapmadığı tarafında. Sonuçta birebir uygulamadan yemek siparişi verip, hiçbir öbür uygulamaya geçmeye gerek kalmadan birkaç haber okuyup, ansızın muhtaçlığımız olan o şeyi hatırlayıp pat diye yeniden birebir uygulamadan alışveriş yapmak, fatura ödeyebilmek kulağa makus gelmiyor.
E uygulama geliştiriciler de aşikâr ki bunu bizim yararımıza yapıyorlar… O denli değil mi? Olağan ki değil… Kullanıcı tecrübesini güzelleştirerek ekran süresini aşikâr bir uygulama için artırmak alışılmış ki o uygulamanın geliştiricilerinin maksatlarından biri. Üstün app'ler de bu ekran müddetini ve kullanım oranlarını artırdığı için bu manada karşılıklı yarar sağlıyor, bu hakikat. Lakin tek münasebet bu değil.
Özellikle Meta üzere reklam gelirlerine dayalı büyüyen şirketlerin son yıllarda veri toplama ve bunları kullanma konusunda yaşadıkları dertleri biliyoruz. Her geçen gün bu mevzuda önlerine daha fazla pürüz çıkıyor. Üçüncü parti uygulamalardan ve internet sitelerinden data toplamak ve bunları kullanmak, teknoloji devleri için giderek imkansız hale geliyor.
Apple, aygıtlarından üçüncü parti uygulamalar için bilgi toplama ve kullanma imkanlarını hayli sınırladı. Kapalılık ve güvenlik şuuruyla ve ülkelerden gelen yaptırımlarla derinleşen bu husus, Google'ı da Android için misal siyasetler üretmeye itti. Lakin bu, Meta üzere şirketlerin işini hayli zorlaştırdı.
Peki ya aslında her adımı tek bir uygulama üzerinde atan kullanıcılardan topladıkları dataları yeniden o tek uygulama için kullanabilselerdi?
İşte teknoloji devlerini üstün app'ler konusunda bu kadar ısrarcı hale getiren gerçeklerden biri de bu. Bir yandan tüm gün boyunca o uygulamayı kullanan milyonlarca beşerden tek bir uygulama müsaadesiyle sınırsız data toplama talihi, bir yandan da bu dataları problemsizce entegre uygulamalar ve reklamlar için kullanma imkanı…
Günümüzde harika app olma yolunda adım atan öteki hangi uygulamalar var?
Bu mevzuda Trendyol'u ve Getir'i şimdiki birer örnek olarak sunabiliriz.
Getir, son aylarda üst üste attığı adımlarla giderek bir üstün app'e dönüşmeye başladı. Market siparişleri oluşturabileceğimiz bir uygulama olarak yola çıkan uygulama olarak yola çıkan Getir, akabinde yemek siparişleri verebilmemize imkan sağladı. Sonra bir baktık ki Getirİş, GetirAraç üzere pek çok yenilikle iş ilanlarından araç kiralamaya tıpkı anda çok fazla hizmet alanı var oldu.
Trendyol da benzeri bir çizgide ilerledi. Birinci olarak alışveriş yapabildiğimiz bir e-ticaret platformu olan Trendyol, sonra market ve yemek siparişleri de verebildiğimiz bir platforma dönüştü. Trendyol Cüzdan üzere uygulama içi özelliklerle ödeme konusunda da geliştirmeler yapıldı. Ayrıyeten uygulama içerisindeki görüntü içeriklerle ve koleksiyonlarla birebir vakitte vakit geçirilecek, içerik tüketişlecek bir platform için de adımlar atıldı. Finansal teknoloji uygulamalarında da emsal senaryolarla karşılaşmak mümkün. Gelecekte de sayılarının artacağını söylersek yanılmış olmayız…
Kaynaklar: The Wall Street Journal, World Economic Forum, The Verge, Forbes