Bilim insanları 1990'lı yıllarda ağır salınımları ölçen GPS aygıtları ile yavaş sarsıntıların varlığını keşfettiler. 1861 yılında meydana gelen 8.5 büyüklüğündeki Endonezya zelzelesi de buna örnektir. Pekala yavaş zelzeleler nedir ve nasıl gerçekleşir? Büyük zelzelelere neden olur mu?
Detaylar içerikte!
1861 yılında Endonezya'da 8.5 büyüklüğünde bir zelzele meydana gelmiş ve birçok insanın vefatına yol açmıştır. Fakat o zelzeleye günümüz teknolojisiyle bakıldığında uzmanlar sarsıntı bölgesindeki levhaların tam 32 yıl boyunca hareket ettiklerini keşfetti.
Endonezya sarsıntısı tüm vakitlerin "kendini en yavaş gösteren" zelzelesi olarak bilinmektedir. Bilim insanları bu olaya "yavaş depremler" ya da Yunanca tabiriyle "bradiseizm" diyor.
Bir zelzelenin meydana gelme süreci aslında yer altındaki tansiyonun bir anda yüzeye çıkmasıyla başlar. Fakat yavaş sarsıntılarda bu tam olarak bu türlü değildir. Yavaş zelzelelerde güç, fay çizgisinde vakitle birikir ve sonunda büyük bir sarsıntıyla yüzeye çıkar.
Yavaş zelzelelerde yerkabuğunun muhakkak kısımlarının yükselip alçalması kelam hususudur. Bu sarsıntılar binlerce yıl devam edebilir ve yerkabuğunun yükselmesi sırasında binlerce küçük ve orta şiddetli zelzele meydana gelebilir.
Yavaş zelzelenin gözlemlenebildiği en değerli örneklerden birisi İtalya'nın Pozzuoli kentidir. Bu kentte yavaş sarsıntıların sonucunda 1982-1984 yıllarında 1,5 metrelik hareketlenme yaşanmıştır. Bu yüzden kentin 30 bin sakini tahliye edilmiştir.
Yavaş sarsıntı fenomeninin tarihi göstergelerinden biri yeniden Pozzuoli kentinde ortaya çıkmıştır. Antik çağ vaktinde kentin pazar yeri yavaş sarsıntılar yüzünden sular altında kalmış fakat tekrar yükselerek suyun üzerine çıkmıştır.
Yavaş zelzelelerin varlığının keşfi fakat 1990'lı yıllarda gerçek oldu. Ağır güç salınımlarını tespit eden GPS araçlarının keşfinden sonra bilim insanları yavan zelzelelerin mühletinin değişebileceğini de ortaya koydular.
2004 yılında Endonezya'da 9.1 büyüklüğündeki Sumatra sarsıntısı, 2011 yılında Japonya'da 9.1 büyüklüğündeki Tōhoku zelzelesi ve 2014 yılında Şili'de meydana gelen 8.2 büyüklüğündeki Iquique zelzelesi üzere şimdiye kadar kaydedilen en güçlü sarsıntıların birçoklarından evvel yavaş kaymalar aslında gerçekleşiyordu.
Ancak yavaş sarsıntılar jeoloji dünyasında bir fenomen olarak karşımıza çıkmaktadır ve bu zelzelelerin çok büyük bir zelzeleye neden olduğu sorusuna şimdi kesin bir yanıt yoktur.
