elektrik devresi nedir, elektrik devresi nasıl yapılır, elektrik devresi yapımı, elektrik devresi yapma
Elektrik Devresi Nasıl Yapılır ?
Bir üretecin iki ucu iletken bir telle birleştirilip,düzeneğe bir lamba yerleştirilirse,üretecin negatif () kutbundan çıkan elektronlar artı (+) kutba giderler Kurulan bu düzeneğe bir elektrik devresi denir
Elektrik Devresinin Elemanları
Üreteç : Bu elektrik devresinde elektrik akımının kaynağı olan piller,devredeki üreteçlerdir
Anahtar : Devreye cereyan vermeye ve akımı kesmeye fayda
Lamba : Elektrik akımı sonucundan bize ısı ve ışık veren ampullerdir
Yapılan elektrik devresinde ampuller ve de piller seri bir şekilde bağlanmıştırHızlı tabi devrelerde akımın gidebileceği yalnızca bir yol vardırBu akıntı üretecin kutupları arasındaki elektron akışı ile meydana gelir
DEVRE ELEKTRİK
Bir elektrik donanımını oluşturan bağlantılar ve bileşenleri topluca belirten terim Elektrik devresi elektrik akımına (elektrik yüklü akışına) yol karşılamak için biri birine bağlanmış bileşenlerden oluşur Elektrik çoğu kez ışık, ses veya ısı gibi öbür bir enerji türü üretmekte kullanılır
DEVRENİN BÖLÜMLERİ
Elektrik devrelerinin çoğunda dört asıl bölüm vardır; (1) kimyasal pil, üreteç ya da güneş pili gibi bir elektrik enerjisi kaynağı; (2) lamba, motor veya hoparlör gibi bir yük (yada çıktı aygıtı); (3) elektrik enerjisi kaynaktan yüke taşımak için bakır yada alüminyum tel gibi iletkenler ;(4) enerjinin yüke akışını kontrol etmek için röle,anahtar ya da termostat gibi denetleme aygıtı
A B
112 V batarya +
3 V ampul
112 V pil
Basit bir elektrik devresi,elektriksel bileşenlerin çizimlerini kapsayan resimsel bir şekille ya da elektrikçilerin belirli bileşenleri tanımlamakta kullandıkları benzer standart simgelerden oluşan bir çizimle gösterilebilir
Lüzum DA (yönü değişmez dürüst akıntı),lüzum AA (yönü devirli olarak terselen dalgalı cereyan yada alternatif eğilim) olabilen kaynak, devreye bir elektromotor kuvvet (emk) uygular Bu emk ,volt olarak ölçülür ve basınca benzer; emin bir devreden geçecek (amper olarak ölçülen ) eğilim miktarını belirler Dünyanın dağıtılmış ülkelerinde kullanılan olağan voltajlar çoğunlukla, 50 – 60 hertz frekansta 110 ya da 220 V ’ dur
Devreler,hızlı,paralel,hızlıparalel ve kompleks olarak dört genel tipe ayrılabilir Bunların tümü DA, veya AA bir kaynaktan beslenebilir
2A 4 V 2A
+
+ 2W +
12V 3W 6V
1 W
+
2A 2A
2V
Yılbaşı ağacı ampulleri gibi süratli bağlanmış bir içten akım devresinde, tüm dirençler veya ışıklar (ampuller) ardışık olarak bağlanır Her ışıkta oluşan voltaj düşmesi, elektrik akışına gösterdiği dirence bağlıdır Benzer cereyan bütün ışıklardan geçtiği için, ışıklardan biri sönerse, değişik ışıklara eğilim geçişi kesilir
IÇTEN AKIM DEVRELERİ
Süratli devre: Hızlı devrede akımın gidebileceği sadece bir yol vardır;cereyan kaynağın bir ucundan çıkar,yükten (çıktıdan) geçerek kaynağın öbür ucuna döner Metal iletkenli bir devrede bu cereyan kaynağın olumsuz kutbundan fazla kutbuna doğru çok yavaş elektron akışından oluşur Bir Takım sanki iletkenli aygıtlarda örneğin transistörlerde ve sözde geçirgen diotlarda pozitif yüklerde karşıt yönde hareket eder Bu “geleneksel diye adlandırılan ve artıda eksiye dürüst aktığı varsayılan akımla çakışır
En basit doğru eğilim devrelerinden biri olan el feneri hızlı devreye örnek verilebilir Böyle bir açıklama yapmak için devre bileşenlerinin bedensel görünüşlerini aynı çizimlerin yer aldığı resimsel bir şekil kullanılabilir Elektrikçilerin ve teknisyenlerin yeğledikleri bir yöntemde benzer simgelerden oluşan bir çizim kullanmaktır;böyle bir çizimde, her sembol, bir elektriksel bileşeni temsilcilik eder
El fenerinde elektrik kaynağı, her birinin emk ’sı 1,5 Volt olan ve devreye 3 Volt karşılayan hızlı bağlanmış iki kuru pildir3 Voltluk bir ampul devrenin çıktısını oluşturur ve kaynak ile çıktı (önem) arasına sürgülü bir anahtar bağlanır Bu durumda içine kuru pillerin konulduğu tüp biçimindeki metal cisim iletim yolunu oluşturur Anahtar açıkken,akıntı geçmediği için ampul yanmaz Ancak anahtar kapalı iken devre tamamlanır ve devreden akım geçerek ampulü yakar Eğilim ampulün flamanını ısıtarak akkor hale gelmiş haline getirir;bu durumda ampul ısının yanı sıra ışıkta yayar
Böyle bir devreden geçen akıntı,ampulle çabuk bağlanmış bir amperölçer ile ölçülürse dargın flamanın direnci om yasası ile hesaplanabilir Bu yasa dürüst akım elektrik devresindeki üç nicelik aralarında bağıntı kuran bir denklemdir Bu denklemde voltaj(gerilim) V ile,cereyan şiddeti I ile dayanıklılık R ile gösterilirse buna göre Om yasası birbiri ile benzeşen değerli olan 3 biçimde yazılabilir:
V I*R R VI I VR
Örneğin el fenerinin 3Vluk kaynakktan aldığı akıntı 01 A ise ampulün R direnci 30W olur Voltaj iki pile bağlanmış bir voltmetre ile ölçülebilir Ampulün direnci ampule bir ohmmetre bağlanarak anahtar açıkken ölçülebilirSoğuk dayanıklılık denilen bu layık 30W mun çok altında bulunur Çünkü flaman yüksek bir sıcaklığa ulaştığında direnç manâlı ölçüde artar
Sık rastlanan bir diğer seri devre örneğide yeni yıl ağaçlarını süslemede kullanılan küçük ampuller bağlanan ışık telidir Böyle düzenlemenin sakıncası bir ampul sönerse elektriksel yolun kopması ve bütün ışıkların sönmesidirDaha iyi bir düzenleme söndüğü vakit kısa devre yaratıcı yani akıma direnci sıfır olan ampuller kullanılmasıdır Bu ampullerden biri sönerse diğeri yanmayı sürdürür Kirchhoff yasası nedeniyle kalan ampullerin tümünde daha fazla voltaj vardır ve devreden daha fazla akım geçer Çünkü Kirchhoff yasasına tarafından işlenmiş bir devredeki voltaj düşüşlerinin toplamı uygulanan emk ya eşit edinmek zorundadır Seri bağlanmış bir devreye Ohm yasası uygulandığında tüm çabuk dirençlerin toplam direnci R dir Böyle bir devrede tüketilen toplam baskı ampullerin her birinde harcanan ayrı olarak güçlerin toplamıdır
Paralel devre: Paralel bağlanmış bir devrenin ayırıcı özelliği,bütün çıktıların (ya da yüklerin) kaynakla aynı voltajda ve birbirinden bağımsız olarak çalışmasıdır Yani çıktıların biri devreden çıkarılırsa öbürleri bundan aldırmaz Otomobillerde kullanılan elektrik sistemi,DA Paralel devresine misal verilebilir; bu sistemde akünün sağladığı 12 V ’luk voltaj aynı anda ateşleme sistemine farlara park lambalarına radyoya ve klimaya elektrik enerjisi sağlar
Paralel bir sisteme diğer bir tartı (çıktı) eklenirse akım için yeni bir yol oluşturur Ve böylece kaynaktan gelen toplam eğilim artar Bu Kirchhoff ’un akım yasasının bir uygulamasıdır; söz konusu yasaya tarafından herhangi bir noktadan devreye giren akımların toplamı o noktadan çıkan akımların toplamına eşittir Diğer bir dayanıklılık Paralel bağlandığında paralel devrenin birleşik direnci belirgin biçimde azalır Seri devrede olduğu gibi paralel devrede de toplam zorlama ayrı olarak güçlerin toplamından oluşur
15A 5A
+ 12
10A 12W 2A 60W 3A 40W
15 A 5 A
Otomobilin elektrik sistemi gibi dürüst akımlı bir Paralel devrede, bütün rezistörler veya yükler, parelel dallarla müşterek bir baskı kaynağına bağlanır Her tartı aynı voltajdadır; ama direncine alt olarak öbür miktarda akım çeker
SeriParalel Devre: Seriparalel devreler, bir takım bileşenlerin birbirleriyle paralel bağlandığı, paralel birleşimlerinse başak bileşenlerle süratli halde bulunduğu devreler olarak tanımlanabilir Kaynağa seri bağlanmış bir anahtar ve bir sigorta veya devre kesici ile paralel bağlanmış bir fazla bileşen böyle bir devre oluşturur
Karışık Devreler: Yalnızca seri ya da yalnızca paralel bileşimlerden oluşan bölümlere ayrılabilen bir devreye “Karmaşık Devre denir Bir direncin ölçülmesinde kullanılan Wheatstone köprüsü adındaki devre buna iyi bir örnektir Bu devre, esas olarak bir karenin dört kenarını oluşturan, birbirine bağlanmış dört rezistörden oluşur Çapraz köşelerin ikisine bir voltaj kaynağı değişik ikisine ise belli bir direnci olduğu tanıdık bir galvanometre bağlanır Ama köprü devresi dengede olduğunda galvanometreden hiç cereyan geçmediğinde devre çabuk paralel bileşimidir Toplam direnci bulmak amacıyla böyle bir devreyi incelemek için özel teknikler gereklidir
Otomobilin ateşleme sisteminde ya da fotoğraf makinesinin fotoflaşında olduğu gibi doğru akım devrelerine indükleçler ve kondansatör bağlanabilir Böyle uygulamalarda önemli olan geçici tepkidir; çünkü doğru akıntı bakımından bir kondansatör (sürekli durum koşullarında) açık devre demektir ve bir indükleç içinden geçen akım sıvı olmadıkça hiçbir tesir göstermez Lakin indüktans ve kapasitansın etkileri dalgalı eğilim devrelerinde çok daha önemlidir Çünkü dalgalı akımda voltaj ve akıntı aralıksız değişmektedir
Özel Baskı *
Elektrik Devresi Nasıl Yapılır ?
Bir üretecin iki ucu iletken bir telle birleştirilip,düzeneğe bir lamba yerleştirilirse,üretecin negatif () kutbundan çıkan elektronlar artı (+) kutba giderler Kurulan bu düzeneğe bir elektrik devresi denir
Elektrik Devresinin Elemanları
Üreteç : Bu elektrik devresinde elektrik akımının kaynağı olan piller,devredeki üreteçlerdir
Anahtar : Devreye cereyan vermeye ve akımı kesmeye fayda
Lamba : Elektrik akımı sonucundan bize ısı ve ışık veren ampullerdir
Yapılan elektrik devresinde ampuller ve de piller seri bir şekilde bağlanmıştırHızlı tabi devrelerde akımın gidebileceği yalnızca bir yol vardırBu akıntı üretecin kutupları arasındaki elektron akışı ile meydana gelir
DEVRE ELEKTRİK
Bir elektrik donanımını oluşturan bağlantılar ve bileşenleri topluca belirten terim Elektrik devresi elektrik akımına (elektrik yüklü akışına) yol karşılamak için biri birine bağlanmış bileşenlerden oluşur Elektrik çoğu kez ışık, ses veya ısı gibi öbür bir enerji türü üretmekte kullanılır
DEVRENİN BÖLÜMLERİ
Elektrik devrelerinin çoğunda dört asıl bölüm vardır; (1) kimyasal pil, üreteç ya da güneş pili gibi bir elektrik enerjisi kaynağı; (2) lamba, motor veya hoparlör gibi bir yük (yada çıktı aygıtı); (3) elektrik enerjisi kaynaktan yüke taşımak için bakır yada alüminyum tel gibi iletkenler ;(4) enerjinin yüke akışını kontrol etmek için röle,anahtar ya da termostat gibi denetleme aygıtı
A B
112 V batarya +
3 V ampul
112 V pil
Basit bir elektrik devresi,elektriksel bileşenlerin çizimlerini kapsayan resimsel bir şekille ya da elektrikçilerin belirli bileşenleri tanımlamakta kullandıkları benzer standart simgelerden oluşan bir çizimle gösterilebilir
Lüzum DA (yönü değişmez dürüst akıntı),lüzum AA (yönü devirli olarak terselen dalgalı cereyan yada alternatif eğilim) olabilen kaynak, devreye bir elektromotor kuvvet (emk) uygular Bu emk ,volt olarak ölçülür ve basınca benzer; emin bir devreden geçecek (amper olarak ölçülen ) eğilim miktarını belirler Dünyanın dağıtılmış ülkelerinde kullanılan olağan voltajlar çoğunlukla, 50 – 60 hertz frekansta 110 ya da 220 V ’ dur
Devreler,hızlı,paralel,hızlıparalel ve kompleks olarak dört genel tipe ayrılabilir Bunların tümü DA, veya AA bir kaynaktan beslenebilir
2A 4 V 2A
+
+ 2W +
12V 3W 6V
1 W
+
2A 2A
2V
Yılbaşı ağacı ampulleri gibi süratli bağlanmış bir içten akım devresinde, tüm dirençler veya ışıklar (ampuller) ardışık olarak bağlanır Her ışıkta oluşan voltaj düşmesi, elektrik akışına gösterdiği dirence bağlıdır Benzer cereyan bütün ışıklardan geçtiği için, ışıklardan biri sönerse, değişik ışıklara eğilim geçişi kesilir
IÇTEN AKIM DEVRELERİ
Süratli devre: Hızlı devrede akımın gidebileceği sadece bir yol vardır;cereyan kaynağın bir ucundan çıkar,yükten (çıktıdan) geçerek kaynağın öbür ucuna döner Metal iletkenli bir devrede bu cereyan kaynağın olumsuz kutbundan fazla kutbuna doğru çok yavaş elektron akışından oluşur Bir Takım sanki iletkenli aygıtlarda örneğin transistörlerde ve sözde geçirgen diotlarda pozitif yüklerde karşıt yönde hareket eder Bu “geleneksel diye adlandırılan ve artıda eksiye dürüst aktığı varsayılan akımla çakışır
En basit doğru eğilim devrelerinden biri olan el feneri hızlı devreye örnek verilebilir Böyle bir açıklama yapmak için devre bileşenlerinin bedensel görünüşlerini aynı çizimlerin yer aldığı resimsel bir şekil kullanılabilir Elektrikçilerin ve teknisyenlerin yeğledikleri bir yöntemde benzer simgelerden oluşan bir çizim kullanmaktır;böyle bir çizimde, her sembol, bir elektriksel bileşeni temsilcilik eder
El fenerinde elektrik kaynağı, her birinin emk ’sı 1,5 Volt olan ve devreye 3 Volt karşılayan hızlı bağlanmış iki kuru pildir3 Voltluk bir ampul devrenin çıktısını oluşturur ve kaynak ile çıktı (önem) arasına sürgülü bir anahtar bağlanır Bu durumda içine kuru pillerin konulduğu tüp biçimindeki metal cisim iletim yolunu oluşturur Anahtar açıkken,akıntı geçmediği için ampul yanmaz Ancak anahtar kapalı iken devre tamamlanır ve devreden akım geçerek ampulü yakar Eğilim ampulün flamanını ısıtarak akkor hale gelmiş haline getirir;bu durumda ampul ısının yanı sıra ışıkta yayar
Böyle bir devreden geçen akıntı,ampulle çabuk bağlanmış bir amperölçer ile ölçülürse dargın flamanın direnci om yasası ile hesaplanabilir Bu yasa dürüst akım elektrik devresindeki üç nicelik aralarında bağıntı kuran bir denklemdir Bu denklemde voltaj(gerilim) V ile,cereyan şiddeti I ile dayanıklılık R ile gösterilirse buna göre Om yasası birbiri ile benzeşen değerli olan 3 biçimde yazılabilir:
V I*R R VI I VR
Örneğin el fenerinin 3Vluk kaynakktan aldığı akıntı 01 A ise ampulün R direnci 30W olur Voltaj iki pile bağlanmış bir voltmetre ile ölçülebilir Ampulün direnci ampule bir ohmmetre bağlanarak anahtar açıkken ölçülebilirSoğuk dayanıklılık denilen bu layık 30W mun çok altında bulunur Çünkü flaman yüksek bir sıcaklığa ulaştığında direnç manâlı ölçüde artar
Sık rastlanan bir diğer seri devre örneğide yeni yıl ağaçlarını süslemede kullanılan küçük ampuller bağlanan ışık telidir Böyle düzenlemenin sakıncası bir ampul sönerse elektriksel yolun kopması ve bütün ışıkların sönmesidirDaha iyi bir düzenleme söndüğü vakit kısa devre yaratıcı yani akıma direnci sıfır olan ampuller kullanılmasıdır Bu ampullerden biri sönerse diğeri yanmayı sürdürür Kirchhoff yasası nedeniyle kalan ampullerin tümünde daha fazla voltaj vardır ve devreden daha fazla akım geçer Çünkü Kirchhoff yasasına tarafından işlenmiş bir devredeki voltaj düşüşlerinin toplamı uygulanan emk ya eşit edinmek zorundadır Seri bağlanmış bir devreye Ohm yasası uygulandığında tüm çabuk dirençlerin toplam direnci R dir Böyle bir devrede tüketilen toplam baskı ampullerin her birinde harcanan ayrı olarak güçlerin toplamıdır
Paralel devre: Paralel bağlanmış bir devrenin ayırıcı özelliği,bütün çıktıların (ya da yüklerin) kaynakla aynı voltajda ve birbirinden bağımsız olarak çalışmasıdır Yani çıktıların biri devreden çıkarılırsa öbürleri bundan aldırmaz Otomobillerde kullanılan elektrik sistemi,DA Paralel devresine misal verilebilir; bu sistemde akünün sağladığı 12 V ’luk voltaj aynı anda ateşleme sistemine farlara park lambalarına radyoya ve klimaya elektrik enerjisi sağlar
Paralel bir sisteme diğer bir tartı (çıktı) eklenirse akım için yeni bir yol oluşturur Ve böylece kaynaktan gelen toplam eğilim artar Bu Kirchhoff ’un akım yasasının bir uygulamasıdır; söz konusu yasaya tarafından herhangi bir noktadan devreye giren akımların toplamı o noktadan çıkan akımların toplamına eşittir Diğer bir dayanıklılık Paralel bağlandığında paralel devrenin birleşik direnci belirgin biçimde azalır Seri devrede olduğu gibi paralel devrede de toplam zorlama ayrı olarak güçlerin toplamından oluşur
15A 5A
+ 12
10A 12W 2A 60W 3A 40W
15 A 5 A
Otomobilin elektrik sistemi gibi dürüst akımlı bir Paralel devrede, bütün rezistörler veya yükler, parelel dallarla müşterek bir baskı kaynağına bağlanır Her tartı aynı voltajdadır; ama direncine alt olarak öbür miktarda akım çeker
SeriParalel Devre: Seriparalel devreler, bir takım bileşenlerin birbirleriyle paralel bağlandığı, paralel birleşimlerinse başak bileşenlerle süratli halde bulunduğu devreler olarak tanımlanabilir Kaynağa seri bağlanmış bir anahtar ve bir sigorta veya devre kesici ile paralel bağlanmış bir fazla bileşen böyle bir devre oluşturur
Karışık Devreler: Yalnızca seri ya da yalnızca paralel bileşimlerden oluşan bölümlere ayrılabilen bir devreye “Karmaşık Devre denir Bir direncin ölçülmesinde kullanılan Wheatstone köprüsü adındaki devre buna iyi bir örnektir Bu devre, esas olarak bir karenin dört kenarını oluşturan, birbirine bağlanmış dört rezistörden oluşur Çapraz köşelerin ikisine bir voltaj kaynağı değişik ikisine ise belli bir direnci olduğu tanıdık bir galvanometre bağlanır Ama köprü devresi dengede olduğunda galvanometreden hiç cereyan geçmediğinde devre çabuk paralel bileşimidir Toplam direnci bulmak amacıyla böyle bir devreyi incelemek için özel teknikler gereklidir
Otomobilin ateşleme sisteminde ya da fotoğraf makinesinin fotoflaşında olduğu gibi doğru akım devrelerine indükleçler ve kondansatör bağlanabilir Böyle uygulamalarda önemli olan geçici tepkidir; çünkü doğru akıntı bakımından bir kondansatör (sürekli durum koşullarında) açık devre demektir ve bir indükleç içinden geçen akım sıvı olmadıkça hiçbir tesir göstermez Lakin indüktans ve kapasitansın etkileri dalgalı eğilim devrelerinde çok daha önemlidir Çünkü dalgalı akımda voltaj ve akıntı aralıksız değişmektedir
Özel Baskı *
