Endulus emevi doneminde yetişmiş bilim adamları kimlerdir?
Abbas Kasım İbn Firnas
Abbas Kasım İbn Firnas (? 888), Berberi gokbilimci ve şair, İslam bilgini
Tarihi kaynaklar Enduluslu Firnas'ın da uzun calışmalar sonunda yeni bir keşifte bulunup bir cihaz yaptığını, uzerine kumaş gecirip kanat yerine buyuk kuş kanatları taktığını ve bu aleti calıştırarak havalanıp uctuğunu kaydeder Ustelik havada uzun sure kuşlar gibi suzulduğunu, daha sonra da yavaşca yere indiğini soylerİbni Firnas'ın bu başarısı Batı'da ucak yapıp ucmayı başaran Wright Kardeşler'den 1023 yıl oncesine rastlamaktadır
Yaptığı diğer calışmaları
İbn Firnas'da bircok alanda calıştı, kimya, fizik, astronomi okudu Astronomi tabloları hazırladı, şiir yazdı, elMakata adlı saati tasarladı
Kumdan cam imalatını icad etti ve ayrıca kaya kristallerini kesme yontemini geliştirdi O zamana kadar sadece Mısırlılar kristal kesmeyi biliyordu Bundan sonra, İspanya Mısır'dan kuartz ihracını bıraktı
Guneş ve gezegenleri hareket halinde gosteren bir Plenatarium da yapmıştı Bilgin bu cihazla yıldızlarla birlikte bulutu ve şimşekleri de inceliyordu
Unlu bilgin ayrıca kendisine has metodlarla bir kısım taşlardan mukemmel cam imal etme usUlunu keşfetmiş, cam sanayiinin de oncusu olmuştu
Ayrıca duzeltme kabiliyeti olan camı keşfederek gozluğun mucidi olduğu kabul edilir
Bilgin İbni Firnas'ın aynı zamanda İslam musıkisinin İspanya'da topluma mal edilmesini sağlamıştır
Libya'da onun onuruna posta pulu basıldıIrak'ta Bağdat Uluslararası Havaalanı'nda onun anısına bir heykel dikildiBağdat'ın kuzeyinde İbn Firnas Havaalanı'na onun adı verildiAy uzerinde guneybatıda King ve Ostwald Kraterlerine yakın bir yerde 89 km capındaki bir kraterin adı Abbas Ibn Firnas Krateri diye isimlendirildi
Muhyiddin İbn Arabi
Kısaca Muhyiddin ibn Arabi de denir 11651239 Unlu mutasavvıf, İslam duşunuru ve şairidir
Muhyiddin İbni Arabi, Muvahhidun doneminde 27 Ramazan 560 ’da Mursiye (Murcia), İspanya ’da doğdu Bilinmeyen bir sebeple 8 yaşında ailesiyle birlikte İşbiliye ’ye (bugunku Sevilla) geldi (muhtemelen babasının memuriyeti nedeniyle) Ailesi Arap Tayy kabilesine mensuptu Yakın cedleri hakkında fazla bir şey bilinmiyorsa da, anne ve baba tarafından nufuz ve itibar sahibi kimseler olduğu anlaşılıyor Akrabaları arasında tasavvufi bilgilere sahip kimseler vardı Dayısı EbU Muslim elHavlani de, kutubların buyuklerinden sayılır
İlk tahsilini bu şehirde yaptı, uzun bir sure burada kaldı Cocuk yaşlarında 'Ahmed İbnu ’lEsiri' adında genc bir Sufi ile arkadaş oldu İbnu'lArabi, bu tahsil sırasında bir aralık Halvet'e cekilmiş her sahada ve ozellikle tasavvufi marifetler sahasında hicbir şey bilmezken ve bu hususta hicbir kitap da okumadan, keşif ve keramet yoluyla bircok şeylere muttali olarak halvetten cıktı
Endulus'de bir sure daha kaldıktan sonra, seyahate cıktı Şam, Bağdad ve Mekke'ye giderek orada bulunan tanınmış alim ve şeyhlerle goruştu 1182'de İbni Ruşd ile goruştu Bu goruşmeyi eserinde anlatır Bu İbnu Ruşd ’un bilgi'nin akıl yolu'yla elde edileceğini soylemesiyle meşhur olduğu yıllardır 17 yaşındaki genc Muhyiddin gercek bilgi'nin sadece aklımızdan gelmediğine, boyle bir bilginin daha cok ilham ve keşf yoluyla elde edilebileceğine inanmıştı
Bu senelerde 'Şekkaz' isminde bir şeyh'le tanıştı Bu zat kucuk yaşlardan itibaren ibadete başlayan, Allah korkusu taşıyan, hayatında bir kerecik olsun ‘ben ’ dememiş olan ve uzun uzun secde eden bir kimsedir Muhyiddin o olene kadar onunla sohbete devam etti 11821183'de İşbiliyye ’ye bağlı Haniyye ’de 'Lahmi' isimli bir şeyhden, bu zatın adını taşıyan bir mescidde Kur'an dersi aldı
11841185'de 'Ureyni' isimli bir şeyh ’le tanıştı Eserlerinde Ondan ilk hocam diye bahseder, cok faydalandığını soyler 'Ureyni', Ubudiyet kulluk meselesinde derin bir bilgiye sahipti Bu yıllar'da 'Martili' adlı bir şeyhten de istifade etti Ureyni O ’na: ’Sadece Allah ’a bak ’ derken Martili‘Sadece Nefsine bak, nefsin hususunda dikkatli ol, ona uyma ’ diye oğut vermişti Martili ’ye bu zıt onerilerin icyuzunu sordu Bu zat, kendi nasihatinin doğruluğunda ısrar edecek yerde, ‘Oğlum, 'Ureyni' ’nin gosterdiği yol, doğru yolun ta kendisidir Ona uyman lazım Bizim ikimiz de, kendi halimizin gerekli kıldığı yolu sana gostermiştir ’ dedi
Bu yıllar'da İşbiliyye ’de Kordovalı Fatma adında yaşlı bir kadına (tanıştıklarında 96 yaşındadır) 14 sene hizmet etti Bu kadın, erkek ve kadınlar arasında muttaki ve mutevekkile olarak temayuz etmişti Cok iyi bir kimseyle evliydi Yuzu o kadar guzeldi ki, İbn Arabi onun yuzune bakmaktan utanırdı
1189'da Ebu Abdullah Muhammed eşŞerefi adında biriyle tanıştı Kendisi doğu İşbiliyye ’li olup, Hatve ehlindendi Beş vakit namazını Addis Camii'nde kılardı İbadete aşırı duşkunluğunden namaz kılmaktan ayakları şişerdi
Arabi, İşbiliyye ’deyken (1190) hastalandı Okuma kabiliyyet'ini kaybetti 2 Yıl bu halde kaldıktan sonra 589'da (Hicri) Sebte Şehri'ne giderek orada ahlak makamına erdiğini soylediği İbnu Cubeyr ile tanıştı Bir sure sonra İşbiliyye ’ye dondu Aynı yıl Tlemsen ’e geldi Burada Ebu Medyen (o594)1 hakkında gorduğu bir ruyayı anlatacaktır
1196'da Fas ’a gitti Orada yaptığı Seyahatler sırasında buyuk şohret kazandı 1198'de tekrar Endulus ’e gecti Gırnata Şehri dolaylarındaki Bağa kasabasında Şekkaz isimli bir şeyhi ziyaret etti Onun Tasavvuf yolu'nda karşılaştığı en yuce kimse olduğunu soyler 11991200'de İlk defa Hac icin Mekke ’ye gitti Orada elKassar (Yunus ibnu Ebi ’lHuseyin elHaşimi elAbbasi elKassar) isimli bir şahıs'la sohbet etti Hac ’dan sonra Mağrib ’de, oradan da Ebu Medyen ’in şehri olan Becaye'de bulundu Bir sure sonra tekrar Mekke ’ye geldi ve Ruhu ’lQuds, Tacu'rRasuladlı eserler'ini yazdı
1204'de Medine, Musul, Bağdad'da bulundu Musul'da, etTenezzulatu'lMusuliyyeyi yazdı Musul ’dan ayrıldıktan sonra Konya ’ya geldi Orada tanıştığı Sadreddin Konevi ’nin dul annesi ile evlendi Konya ’da iken Risaletu ’lEnvarı yazdı Selcuk Meliki tarafından hurmet ve ikram gordu Sonra Mısır ’a gecti Orada Futuhatı Mekkiye'deki sozlerinden oturu Mısır uleması tarafından hakkında verilen idam fetvasıyla yuzyuze gelince gizlice oradan kactıTekrar Mekke ’ye geldi ve burada bir sure kaldı Mekke'de elFutuhatu'lMekkiyye, Fusus'u ruya'da gorduğu Peygamber'in emriyle ve O'nun istediği şekilde yazdığını, bu eserin onsoz'unde belirtir Veliler bilgilerini, peygambere vahyi getiren meleğin aldığı kaynaktan almaktadırlarBağdad ve Halep ’de bir sure dolaştıktan sonra 6121215 de tekrar Konya ’ya geldi 617 de Şam ’a yerleşti Zaman zaman civar şehirlere seyahatler yaptı 638 de 22 REvvel ’de (1239) Şam'da oldu Kabri Şam şehri dışında Kasiyun Dağı eteğindedir 1516 yılında Sultan Selim, Şam ’ı Osmanlı toprağı yaptığında oraya turbe, camii ve imaret inşa ettirdi Medfun bulunduğu turbenin kubbesinde İbn Arabi'nin kendisine ait olduğu iddia edilen 'butun yuzyıllar yetişdirdikleri buyuk insanlarla tanınır, benden sonraki yuzyıllar benimle anılacak' mealindeki bir beyit yazılıdı
Zerkali
Enduluslu astronom (10291087) Toledo'da bir rasathane kurdurmuş ve 10611087 yılları arasında burada yaptığı calışmaları bir kitapta toplamıştır Bu kitap daha sonra Alfonso Tabloları adıyla anılan eserlerin yapılmasına onculuk edecekti
Zerkali Enduluste yetişen Unlu astronomi alimlerinden İsmi, İbrahim bin Yahya etTecibi enNekkaş olup, kunyesi Ebu İshaktır Zerkali diye Unlu oldu 1029 senesinde Tuleytula şehrinde doğdu Kucuk yaşta ilim oğrenmeye başladı Kısa zamanda din ve fen ilimlerini oğrenen Zerkali, astronomi ilminde soz sahibi oldu Astronomi calışmalarını ve rasadlarının coğunu Tuleytulada yaptı Omrunun sonuna doğru Kurtubaya yerleşti ve 1087 senesinde burada vefat etti
Zerkali, ilk defa Batlamyus'un aksine dunyanın gercek yorunge noktası hareketini ve guneşin ta'dil merkezinin asırlık değişikliğe bağlı olduğunu keşfederek kanuna bağladı Halbuki, Batlamyus, guneş sisteminin yorunge noktasını sabit ve ta'dil merkezini de değişmez kabul etmişti Guneşin yorunge noktasını 12 saniye kadar doğru bir yon, yani doğudan batıya doğru bir değişiklik vererek guneş icin yeni bir teori ortaya atıp değişim merkezindeki duzensizliği de ortadan kaldırdı
Batlamyus kuramında, Guneşin Yerden en uzak konumu olan gunotenin durağan olduğu benimsenmiş ve gozlemlerin bildirdiği farklı veriler gozlem hatalarıyla acıklanmıştı İslam Dunyasında Sabit ibn Kurra, bu goruşten kuşku duymuş ama bunun yerine daha doyurucu olan başka bir goruş koyamamıştı Zerkali ise, gunote noktasının durağan olmadığını ve yılda 12 saniyelik bir acıyla Batıdan Doğuya doğru yer değiştirdiğini one surmuştur; ona gore, bu yer değişikliğini, Guneşin yorunge merkezinin bir cember uzerinde dolandığını varsayarak acıklamak mumkundur Boylece Zerkali, Batlamyus kuramının doğruluğu konusundaki kuşkuların guclenmesine neden olmuştur
Zerkali, Tuleytula adıyla Unlu olan ilk astronomi cetvellerini duzenledi Guneş, gezegenler ve diğer yıldızların hareketlerini ilgilendiren bu cetveller, kısa zamanda Avrupanın her tarafında kullanılmaya başlandı Sabır ve dikkatle incelemeler yapan Zerkali dunyanın guneşe olan uzaklığını hesapladı Ayrıca bu mesafeyi guneş yorungesine dayanan gun donumleri ile gece ve gunduz eşitliğinin prestesyonuna intibak ettirebilmek icin Tuleytulada 402den fazla gozlem yaptı vepresesyon vusatini de aynı tarzda doğru olarak hesapladı
Zerkalinin hazırladığı Ziyc, 1450 senesinde bircok eksikliklerle Latinceye tercume edildi Bu tercumenin bir nushası Paris Kutuphanesinde bulunmaktadır Bu Ziyc, kendisinden sonra yapılan butun ziyclere esas oldu Tercumenin onsozunde trigonometri cetvellerinin nasıl cıkarıldığı konusunda bilgi verilmiş ve buna bir de sinus cetveli ilave edilmiştir Eserde ayrıca 35 sabit yıldızın kataloğu ile beraber meyil cetvellerine yer verilmiş ve Safiha Usturlabı hakkında acıklamalar yapılmıştır
Zerkali calışmalarında usturlab kullanmıştır Batıda Zerkali Safihası adıyla Unlu olan alet Afaki bir şekilde, her yerin ufkunu temsil edecek surette ufuk dairesi hareketli yapılmış, menazıri usul ile ayın tutuluş durumu resimlenmiş, dairevi ve safihadan ibarettir Bu aletin ozelliklerinden bahseden Zerkalinin risalesi, Kitabul Amel Bissafiha ezZiciya, Latince, İbranice ve diğer dillere tercume edilmiştir Bir orneği Paris Kutuphanesinde mevcut olan alet hakkında Mirim Celebi, Sultan İkinci Bayezid Hanın emriyle Farsca mukemmel bir eser yazmıştır
Zerkali Eserleri
1 ElAmelbisSafihatizZiciyye,
2 EtTedbir,
3 ElMedhal ila İlminNucum,
4 Risaletun fi Tarikati İstikdamisSafihatilMuştereke li Cemiul Urud
Abbas Kasım İbn Firnas
Abbas Kasım İbn Firnas (? 888), Berberi gokbilimci ve şair, İslam bilgini
Tarihi kaynaklar Enduluslu Firnas'ın da uzun calışmalar sonunda yeni bir keşifte bulunup bir cihaz yaptığını, uzerine kumaş gecirip kanat yerine buyuk kuş kanatları taktığını ve bu aleti calıştırarak havalanıp uctuğunu kaydeder Ustelik havada uzun sure kuşlar gibi suzulduğunu, daha sonra da yavaşca yere indiğini soylerİbni Firnas'ın bu başarısı Batı'da ucak yapıp ucmayı başaran Wright Kardeşler'den 1023 yıl oncesine rastlamaktadır
Yaptığı diğer calışmaları
İbn Firnas'da bircok alanda calıştı, kimya, fizik, astronomi okudu Astronomi tabloları hazırladı, şiir yazdı, elMakata adlı saati tasarladı
Kumdan cam imalatını icad etti ve ayrıca kaya kristallerini kesme yontemini geliştirdi O zamana kadar sadece Mısırlılar kristal kesmeyi biliyordu Bundan sonra, İspanya Mısır'dan kuartz ihracını bıraktı
Guneş ve gezegenleri hareket halinde gosteren bir Plenatarium da yapmıştı Bilgin bu cihazla yıldızlarla birlikte bulutu ve şimşekleri de inceliyordu
Unlu bilgin ayrıca kendisine has metodlarla bir kısım taşlardan mukemmel cam imal etme usUlunu keşfetmiş, cam sanayiinin de oncusu olmuştu
Ayrıca duzeltme kabiliyeti olan camı keşfederek gozluğun mucidi olduğu kabul edilir
Bilgin İbni Firnas'ın aynı zamanda İslam musıkisinin İspanya'da topluma mal edilmesini sağlamıştır
Libya'da onun onuruna posta pulu basıldıIrak'ta Bağdat Uluslararası Havaalanı'nda onun anısına bir heykel dikildiBağdat'ın kuzeyinde İbn Firnas Havaalanı'na onun adı verildiAy uzerinde guneybatıda King ve Ostwald Kraterlerine yakın bir yerde 89 km capındaki bir kraterin adı Abbas Ibn Firnas Krateri diye isimlendirildi
Muhyiddin İbn Arabi
Kısaca Muhyiddin ibn Arabi de denir 11651239 Unlu mutasavvıf, İslam duşunuru ve şairidir
Muhyiddin İbni Arabi, Muvahhidun doneminde 27 Ramazan 560 ’da Mursiye (Murcia), İspanya ’da doğdu Bilinmeyen bir sebeple 8 yaşında ailesiyle birlikte İşbiliye ’ye (bugunku Sevilla) geldi (muhtemelen babasının memuriyeti nedeniyle) Ailesi Arap Tayy kabilesine mensuptu Yakın cedleri hakkında fazla bir şey bilinmiyorsa da, anne ve baba tarafından nufuz ve itibar sahibi kimseler olduğu anlaşılıyor Akrabaları arasında tasavvufi bilgilere sahip kimseler vardı Dayısı EbU Muslim elHavlani de, kutubların buyuklerinden sayılır
İlk tahsilini bu şehirde yaptı, uzun bir sure burada kaldı Cocuk yaşlarında 'Ahmed İbnu ’lEsiri' adında genc bir Sufi ile arkadaş oldu İbnu'lArabi, bu tahsil sırasında bir aralık Halvet'e cekilmiş her sahada ve ozellikle tasavvufi marifetler sahasında hicbir şey bilmezken ve bu hususta hicbir kitap da okumadan, keşif ve keramet yoluyla bircok şeylere muttali olarak halvetten cıktı
Endulus'de bir sure daha kaldıktan sonra, seyahate cıktı Şam, Bağdad ve Mekke'ye giderek orada bulunan tanınmış alim ve şeyhlerle goruştu 1182'de İbni Ruşd ile goruştu Bu goruşmeyi eserinde anlatır Bu İbnu Ruşd ’un bilgi'nin akıl yolu'yla elde edileceğini soylemesiyle meşhur olduğu yıllardır 17 yaşındaki genc Muhyiddin gercek bilgi'nin sadece aklımızdan gelmediğine, boyle bir bilginin daha cok ilham ve keşf yoluyla elde edilebileceğine inanmıştı
Bu senelerde 'Şekkaz' isminde bir şeyh'le tanıştı Bu zat kucuk yaşlardan itibaren ibadete başlayan, Allah korkusu taşıyan, hayatında bir kerecik olsun ‘ben ’ dememiş olan ve uzun uzun secde eden bir kimsedir Muhyiddin o olene kadar onunla sohbete devam etti 11821183'de İşbiliyye ’ye bağlı Haniyye ’de 'Lahmi' isimli bir şeyhden, bu zatın adını taşıyan bir mescidde Kur'an dersi aldı
11841185'de 'Ureyni' isimli bir şeyh ’le tanıştı Eserlerinde Ondan ilk hocam diye bahseder, cok faydalandığını soyler 'Ureyni', Ubudiyet kulluk meselesinde derin bir bilgiye sahipti Bu yıllar'da 'Martili' adlı bir şeyhten de istifade etti Ureyni O ’na: ’Sadece Allah ’a bak ’ derken Martili‘Sadece Nefsine bak, nefsin hususunda dikkatli ol, ona uyma ’ diye oğut vermişti Martili ’ye bu zıt onerilerin icyuzunu sordu Bu zat, kendi nasihatinin doğruluğunda ısrar edecek yerde, ‘Oğlum, 'Ureyni' ’nin gosterdiği yol, doğru yolun ta kendisidir Ona uyman lazım Bizim ikimiz de, kendi halimizin gerekli kıldığı yolu sana gostermiştir ’ dedi
Bu yıllar'da İşbiliyye ’de Kordovalı Fatma adında yaşlı bir kadına (tanıştıklarında 96 yaşındadır) 14 sene hizmet etti Bu kadın, erkek ve kadınlar arasında muttaki ve mutevekkile olarak temayuz etmişti Cok iyi bir kimseyle evliydi Yuzu o kadar guzeldi ki, İbn Arabi onun yuzune bakmaktan utanırdı
1189'da Ebu Abdullah Muhammed eşŞerefi adında biriyle tanıştı Kendisi doğu İşbiliyye ’li olup, Hatve ehlindendi Beş vakit namazını Addis Camii'nde kılardı İbadete aşırı duşkunluğunden namaz kılmaktan ayakları şişerdi
Arabi, İşbiliyye ’deyken (1190) hastalandı Okuma kabiliyyet'ini kaybetti 2 Yıl bu halde kaldıktan sonra 589'da (Hicri) Sebte Şehri'ne giderek orada ahlak makamına erdiğini soylediği İbnu Cubeyr ile tanıştı Bir sure sonra İşbiliyye ’ye dondu Aynı yıl Tlemsen ’e geldi Burada Ebu Medyen (o594)1 hakkında gorduğu bir ruyayı anlatacaktır
1196'da Fas ’a gitti Orada yaptığı Seyahatler sırasında buyuk şohret kazandı 1198'de tekrar Endulus ’e gecti Gırnata Şehri dolaylarındaki Bağa kasabasında Şekkaz isimli bir şeyhi ziyaret etti Onun Tasavvuf yolu'nda karşılaştığı en yuce kimse olduğunu soyler 11991200'de İlk defa Hac icin Mekke ’ye gitti Orada elKassar (Yunus ibnu Ebi ’lHuseyin elHaşimi elAbbasi elKassar) isimli bir şahıs'la sohbet etti Hac ’dan sonra Mağrib ’de, oradan da Ebu Medyen ’in şehri olan Becaye'de bulundu Bir sure sonra tekrar Mekke ’ye geldi ve Ruhu ’lQuds, Tacu'rRasuladlı eserler'ini yazdı
1204'de Medine, Musul, Bağdad'da bulundu Musul'da, etTenezzulatu'lMusuliyyeyi yazdı Musul ’dan ayrıldıktan sonra Konya ’ya geldi Orada tanıştığı Sadreddin Konevi ’nin dul annesi ile evlendi Konya ’da iken Risaletu ’lEnvarı yazdı Selcuk Meliki tarafından hurmet ve ikram gordu Sonra Mısır ’a gecti Orada Futuhatı Mekkiye'deki sozlerinden oturu Mısır uleması tarafından hakkında verilen idam fetvasıyla yuzyuze gelince gizlice oradan kactıTekrar Mekke ’ye geldi ve burada bir sure kaldı Mekke'de elFutuhatu'lMekkiyye, Fusus'u ruya'da gorduğu Peygamber'in emriyle ve O'nun istediği şekilde yazdığını, bu eserin onsoz'unde belirtir Veliler bilgilerini, peygambere vahyi getiren meleğin aldığı kaynaktan almaktadırlarBağdad ve Halep ’de bir sure dolaştıktan sonra 6121215 de tekrar Konya ’ya geldi 617 de Şam ’a yerleşti Zaman zaman civar şehirlere seyahatler yaptı 638 de 22 REvvel ’de (1239) Şam'da oldu Kabri Şam şehri dışında Kasiyun Dağı eteğindedir 1516 yılında Sultan Selim, Şam ’ı Osmanlı toprağı yaptığında oraya turbe, camii ve imaret inşa ettirdi Medfun bulunduğu turbenin kubbesinde İbn Arabi'nin kendisine ait olduğu iddia edilen 'butun yuzyıllar yetişdirdikleri buyuk insanlarla tanınır, benden sonraki yuzyıllar benimle anılacak' mealindeki bir beyit yazılıdı
Zerkali
Enduluslu astronom (10291087) Toledo'da bir rasathane kurdurmuş ve 10611087 yılları arasında burada yaptığı calışmaları bir kitapta toplamıştır Bu kitap daha sonra Alfonso Tabloları adıyla anılan eserlerin yapılmasına onculuk edecekti
Zerkali Enduluste yetişen Unlu astronomi alimlerinden İsmi, İbrahim bin Yahya etTecibi enNekkaş olup, kunyesi Ebu İshaktır Zerkali diye Unlu oldu 1029 senesinde Tuleytula şehrinde doğdu Kucuk yaşta ilim oğrenmeye başladı Kısa zamanda din ve fen ilimlerini oğrenen Zerkali, astronomi ilminde soz sahibi oldu Astronomi calışmalarını ve rasadlarının coğunu Tuleytulada yaptı Omrunun sonuna doğru Kurtubaya yerleşti ve 1087 senesinde burada vefat etti
Zerkali, ilk defa Batlamyus'un aksine dunyanın gercek yorunge noktası hareketini ve guneşin ta'dil merkezinin asırlık değişikliğe bağlı olduğunu keşfederek kanuna bağladı Halbuki, Batlamyus, guneş sisteminin yorunge noktasını sabit ve ta'dil merkezini de değişmez kabul etmişti Guneşin yorunge noktasını 12 saniye kadar doğru bir yon, yani doğudan batıya doğru bir değişiklik vererek guneş icin yeni bir teori ortaya atıp değişim merkezindeki duzensizliği de ortadan kaldırdı
Batlamyus kuramında, Guneşin Yerden en uzak konumu olan gunotenin durağan olduğu benimsenmiş ve gozlemlerin bildirdiği farklı veriler gozlem hatalarıyla acıklanmıştı İslam Dunyasında Sabit ibn Kurra, bu goruşten kuşku duymuş ama bunun yerine daha doyurucu olan başka bir goruş koyamamıştı Zerkali ise, gunote noktasının durağan olmadığını ve yılda 12 saniyelik bir acıyla Batıdan Doğuya doğru yer değiştirdiğini one surmuştur; ona gore, bu yer değişikliğini, Guneşin yorunge merkezinin bir cember uzerinde dolandığını varsayarak acıklamak mumkundur Boylece Zerkali, Batlamyus kuramının doğruluğu konusundaki kuşkuların guclenmesine neden olmuştur
Zerkali, Tuleytula adıyla Unlu olan ilk astronomi cetvellerini duzenledi Guneş, gezegenler ve diğer yıldızların hareketlerini ilgilendiren bu cetveller, kısa zamanda Avrupanın her tarafında kullanılmaya başlandı Sabır ve dikkatle incelemeler yapan Zerkali dunyanın guneşe olan uzaklığını hesapladı Ayrıca bu mesafeyi guneş yorungesine dayanan gun donumleri ile gece ve gunduz eşitliğinin prestesyonuna intibak ettirebilmek icin Tuleytulada 402den fazla gozlem yaptı vepresesyon vusatini de aynı tarzda doğru olarak hesapladı
Zerkalinin hazırladığı Ziyc, 1450 senesinde bircok eksikliklerle Latinceye tercume edildi Bu tercumenin bir nushası Paris Kutuphanesinde bulunmaktadır Bu Ziyc, kendisinden sonra yapılan butun ziyclere esas oldu Tercumenin onsozunde trigonometri cetvellerinin nasıl cıkarıldığı konusunda bilgi verilmiş ve buna bir de sinus cetveli ilave edilmiştir Eserde ayrıca 35 sabit yıldızın kataloğu ile beraber meyil cetvellerine yer verilmiş ve Safiha Usturlabı hakkında acıklamalar yapılmıştır
Zerkali calışmalarında usturlab kullanmıştır Batıda Zerkali Safihası adıyla Unlu olan alet Afaki bir şekilde, her yerin ufkunu temsil edecek surette ufuk dairesi hareketli yapılmış, menazıri usul ile ayın tutuluş durumu resimlenmiş, dairevi ve safihadan ibarettir Bu aletin ozelliklerinden bahseden Zerkalinin risalesi, Kitabul Amel Bissafiha ezZiciya, Latince, İbranice ve diğer dillere tercume edilmiştir Bir orneği Paris Kutuphanesinde mevcut olan alet hakkında Mirim Celebi, Sultan İkinci Bayezid Hanın emriyle Farsca mukemmel bir eser yazmıştır
Zerkali Eserleri
1 ElAmelbisSafihatizZiciyye,
2 EtTedbir,
3 ElMedhal ila İlminNucum,
4 Risaletun fi Tarikati İstikdamisSafihatilMuştereke li Cemiul Urud
