Cengiz-Limak-Mapa-Kolin-Kalyon’un hissesi ise yüzde 24 oldu. Krizin derinleştiği 2019 yılında dağıtılan ihalelerin çoğunluğunu ise Türkiye Varlık Fonu’nun ortak olduğu İstanbul Finans Merkezi’nin yeni müteahhitleri aldı.
100 MİLYON TL ÜZERİ İHALE ALAN 300 ŞİRKET
ENR (**) isimli kuruluş her yıl, Türkiye’de kamu kurumlarının açtığı inşaat ihalelerini alan 300 şirketi yayınlar. Liste, son beş yılda verilen 100 milyon lira ve üzeri büyüklükteki ihaleleri kapsıyor.
2014-2019 yılları ortasında imzalanan mukavele sayısı 761’i buluyor. Mukavelelerin mali kıymeti ise 327 milyar 800 milyon lira. 2014-2018 ortasında ise 737 ihale yapılmıştı, bedeli de 295 milyar 321 milyon liraydı. Yani 2019’da, kamunun büyük inşaat ihalelerinin sayısı 21 adet arttı ve fazladan 32.4 milyar liralık bir kaynak daha kriz yılında inşaat şirketlerine transfer edildi.
Bu beş yılda verilen kamu inşaat ihalelerinin oransal dağılımı ise epey çarpıcı bir tablo ortaya çıkarıyor. Şu grafikler, 300 şirketin paylaştığı ihalelerde birinci 10, 20 ve meşhur ‘beşizlerin’ hisselerini gösteriyor.
100 milyon liranın üzerinde pahaya sahip kamu inşaat ihalelerinde 10 şirketin tüm pastanın yüzde 36’ısını alması, dikkat cazibeli.
Birinci 20 şirket ise neredeyse ihale meblağının yarısına sahip. Meşhur şirketler Kolin-Cengiz-Kalyon-Limak-Makyol ise ülkenin en büyük ihalelerinin dörtte birine aboneler.
Listenin sıralamasında sürpriz yok elbette. Birinci sıra Kalyon’un. Onu Kolin, Cengiz ve Makyol takip ediyor. Peşi sıra IC İçtaş, Özgün, Gülermak, Özaltın İnşaat geliyor. Bunların tamamı artık herkesin malumu olduğu üzere AKP iktidarı devrinde parlamış şirketler. Beş yılda en fazla meblağda ihale alan 20 şirket şunlar:
SON BEŞ YILDA EN FAZLA İHALE ALAN 20 ŞİRKET
ENR yalnızca beşer yıllık ihaleleri dikkate alıyor fakat, listeler kıyaslanarak yıl yıl ne kadarlık ihalenin kimlere verildiğini elde etmek mümkün. Bu türlü bir karşılaştırma yapıldığında 2019 yılında ihale alanlarda değerli değişiklikler göze çarpıyor. 2019 yılında en fazla ihale alanlar şöyle sıralanıyor:
2019 YILINDA EN ÇOK İHALE ALANLAR
Son bir tablo daha verelim. Aşağıdaki liste de 2013’ten beri kamudan 100 milyon lira üzerinde büyük inşaat ihalesi almamış, fakat krizin derinleştiği 2019 yılında birinci sefer bu meblağın üzerinde ihale alan şirketlerin tamamını kapsıyor:
BİRİNCİ DEFA LİSTEYE GİRENLER
Artık de 2019’u kapsayan listedeki dikkat cazibeli kimi şirketler üzerinde duralım. Mesela; İtalyan Salini Impregilo genelde AKP yandaşı şirketlerin uzunluk gösterdiği inşaat ihalelerinin birinci sürprizi.
İtalyan inşaatçının Türkiye’de daha evvel güç başta olmak üzere yatırımları bulunuyor. Bu yıl aldığı ihale ise TCDD’nin açtığı Halkalı-Kapıkule Demiryolu Projesi’nin Çerkezköy-Kapıkule bölümü. 523 milyon euroluk ihaleyi Kolin ile bir arada aldı. Şirketin ayrıyeten konkordato ilan eden Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün ortağı İtalyan Astaldi’den, bu köprünün paylarını almak istediği de argüman ediliyor.
İSTANBUL FİNANS MERKEZİNİN YENİ KRALLARI!
2019’un temel öne çıkan isimleri ise Kolin ve Kalyon’dan sonra üst sıralarda yer bulan ve her biri 1 milyar lira ve üzeri ihale alan şirketler. Kim bunlar? Yapı ve Yapı, ASL, Güryapı, Mustafa Ekşi ve Siyahkalem…
Pekala bu şirketlerin ismini en son hangi gelişmede duyduk? İktidarın en büyük ısrarlarından birisi İstanbul’da bir finans merkezi kurmak. Ali Ağaoğlu buranın önde gelen müteahhitlerindendi. Lakin krizden ötürü bitiremedi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başında olduğu Türkiye Varlık Fonu, finans merkezi inşaatlarına ortak oldu. Varlık Fonu, Hazine üzerinden dışarıdan borçlandı ve inşaatlara yatırım yapıp Ağaoğlu ile bir arada birtakım müteahhitleri kurtardı. Akabinde Emlak Konut GYO, üç inşaat paydaşlığı ile yeni kontrat imzaladı. Bunlar şöyleydi: Siyahkalem-Mustafa Ekşi iştiraki ile 1.1 milyar lira; Güryapı-Yapı ve Yapı ile 1.8 milyar lira; ASL ile 719 milyon lira.
ASL İnşaat, eski AKP milletvekili Abdülkadir Kart’a ilişkin. Emlak Konut ve TOKİ’den aldığı ihalelerle tanınıyor. Yapı ve Yapı de yeniden tıpkı biçimde iktidarın en yakınındakilerden. Etiler Polis Meslek Yüksekokulu yerindeki proje ile gündeme gelmişti. Mustafa Ekşi de en son ‘Millet Bahçeleri’ ihalelerinde uzunluk gösterdi. Hepsi yıllardır kamu ve belediye ihaleleriyle büyüyen şirketler. Verdiğimiz listedekilerin tamamını kolay bir Google taraması ile araştırırsanız şayet, tamamının birebir yolun yolcusu olduğunu görürsünüz aslında.
İşte 2019 bu türlü geçti, 2020 de bu türlü geçecek. Geçmek zorunda.
Damarlarında ‘çimento ve demir’ akan iktidarın zafer apoletleri olarak gördüğü inşaatlar, başkanlık rejiminin hayat kaynağı zira.
ENR’nin açıkladığı tam listeye buradan ulaşabilirsiniz.
Bahadır Özgür/Gazete Duvar