Suriye ordusunun İdlib'e yönelik askeri harekatı nedeniyle Rusya'ya reaksiyon gösteren Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Rusya ile gerek Soçi gerek Astana'da kimi görüşmeler, mutabakatlar oldu. Bu mutabakatlara Rusya'nın sadık kalması halinde biz de tıpkı sadakatle yola devam ederiz. Şu an prestijiyle maalesef Rusya, Astana'ya da Soçi'ye de sadık değil" dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Senegal ziyaretinden dönüşünde gazetecilere açıklamalarda bulundu, soruları yanıtladı.
Erdoğan, Senegal'in iktisat, ticaret, güç, altyapı, müteahhitlik, savunma ve balıkçılık alanında büyük potansiyele sahip olduğuna işaret ederek, "400 milyon dolar ticaret gayemize ulaştık ancak geçen yıl biraz gerileme oldu, bu maksadın ötesine geçmek için ağır bir halde çalışmaya devam edeceğiz. Artık birlikte belirlediğimiz maksat 1 milyar dolar. 7 mutabakat imzaladık. Böylelikle bağlarımızın ahdi yerini güçlendiriyoruz" dedi.
'Rusya ya Suriye ile ya da Türkiye ile olan süreci farklı yürütecek, diğer yolu yok'
"2018'de İdlib'in, gerginliği azaltma bölgesi olarak ilanından bugüne gerginlik azalacak üzere durmuyor. Son vakitlerde da hücumlar arttı. Görünen o ki Türkiye'ye basınç uygulayarak göç dalgası planlıyorlar. Bu husustaki değerlendirmeniz nedir?" sorusu üzerine Erdoğan, şu değerlendirmede bulundu:
"Rusya ile gerek Soçi gerek Astana'da kimi görüşmeler, muahedeler oldu. Bu mutabakatlara Rusya'nın sadık kalması halinde, biz de birebir sadakatle yola devam ederiz. Şu an prestijiyle maalesef Rusya, Astana'ya da, Soçi'ye de sadık değil. Arkadaşlarımız muhataplarıyla görüşmeler yapıyorlar. Bu görüşmelerde de kendilerine 'İdlib'de bu bombalamaları vesaire durdurdunuz durdurdunuz, durdurmadığınız takdirde bizim artık sabrımız tükeniyor. Bundan sonra ne gerekiyorsa biz de bunu yapacağız' diye tabir ediliyor. En son Halep'ten bizim tarafa atışları var. Bunlara biz bir yere kadar sabrederiz, sabrettik ancak ondan sonra da biz göbeğimizi keseriz. Bu mevzuda Rusya da şayet biz birbirimize sadık ortaklar isek, halini aşikâr edecek. Ya Suriye ile olan süreci farklı yürütecek ya da Türkiye ile olan süreci farklı yürütecek, bunun öbür yolu yok. Biz, bir şeyleri kapma çabasında değiliz. Bir şeyleri almanın, toprak kapmanın uğraşı yok bizde. Biz oradaki mazlum, mağdur insanları kurtarmanın çabası içerisindeyiz."
Rusların 'Teröristlere karşı gayret ediyoruz' dediğini aktaran Erdoğan, "Kim terörist? Kendi toprağını savunanlar mı terörist? Bunlar direnişçi. Şu anda bunlara sorarsan Türkiye'deki yaklaşık 4 milyon Suriyeli de terörist. Bunlar nereden kaçtı geldi? Esed'in zulmünden kaçtı geldi. Şu anda bu beşerler bize barınmış durumdalar" dedi.
'Arzumuz bir an evvel Rusya'nın dost olarak gördüğü rejime gereken uyarıyı yapması'
Erdoğan, İdlib'de devam eden süreçle ilgili Türkiye'nin briket barınaklar yaptığını belirterek, "Bu kışın soğuğunda bunlar çadırlarda duramazlar. Bunlara briket barınaklar yapalım. Bunları ben Sayın Putin'e de söyledim. Bu beşerler şu anda çadırlarda nereye kadar? Bunun için Esed'e söylenmesi gerekeni siz söylerseniz, bu insanları da biz konforu yüksek hale getirebiliriz. Onun için de biz bu işi gevşetemeyiz, birebir kararlılıkla sahip çıkmaya devam edeceğiz" ifadelerini kullandı.
'Bu süreçte şantaj görüyor muyuz?' sorusuna Erdoğan, "Bunu şantaj olarak nitelemeyelim. Aylar geçtikçe göreceğiz lakin bizler ilgili arkadaşlarımız, şahsım görüşmelere devam edeceğiz. İsteğimiz bir an evvel burada Rusya'nın dost olarak gördüğü rejime gereken uyarıyı yapmasıdır" karşılığını verdi.
'Astana süreci diye bir şey de kalmadı'
Suriye'de yaşananlara ait Rusya'nın tavrı dışında İran'a karşı da baskıların devam ettiği ve bu durumdan Astana sürecinin etkilenip etkilenmeyeceğine ait soru üzerine Erdoğan, "Şu anda Astana süreci diye bir şey de kalmadı. Astana süreci şu anda sessizlikte yahut sessizliğe büründü. Astana'yı tekrar ayağa kaldırmak ve tekrar ayağa kalkışı ile birlikte Türkiye, Rusya, İran ne yapabilir, bakmak lazım" ifadelerini kullandı.
Amerika'nın sürece üst seviyede katılmadığına, alt seviyede büyükelçi yahut özel temsilci seviyesinde katıldığına işaret eden Erdoğan, "Burada yüklü biz üç ülkeyiz, Rusya, İran, Türkiye. Artık bunu tekrar canlandırarak Astana sürecinden ne çıkar, bakılabilir. Tabi asıl gidilmesi gereken yer Cenevre. Cenevre konusunda da güya unutma siyaseti var. Bunu hareketlendirmek, bir an evvel işi siyasi sürece kavuşturmak ve sonuç almak üzere bir durum kelam konusu olmalı" diye konuştu.
Koronavirüs salgını: Şu an prestijiyle rastgele bir ıstırap kelam konusu değil
Erdoğan, Çin'de ortaya çıkan Koronavirüs salgınına ait, "Türkiye insanların deveranını sonlandırmak, kimi noktalarda engellemek üzere büyük adımlar atar mı?" şeklindeki soruyu, şöyle yanıtladı:
"Sağlık Bakanımızın bu bahisteki temkinli açıklamaları şöyle: 'Bizde şimdi rastgele bir ıstırap kelam konusu değil.' Fakat Çin'de de 25 kadar Türk, 10 kadar da Azeri vardı. Onların Türkiye'ye dönme üzere dilekleri var. 'Tedbirlerinizi alın, Azeri kardeşlerimizi de dahil edin. Karantinaya almak suretiyle bu kardeşlerimizi Türkiye'ye getirelim' dedik. Türkiye içinde şu an prestijiyle rastgele bir problem kelam konusu değil ancak arkadaşlarımız oraya dayalı olarak da her türlü önlemi alarak adımlarını atıyorlar."
'Trump ile nezaket konuşması yaptık'
Erdoğan, gazetecilerin, ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesine ait, "İki taraftan yapılan açıklamada Libya, İdlib ve Doğu Akdeniz konusunun konuşulduğu açıklandı. Bu kritik başlıklarda Ankara'nın iletileri ne oldu?" şeklindeki sorusu üzerine ise görüşmede Libya'yı konuştuklarını anlattı.
Trump'la Libya ile ilgili olarak 'sadra şifa' hususlar değil, yüklü olarak 'nezaket' konuşması yaptıklarını söz eden Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
"Elazığ, Malatya zelzelesini gündeme getirdi. 'Bize düşen ne var, ne yapabiliriz? Bizde zelzelelerle ilgili çokça alet edevat var, gönderebiliriz' dediler. Şu anda çok çok teşekkür ediyoruz, biz bu basamakları aşmış vaziyetteyiz. Tabi 41 vatandaşımız öldü, Allah'tan rahmet diliyoruz. Bunun yanında önemli sayıda kurtarılan vatandaşlarımız var. 1600'e yakın yaralı vardı, bu yaralıların kahir ekseriyeti ayakta tedavi ile konutlarına döndüler. 60-70 tedavisi devam eden var. Ağır bakımda olan çabucak hemen kalmadı üzere. Onlar da bugün odalarına çıkacaklardı."
'Enkaz kaldırmanın yanında yeni bir adım daha attık'
Elazığ'da Kent Hastanesi'nin sahiden çok önemli iş gördüğüne dikkati çeken Erdoğan, şunları söyledi:
"Hastalar oraya gelerek tedavilerini oldular. Şu an enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor. Enkaz kaldırmanın yanında, yeni bir adım daha attık. Etraf ve Şehircilik Bakanlığımızın gerek Elazığ'da gerekse Malatya'da elinde rezerv konut varsa ki bunlar TOKİ'nin konutları biliyorsunuz, 400 kadar bu cins konut var. Şu anda evsiz kalanlara, acil olanlara bu konutlardan dağıtmaya başlayacaklar. Malatya büyükşehir olduğu için köy değil, mahalle diyoruz. O mahallelere tek kat konut ve bu konutların yanına da ahırlarını yapmak suretiyle çalışmalarını ağır bir formda başlatıyorlar. Kent merkezlerinde gerek Malatya gerek Elazığ'da taban etütlerini en ülkü noktada yapacağız. Yer etütlerinden sonra da buralarda inşaatları başlatacağız ki bu bizim için 3-4 aylık, bilemedin 5 aylık iştir. Amacımız kent merkezlerindeki binaları da yapıp vatandaşların buralardaki konutlara taşınmalarını sağlamaktır. Şu anda da (Çevre ve Şehircilik Bakanı) Murat Bey'den bunları öğrendim, hızla çalışmayı başlatıyorlar ve adımları da inşallah atıyoruz. Tabi bütün bunların dışında elimizdeki çadırları, konteyneri planlı bir halde dağıttılar. Kışı problemsiz yahut en az problemle atlatmayı planlıyoruz. "
'Kudüs'ün İsrail'e verilme planı asla kabul edilemez'
Erdoğan, ABD Lideri Trump'ın 'Yüzyılın Anlaşması' ismini verdiği ve dün İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile birlikte açıkladığı 'Ortadoğu Barış Planı'nıyla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
"Biz buraya girerken açıklama devam ediyordu. Evvelki akşamki konuşmada Sayın Trump'a, 'Bu metni bize gönderirseniz, içeriğinde ne var görürüz, ona nazaran de atmamız gereken adımları yahut tutumu belirleriz' dedik. Esasen önümüzdeki hafta içerisinde de Cidde'de İslam İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanları Toplantısı olacak. O toplantıya Dışişleri Bakanımız da katılacaklar. Bizim bu mevzudaki tutumumuz belirli. Kudüs Müslümanların kutsalıdır. Kudüs'ün İsrail'e verilme planı asla kabul edilemez. Açıklanan plan, barışa ve tahlile hizmet etmeyecektir. Bu plan Filistin ve Kudüs için yeni oldubittiler oluşturma uğraşıdır. Bu, Filistinlilerin haklarını yok sayma ve İsrail'in işgalini yasallaştırma planıdır. Hangi teşebbüs olursa olsun, birtakım Arap ülkeleri sırtını dönse de biz Filistin'in ve Kudüs-ü Şerif'in hukukunu korumak için milletlerarası kurumları harekete geçirmeye ve dünyaya bu sıkıntıyı anlatmaya devam edeceğiz."
'İsrail medyasına nazaran hareket belirleyeceksek vay halimize'
Bilhassa İsrail medyasındaki Netanyahu'ya yakın çok sağ medyada, Türkiye'nin güvenlik bürokrasisini gaye alan yayınlar olduğu, Kasım Süleymani'nin akabinde MİT Başkanı Hakan Fidan'ın gaye gösterildiğinin aktarılması üzerine Erdoğan, "Eğer biz İsrail medyasına nazaran hareket belirleyeceksek vay halimize. İsrail medyası da istihbarat liderimiz için böyle şeyler yazıyorsa hakikat istikametteyiz. Güzel olsun" açıklamasında bulundu.
'Deprem vergilerini harcanması gereken yere harcadık'
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun 'Deprem vergileri nereye harcandı?' kelamlarının hatırlatılarak, bu hale ait görüşleri ve devletin 1999 öncesi ve bugünkü tutumuna ait değerlendirmeleri sorulan Erdoğan, şöyle konuştu:
"Bu adamın gerçek söylediği bir şey yok. Palavralar zincirine yeni bir palavra ek ediyor. Ben şu anda Sivrice sarsıntısına CHP'li belediye ne kadar yardım yapmış bunun üzerinde duracak değilim. Ben yalnızca şunu söyleyeyim. Bütün vilayet, ilçe, belediyelerde, mahallelerde, Allah'a hamdolsun, bir tarafta İçişleri Bakanı Süleyman Soylu olmak üzere, bütün bakan arkadaşlarım ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak Fuat Beyefendi, öbür tarafta (AK Parti) Genel Başkanvekili olarak Numan Beyefendi, tüm vekiller, bayan kollarımız bölgede seferber oldu, çalıştılar ve aç açık bırakmamak için ne gerekiyorsa yaptılar. Bir sefer Kılıçdaroğlu'nun ne kabinemizi ne bizim şu andaki o bölgede çalışan milletvekillerimizi falan ağzına almasını yakıştıramam. Onların bu türlü bir kaygısı olamaz. Sanki kendisi oraya gitti mi? Gitmedi. Artık bundan sonra herhalde masraf; ben söylüyorum ya… Niçin gitmedi? Bu ciğer problemi, ruh sıkıntısı ondan... Bunda o denli bir ruh yok. Biz elhamdülillah Van'da da, Simav'da da, Sakarya'da da... Ben cezaevinden çıktım, birinci gittiğim yer Sakarya, Düzce'dir. O vakit belediye lideri sıfatım yoktu. Bütün oraları dolaştık. Bizim sıkıntımız var. Onun bu türlü bir kaygısı yok. Soruyorlar artık. Başbakanlığım ve Cumhurbaşkanlığım periyodunda bir para hangi gaye için toplanmışsa bugüne kadar o gaye için harcanmıştır. Onun dışında bir yere biz bu cins paraları harcama diye bir halin içinde olmadık, olmayız."
'Vatandaş bu hükümete inanıyor'
Erdoğan, şu anda da bölgede ağır bir biçimde çalışıldığına işaret ederek, "Eğer bu vatandaş dayanışma için elinde ne var, ne yok götürüyorsa, tek sebebi var: İnanıyor da onun için götürüyor. Bu hükümete inanıyor. İnanmasa götürür mü? Ben sizlere 'her şeyi veririm' diyor" ifadelerini kullandı.
Artık bir kampanya daha başlattıklarını anlatan Erdoğan, şunları söyledi:
"Önce vekillerle dedik ki, 'Biz buraya elimizden gelen dayanağı verelim. Rastgele bir sayı belirlemiyoruz. Kim ne kadar verecekse milletvekili arkadaşlarımız versinler. Bunları hesabımızda toparlayacağız sonra da küme liderimiz herhalde AFAD'a aktarma yoluna gidecektir. Bunlar ise yatıyor kalkıyor 'o parayı nereye, bu parayı nereye harcadınız?' Harcanması gereken yere harcadık. Bundan sonra da Bay Kemal'e bu cins şeylerin hesabını vermeye vaktimiz yok. Bütün bu harcamalar nasıl yapılıyor, bunlara bakmıyor ki... Bütün bu konutlar nereye yapılacak? Bunun tarih en büyük şahididir. İkide bir kalkıp gaziler ve şehitlerle alakalı şeyleri konuşuyor. Niçin? Aldatırız. Yaptıkları iş bu. Onun için bunların haftalık küme toplantısında yaptıkları konuşmalar da pek kayda paha değil."
'Onlar kaçacak, biz kovalayacağız'
Erdoğan, "Diyarbakır'da HDP Vilayet Binasının önünde çalınmış evlatlarını bekleyen anneler var. Onlara bir bildiriniz var mı?" sorusuna, "Diyarbakır'daki bu annelerin bir kısmı sarsıntı bölgesine gelecek kadar annelik hissini yaşamak istediler. Bu çok çok asil bir hareketti. Eşim, Aile ve Çalışma Bakanımız, kimi bakan arkadaşlarımız oraya gitti. Sıkıntımız, oradaki hanım kardeşlerimiz olsun, babalar olsun bir teminat temin edebilmek" yanıtını verdi.
"Yavaş yavaş çözülmeye de başladılar. Son olarak 6-7'yi buldu gelen çocuklar. Bunun gerisi de gelecek diye düşünüyorum. Akışına bırakamayız. Takipçisiyiz. Onlar kaçacak, biz kovalayacağız. Er ya da geç onlar değil, biz kazanacağız" ifadelerini kullanan Erdoğan, terörün kazanmasının mümkün olmadığının altını çizdi.
'Türkiye olarak Ortadoğu'da masada belirleyici ülkeyiz'
Erdoğan, "Biz bu işi köşeye sıkıştıra sıkıştıra sonunda toparlayıp alacağız. İşte dağdakilerin hali ortada. Öbür tarafta Kuzey Irak'taki durum ortada. Şu an prestijiyle Türkiye olarak biz Ortadoğu'da masada belirleyici ülkeyiz. Sağa sola yalpalayan ülke değiliz. Görüştüğümüz tüm önderler, İslam dünyasında da bölgede de Türkiye'nin çok farklı pozisyonunu kabul ediyorlar. Fakat bu bizi asla şımartmamalı ve rehavete sevk etmemeli. Hem madden hem manen güçlü olacağız ve mağdur, mazlum insanların imdatlarına yetişeceğiz" diye konuştu.
'Kötü komşu bizi konut sahibi yaptı'
"2018 yılında yaşanan kur krizinden sonra iktisatta bu yıl bir toparlanma gözlemleniyor. Öteki yandan ABD’nin S-400'lerle ilgili CAATSA yaptırımlarını Nisan ayında tekrar gündeme getirme mümkünlüğü beliriyor. Bu husustaki kanılarınız nelerdir? Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'ı görevlendirmiştiniz ABD tarafı ile S-400 kurulu kurulmasıyla ilgili. Bu mevzuda bir ilerleme var mı?" sorusuna Erdoğan, "Eğer biz savunma endüstrisinde kendi üretimimizle yerli-milli adımları atmamış olsaydık, şu anda terörle gayrette çökerdik. Niçin? Zira ne ABD'si ne de oburu, 'Türkiye'nin şöyle bir kaygısı var, biz bunlara gereken dayanağı, yardımı verelim' diye bir çabanın içine girmezdi" cevabını verdi.
Erdoğan, ABD'nin insansız hava aracı (İHA) vermediğine, İsrail'den alınan 10 İHA'nın tamir ve bakımında Türkiye'nin daima oyalandığına dikkati çekerek, "Kötü komşu bizi mesken sahibi yaptı. Biz İHA'mızı da SİHA'mızı da yaptık. Maliyet prestijiyle bizim önemli manada savrulmamızı engelledi. Neden? Zira onlardan kesilen faturalar çok ancak çok yüksekti. Artık durum o denli değil" dedi.
'Ya bu işin parasını ya da uçağı verecekler'
Türkiye'nin uzun, orta, yakın menzil silahlarını da artık kendisi yaptığını hatırlatan Erdoğan, şunları kaydetti:
"Hâlâ bunları ithal etseydik, inanın bunların altından kalkmak adeta mümkün olmazdı. Artık bu türlü bir problemimiz yok. Her geçen gün ileriye gidiyoruz, gideceğiz. Daima söylüyorum, S-400 konusu bitmiş bir iş. Buradan geri adım atmak kelam konusu değil. Bedeli kesilmiş, kredisi vesaire hepsi konusunda Ruslarla anlaştık. F-35 konusuna gelince... ABD'nin bizi ortak yaptığı ve birçok modülünü bizden aldığı uçak. Bunlardan 5 adedini bize vermişlerdi. Daha sonra bu kahırlar yaşanınca gönderilmemesi istikametinde karar alındı. Artık olay nereye geldi? Ya bu işin parasını bize verecekler ya da uçağı verecekler. Parasını vermiyorsa da dünyada bu işin tabanı kurumadı ki... Diğer yerden de bulur alır, kendimiz de yaparız. Esasen çalışmalarımız, birtakım ortak teşebbüslerimiz var."
Son ABD seyahatinde ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Robert O'Brien ile Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'ın bir ortaya gelerek bu hususta çalışması üzerinde durulduğunu aktaran Erdoğan, şimdi bununla ilgili ciddi bir çalışmanın olmadığını söyledi.
'Trump 'çalışmaları hızlandırmalıyız' dedi'
ABD Lideri Donald Trump ile evvelki akşam yaptığı telefon görüşmesini hatırlatan Erdoğan, "Sayın Trump, 'Ekonominizin çok uygun bir noktada olduğunu duyuyorum. İkili ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılmasıyla ilgili çalışmaları hızlandırmalıyız' dedi" ifadelerini kullandı.
Erdoğan, "İHA'lar zelzelede kullanıldı mı?" sorusunu ise "Evet, koordinat belirlemelerinde kullanıldı" diye yanıtladı.
1.25 MİLYAR DOLAR ÖDENMİŞTİ
Not: Bir kaç ay önce Japon Nikkei gazetesine konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasıyla ilgili, "F-35 projesi için aslında 1,25 milyar dolar ödeme yaptık. Şayet bu şekil yanlış bir atak yaparlarsa milletlerarası tahkim mahkemesine gideriz ve bugüne kadar yaptığımız harcamaları geri ödemelerini isteriz." demişri.