Gelir Vergisi Kanunu (g.v.k.)

Kazanç Vergisi Kanunu (gvk) GELIR VERGİSİ KANUNU (GVK) Kanun Numarası : 193 Kabul Tarihi : 31121960 Yayımlandığı RGazete : Tarih : 611961 Rakam : 10700 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 4 Deri : 1 Sayfa : 850 * * * Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri KülliyatıCilt: 1 Sayfa: 517 Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren yönetmelik için,Yönetmelikler Külliyatının kanunlara kadar düzenlenen nümerik fihristine bakınız * * * BİRİNCİ KISIM Mükellefiyet BİRİNCİ BÖLÜM Verginin Mevzuu Mevzuu: Madde 1 – (Öbür: 712003 47831 md) Gerçek şahısların gelirleri kazanç vergisine tâbidir Kazanç bir reel kişinin bir yıllık yılı içinde elde ettiği gelir ve iratların safi tutarıdır Gelirin unsurları: Madde 2 – (Değişik: 712003 47832 md) Gelire giren gelir ve iratlar şunlardır : 1 Ticarî kazançlar, 2 Ziraî kazançlar, 3 Ücretler, 4 Bağımsızlık iş kazançları, 5 Gayrimenkul sermaye iratları, 6 Menkul sermaye iratları, 7 Diğer kazanç ve iratlar Bu Kanunda tersine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılmış gelir ve iratlar gelirin tespitinde hakiki ve safi miktarları ile nazara alınır Sayfa 3350 İKİNCİ BIRIM Tam Mükellefiyet Mükellefler: Madde 3 – Altında yazılmış reel kişiler Türkiye içinde ve açık havada elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler: 1 Türkiye'de belirlenmiş olanlar; 2 (Öbür: 1921963 2021 md) Resmi daire ve müesseselere ya da merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere ast olup adı geçen daire, müessese,teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısiyle yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısiyle Gelir Vergisine ya da güya bir vergiye bağlı tutulmuş bulunanlar, mezkür gelir ve iratları üzerinden hem vergilendirilmezler) Türkiye'de yerleşme: Madde 4 – Aşağı yazılmış kimseler Türkiye'de yerleşmiş sayılır: 1 İkametgahı Türkiye'de bulunanlar (İkametgah,Kanunu Medeninin 19 uncu ve mütaakıp maddelerinde yazılmış olan yerlerdir); 2 (Değişik: 1921963 2022 md) Bir takvim yılı içinde Türkiye'de sürekli olarak altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye'de oturma süresini kesmez) Yerleşme sayılmıyan haller: Madde 5 – Altında yazılı yabancılar memlekette altı aydan artı kalsalar zeka, Türkiye'de belirlenmiş sayılmazlar: 1 Belli ve geçici ödev veya meslek için Türkiye'ye gelen iş, ilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayınlama muhabirleri ve durumları bunlara benziyen öteki kimselerle tahsil ya da çare veya istirahat veya gezi maksadiyle gelenler; 2 Tutukluk, hükümlülük ya da hastalık gibi elde olmıyan sebeplerle Türkiye'de alıkonulmuş ya da kalmış olanlar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kuytu Mükellefiyet Mükellefler ve mevzuu: Madde 6 – (Değişik: 24121980 23612 md) Türkiyede yerleşmiş olmayan reel kişiler yalnızca Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler Kazanç veya iradın Türkiye'de elde edilmesi: Madde 7 – (Değişik: 2731969 11371 md) Sıcacık mükellefiyete yan kimseler bakımından gelir ve iradın Türkiye'de elde edildiği aşağıdaki şartlara kadar devir olunur: 1 (Öbür: 31121981 25741 md) Ticari kazançlarda: Gelir sahibinin Türkiye'de işyerinin olması ya da daimi vekil bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasiyle sağlanması (Bu şartları haiz olsalar deha iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın aldıkları veya imal ettikleri malları Türkiye'de satmaksızın tanıdık olmayan memleketlere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye'de elde edilmiş sayılmaz) Sayfa 3351 Türkiye'de satmaktan maksat, tip veya satıcının veya her ikisinin Türkiye'de olması veya satış aktinin Türkiye'de üretilmiş olmasıdır Iş merkezinden niyet ise, meslek bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve yöneticilik edildiği merkezdir 2 Zirai kazançlarda: Zirai faaliyetlerin Türkiye'de icra edilmesi; 3 Ücretlerde: a) Hizmetin Türkiye'de ifa edilmiş ya da edilmekte olması ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; b) (Öbür: 24121980 23613 md) Türkiye'de kain müesseselerin yöneticilik meclisi başkan ve üyelerin, denetçilerine, tasfiye memurlarına ait rahatlık hakkı, ücret, ikramiye ve benzerlerinin Türkiye'de değerlendirilmesi; 4 Bağımsızlık iş kazançlarında: Özgür iş faaliyetlerinin Türkiye'de icra edilmesi ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; 5 Gayrimenkul anapara iratlarında: Gayrimenkulün Türkiye'de bulunması ve bu mahiyetteki mülk ve hakların Türkiye'de kullanılması ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; 6 Menkul anapara iratlarında: Sermayenin Türkiye'de yatırılmış olması; 7 Öteki gelir ve iratlarda: Bu kazanç ya da iratları doğuran işin ya da muamelenin Türkiye'de ifa edilmesi ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; (1) Bu maddenin 3 üncü, 4 üncü, 5 inci ve 7 nci bentlerinde sözü edilen değerlendirmeden hedef, ödemenin Türkiye'de yapılması ya da ödeme yabancı memlekette yapılmışsa, Türkiye'de ödiyenin ya da nam ve hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal ettirilmesi ya da karından ayrılmasıdır Iş yeri ve kalıcı temsilci: Madde 8 – 7 nci maddenin 1 numaralı bendinde yazılı meslek yeri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine kadar tayin olunur Aynı maddede yazılı daimi delege, bir hizmet veya vekalet akdi ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına muayyen veya gayrimuayyen bir müddetle ya da mütaaddit ticari muameleler ifasına yetkili yer alan kimsedir Altında yazılı kimseler, bunun dışında şartlar aranmaksızın temsilcilik edilenin kalıcı temsilcisi sayılırlar 1 Ticari mümessiller, tüccar vekilleri ve memurları ile Ticaret Kanununun hükümlerine tarafından acenta durumunda bulunanlar; 2 (Değişik: 1921963 2024 md) Temsilcilik edilene ait giderleri hariç edinmek üzere giderleri devamlı olarak kısmen ya da adamakıllı temsilcilik edilen tarafından ödenenler; 3 Mağaza veya depolarında temsilcilik edilen hesabına konsinyasyon suretiyle satmak üzere devamlı olarak mal bulunduranlar Bir kimsenin birkaç kişiyi bununla beraber temsil etmesi daimi temsil vasfını değiştirmez —————————— (1) Bu bentte geçen Sair kazanç ve iratlardaibaresi; 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81C maddesi ile “Öteki gelir ve iratlarda“ biçiminde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir Sayfa 3352 İKİNCİ KISIM Muaflık ve İstisnalar BİRİNCİ BÖLÜM Esnaf Muaflığı Vergiden muaf esnaf: Madde 9 – (Öbür: birinci cümle: 2271998 436926 md) Ticaret ve sanat erbabından altında yazılı şekil ve suretle çalışanlar gelir vergisinden muaftır 1 Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süsleme eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizleme maddelerini ve değişmez iş yerlerinin önünde sergi açılmak suretiyle o meslek yerlerinde satışı yapılan benzer neviden malları satanlar hariç) (1) 2 Bir dükkan açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike meslek yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, pabuç boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hammallar gibi küçük sanat erbabı; 3 Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde benzer işleri bir işyeri açılmak suretiyle yapanlardan 47 nci maddede yazılmış şartları haiz bulunanlar (51 nci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar); 4 Çay, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla ya da bir adet hayvan arabası ile taşımacılık yapanlar (Bu bentte yazılmış ölçüler, birlikte yaşıyan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında ya da ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin ya da ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara içerlemek suretiyle tespit edilir); 5 Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin nadiren vergi karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler; 6 (Öbür: 283200756151 md) Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri alet ve aletler hariç elde etmek üzere, muharrik zorlama kullanmamak ve dıştan emekçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde üretim ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, tekstil mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri dükkan açmaksızın satanlar Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticarî, ziraî ya da meslekî faaliyetleri dolayısıyla kazanç ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, şenlik, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir 7 Yukarıdaki 1 6 numaralı bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri, Danıştay'ın muvafık mütalaası üzerine, Maliye Bakanlığınca, kabul ve duyuru olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler (İkinci fıkra Mülga: 2271998 436926 md) (Üçüncü fıkra mülga: 1181999 444414 md; Her Yerde düzenleme: 283200756151 md) Ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile reel usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine sadakât talep edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar —————————— (1) Bu bendin parantez içi hükmü; (Halı, kilim, battaniye, mensucat, trikotaj, saat, değerli maden ve madeni eşyalar gibi değeri yüksek olan maddeleri perakende olarak satanlarla, giyilecek eşya, yiyecek ve her türlü bakkaliye maddelerinin pazar takibi suretiyle satışını mutat iş haline getirenler hariç)şeklinde iken, 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir Sayfa 3353 (Ilave fıkra: 2271998 436926 md) Esnaf muaflığı şartlarını topluca taşıyanlar bu muaflıktan yararlanabilmek için ilgili esnaf odasına kayıt almak ve durumlarını tevsik etmek suretiyle belediyeden Esnaf Muaflığı Belgesiolmak zorundadırlar (Mülga hükümler: 1181999 444414 md) (Ilave fıkra: 2271998 436926 md) Esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin, kazanç ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri gizlemek zorundadırlar Ödenti Usul Kanunu hükümlerine tarafından yoklamaya yetkililer veya yoklamaya yetkililerle birlikte belediye zabıtalarınca müştereken yapılan denetimlerde, vergiden muaf esnafın bir takvim yılı içinde bir defa mal alış ve giderlerine ilişkin belgeleri yanına bulundurmadığının ya da bulundurduğu belgenin satışını yaptığı mülk ve hizmetle ilişkisinin olmadığının tespiti halinde, Esnaf Muaflığı Belgesiiptal edilir Belgesi iptal edilenlerden muaflık şartlarını taşıyanlar, benzer faaliyete devam etmek istemeleri halinde baştan belge almak zorundadırlar Uyarı: (Devamı 3355 inci sayfadadır) Sayfa 3354 Sayfa 3355 (Değişik fıkra: 2271998 436926 md) Bir dükkan açmaksızın münhasıran gezici olarak, ulusal piyango bileti satanlar ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna kadar hakiki ve tüzel şahısların mallarını meslek akdi ile yan olmaksızın bunlar namına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır (Ilave fıkra: 26121993 39466 md) Bu muaflığın, 94 üncü madde gereğince tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur İKİNCİ BIRIM Vergiden Muaf Çiftçiler Minik çiftçi muaflığı: Madde 10 – (Mülga: 2271998 436982 md) Minik çiftlik sahibi muaflığının hududu: Madde 11 – (Mülga: 2271998 436982 md) İşletme büyüklüğü ölçüsü: Madde 12 – (Mülga: 2271998 436982 md) Satmak tutarı ölçüsü: Madde 13 – (Mülga:2271998 436982 md) Muaflıktan mükellefliğe, mükelleflikten muaflığa geçiş: Madde 14 – (Mülga: 2271998 436982 md) ÜÇÜNCÜ BIRIM Öteki Muaflıklar Diplomat muaflığı: Madde 15 – Tanıdık Olmayan Devletlerin Türkiye'de yer alan elçi,maslahatgüzar ve konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensubolan ve o memleketin uyrukluğunda yer alan memurları, Türkiye'de devlete ait bir göreve memur edilenler bu sıfatlarından nedeniyle ve iki taraflı elde etmek şartiyle Kazanç Vergisinden muaftırlar Bu muaflığın menkul anapara iradı üzerinden tevkif suretiyle alınan vergiye şümulü yoktur Vergi istisnası: Madde 16 – Tanıdık Olmayan elçilik ve konsoloslukların 15 inci maddeye girmeyen memur ve hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden nedeniyle aldıkları ücretler iki taraflı olmak şartiyle Kazanç Vergisinden istisna edilir Göçmen ve sığınmacı muaflığı: Madde 17 – (Mülga: 2271998 436982 md) Bağımsızlık meslek erbabında ihtiyarlık muaflığı: Mükerrer Madde 17 – (Ek: 1921963 20211 md; Mülga: 24121980 236111 md) DÖRDÜNCÜ BIRIM Kazançlarda İstisnalar Bağımsızlık meslek kazançlarında: Madde 18 – (Değişik: 4121985 323940 md) (Değişik birinci fıkra: 1181999 44444 md) Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, öykü, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, görüşme, karikatür, fotoğraf, film, video band,radyo ve televizyon senorya ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, fotoğraf, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak ya da bunlar üzerindeki mevcut haklarını tayin ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Kazanç Vergisinden müstesnadır Sayfa 3356 Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez Özgürlük iş kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur PTT Acentalarında kazanç istisnası: Mükerrer Madde 18 – (Ek: 2431988 341823 md) PTT acentalığı faaliyetinden elde edilen kazançlar,gelir vergisinden müstesnadırBu kazanç istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur Ticarî ve ziraî kazançlarda yatırım indirimi istisnası: Madde 19 (Mülga: 3032006 – 54792 md) Sayfa 3357 Eğitim ve öğretim işletmelerinde gelir istisnası(1) Madde 20 (Mülga: 24121980 236114 md; Yeniden düzenleme: 1672004522827 md) Mektep öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü gücenmek suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi kazanç vergisinden müstesnadır İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar Eğitim, öğretim ve sağlık durumu hizmet işletmelerinde gelir istisnası: Mükerrer Madde 20 – (Ilave:4121985 323941 md; Mülga: 26121993 394638 md) BEŞİNCİ BÖLÜM Sermaye İratlarında İstisnalar Gayrimenkuller ve haklarda: Madde 21 – (Öbür birinci fıkra: 2271998 436927 md) Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 1500000000 lirası (2400 Yeni Türk Lirası) Kazanç Vergisinden müstesnadır İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip ifade edilmemesi ya da yetkisiz demeç edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamaz (2) Ticari, zirai veya mesleki kazancının takvim beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile gelirleri bunlar kadar bildirilecek olanlar bu istisnadan faydalanmazlar Mükerrer Madde 21 – (Mülga: 942003484237 md) Menkul sermaye iratlarında: Madde 22 – (Mülga: 4121985 3239138 md; Tekrar düzenleme: 94200348422 md) 1 Kişisel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, malûliyet ya da tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin % 25'i, Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan diğer sigorta şirketlerinden on sene süreyle prim ödeyenler ile vefat, malûliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin % 10'u ve tek primli takvim gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı kazanç vergisinden müstesnadır İstisna edilen miktar üzerinden 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendine göre tevkifat yapılmaz 2 Tam mükellef kurumlardan elde edilen, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılmış kâr paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır İstisna edilen tutar üzerinden 94 üncü madde gereğince tevkifat yapılır ve tevkif edilen verginin tamamı, kâr payının yıllık beyanname ile açıklama edilmesi durumunda yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir —————————— (1) Bu madde başlığı “Maden suları kazançları istisnası: iken, 1672004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 27 nci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir (2) Bu fıkrada daha önce 240000 olarak bulunan ve mükerrer 123 üncü madde gereğince yükseltilen maktu had ve tutarlar tıpkı bırakılmış, 28122007 tarihli ve 26740 sayılı Devlete Ait Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Seri No: 266) Tebliği ile 2008 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen arz metne parantez içinde siyah puntolarla işlenmiştir Daha önce yapılan şartların değişmesi için, Kanunun sonundaki FARKLI ALANLARA YÖNLENDIRILMIŞ MEVZUAT İLE YAPILAN ŞANSIN DÖNMESI CETVELİne bakınız Sayfa 3358 ALTINCI BÖLÜM Müteferrik İstisnalar Ücretlerde: Madde 23 – (Öbür: 24121980 236117 md) Aşağı yazılmış ücretler Kazanç Vergisinden istisna edilmiştir 1 Köylerde veya son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5 000'i aşmayan yerlerde etkinlik belirten ve münhasıran el ile dokunan halı ve kilim üretim eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri; 2 (Öbür: 2271998 436928 md) Gelir Vergisinden muaf olanların veya gerçek usulde vergilendirmeyen çiftçilerin yanına çalışan işçilerin ücretleri; 3 Toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili öteki bütün işlerde çalışanların münhasıran yer altında çalıştıkları zamanlara ait ücretleri; 4 (Mülga: 2271998 436982 md) 5 Köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam , bekçi ve yarı hizmetlilerine köy bütçesinden ödenen ücretler ile çiftçi mallarını koruma bekçilerinin ücretleri; 6 Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler göre evlerde, bahçelerde,apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır) (Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamına dahil değildir); 7 Sanat okulları ile bu mahiyetteki enstitülerde, suç oluşturan ve ıslahevlerinde, darülacezelerin atelyelerinde çalışan öğrencilere, mahkum ve tutuklulara ve düşkünlere bahşedilen ücretler; 8 (Değişik: 2551995 410816 md) Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce,işyerinde veya müştemilatında yemek yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek yemek bedelinin 6000000 lirayı (9,00 Yeni Türk Lirası) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek yemek verme hizmetini karşılayan mükelleflere yapılması şarttır Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir); (1) 9 (Öbür: 4121985 323942 md) çoğunlukla maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2'yi aşmayan konutların hizmet erbabına yerleşim olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m2'yi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz); 10 Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler göre yapılan taşıma giderleri; (1) Bu bentte 100000 olarak getirilen ve 4369 sayılı Kanunla 800000 olarak değiştirilen ve mükerrer 123 üncü madde gereğince yükseltilen maktu had ve tutar aynen bırakılmış, 28122007 tarihli ve 26740 sayılı Devlete Ait Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Süratli No: 266) Tebliği ile 2008 yıllık yılında uygulanmak üzere getirilen arz metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir Daha önce yapılan şartların değişmesi için, Kanunun sonundaki DAĞITILMIŞ MEVZUAT İLE YAPILAN ŞANSIN DÖNMESI CETVELİne bakınız Sayfa 3359 11 (Değişik : 2862001 46972 md) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirli sandıklar göre ödenen emekli, maluliyet, dul ve babasız aylıkları (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde kayıtlı sandıklar kadar ödenen aylıkların toplamı, en yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından pozitif ise aradaki ayrım ücret olarak vergiye bağlı tutulur) (Genel, katma ve özel bütçelerden ödenen bu nevi aylıklar dahil); 12 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların en düşük ücreti aşmayan ücretleri(1) (Ek Bentler: 4121985 323942 md) 13 Yabancı ülkelerde yer alan sosyal emniyet kurumları tarafından ödenen emekli, malüliyet, dul ve babasız aylıkları; 14 (Mülga: 942003484237 md; Tekrar düzenleme: 307200349625 md) Kanunî ve meslek merkezi Türkiye'de bulunmayan rahat mükellefiyete tâbi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye açık havada elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler; 15 Yüz ve daha aşağı sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde bir, yüzden pozitif işçi çalıştıran işyerlerinde iki, acemi sporcu çalıştıranların, her sene ulusal müsabakalara iştirak ettiklerinin belgelenmesi ve bu amatör sporculara ödenen ücretler (En Düşük ücretin iki katını aşmamak kaydıyla) Gider karşılıklarında: Madde 24 – (Öbür: 24121980 236118 md) Gider karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılmış ödemeler Kazanç Vergisinden istisna edilmiştir 1 (Öbür: 31121981 25745 md) Harcırah Kanununa ast kurumlar kadar harcırah ya da yolluk olarak yapılan ödemeler; 2 (Değişik: 31121982 27723 md) Harcırah Kanunu kapsamı dıştan kalan müesseseler tarafından yöneticilik meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa emrindeki olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil) bahşedilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler benzer aylık seviyesindeki Devlet memurlarına verilen gündeliklerden pozitif ise ya da Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa aradaki fark vergi olarak vergiye bağlı tutulur) 3 (Mülga: 26121993 394638 md) 4 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa kadar ödenen yakıt yardımı (memur, emekçi ve SenetKur emeklilerine avans olarak ödenenler dahil); 5 Sayım işleriyle, tercih işlerinde çalıştırılanlara özel kanunlarına kadar bahşedilen kaçınılmaz gider karşılıkları Tazminat ve yardımlarda: Madde 25 – Aşağıda yazılı tazminat ve yardımlar Gelir Vergisinden müstesnadır: 1 Vefat, sakatlık, rahatsızlık ve işsizlik sebepleriyle verilen tazminat ve yapılan yardımlar; 2 Muhtaç olanlara belirlenmiş bir vakit için veya yaşam kaydiyle yapılan yardımlar (Asker ailelerine yapılan yardımlarla hayır derneklerinin ve destek sandıklarının yardımları mutlak olarak bu istisnaya girerler); 3 (Değişik: 2682001 46573 md) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilmiş sandıklar göre, kendilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları haricen, kanunları ya da statüleri uyarınca bahşedilen emekli, dul, babasız ve izaç ikramiyeleri ya da iade olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirli sandıklar göre ödenen tazminat, yardım ve toptan ödemeler en yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye bağlı tutulur Bu mukayesede lüzum muhtelif sandıklardan lüzum aynı sandıktan muhtelif zamanlarda yapılan ikramiye, tazminat ve toptan ödemeler topluca dikkate alınır); (1) Bu bentde bulunan “2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Uygunluk Kanunu hükümlerine emrindeki çırakların“ ibaresi, 1672004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinde yer alan 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Fayda Kanununa tâbi çırakların“ ibaresi “ 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların“ olarak değiştirilmiştir hükmüne istinaden değişmiş ve metne işlenmiştir Sayfa 3360 4 Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe bahşedilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye bağlı tutulur); 5 Evlenme ve doğum münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımlar (Bu istisna hizmet erbabının iki aylığına ya da buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan yardım kısmına uygulanır); 6 Sosyal sigorta kurumları göre sigortalılara yapılan ödemeler; 7 (Değişik: 17101980 23202 md) 1475 ve 854 sayılı kanunlara kadar ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 sayılı Kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz) 8 genelde nafakalar(Alanlar için); 9 Destek sandıkları göre statüleri gereğince kendi üyelerine vefat, sakatlık, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan yardımlar () (1) 10 (Ek: 4121985 323944 md) Tanıdık Olmayan ülkelerde yer alan sosyal emniyet kurumları göre ödenen emekli, dul, babasız ve evlenme ikramiyeleri ya da iade olunan mevduat,sürelerini doldurmamış bulunanlarla, dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminat ve yardımlar Vatan hizmetleri yardımlarında: Madde 26 – Aşağıdaki yazılmış vatan hizmetleri yardımları Gelir Vergisinden müstesnadır 1 Harb malüllüğü zamları ; 2 Harb malüllerine ve şehit, dul ve yetimlerine verilen tekel beyiyeleri; 3 Şehitlerin dul ve yetimlerine şehit, dul ve yetimi sıfatiyle yapılan bilümum ödemeler (Bu hükmün tatbikında hususi kanunlarına göre kendilerine şehit sıfatı verilenlerle harb, ayaklanma, eşkiya, kaçakçı peşine düşüp takip ve müsademesi, sanıkların ve mahkümların takibi,manevra, talim ve tatbikat esnasında tahsis başında ya da görevden doğan sebeplerle ölenler şehit sayılır); 4 Vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ile ödenen mükafatlar Donanım ve tayın bedellerinde: Madde 27 – Altında yazılı teçhizat ve tayın bedelleri Kazanç Vergisinden müstesnadır: 1 Özel kanunlara dayanarak verilen yemek ve hayvan yem bedelleri ya da bu mahiyette yapılan ödemeler; 2 Demirbaş olarak bahşedilen giyim eşyası (Devlete Ait ve özel daire ve müesseselerce hizmet erbabına işin icabı olarak bahşedilen ve bunların işten ayrılmaları halinde geri alınan giyim eşyası); 3 Tahsilde bulunanlar için yapılan giyim giderleri Tahsil ve tatbikat ödemelerinde: Madde 28 – Tahsil ve tatbikat giderleri karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir: 1 Devlete Ait ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına tanıdık olmayan memleketlerde tahsilde ya da stajda yer alan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak verilen paralar (Özel müesseseler tarafından yapılan ödemeler,sanki Devlet öğrenci ve memurlarına bahşedilen miktardan artı olması halinde, aradaki ayrım vergi olarak vergiye ast tutulur) (Asli tayin veya memuriyet dolayısiyle alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir); 2 Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe,ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paralar; —————————— (1) Bu bentte yeralan ile üyelerinin geri bahşedilen mevduatıibaresi, 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle metinden çıkarılmıştır Sayfa 3361 3 Öğrencilere tatbikat dolayısiyle öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler göre verilen paralar Özendirme ikramiye ve mükafatları: Madde 29 – Özendirme gayesiyle bahşedilen aşağıda yazılı ikramiye ve mükafatlar Gelir Vergisinden müstesnadır: 1 İlim ve fenni, güzel sanatları, tarımı, hayvan yetiştirilmesini ve memleket bakımından yardımcı olan diğer işleri ve faaliyetleri teşvik maksadiyle bahşedilen ikramiyeler ve mükafatlar; (Değişik bentler 2, 3, 4 : 24121980 236120 md) 2 Subay,astsubay, erbaş ve erlere ve Ordu hizmetinde yer alan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısıyla bahşedilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava Kurumu veya kanuni ve iş merkezi Türkiye'de yer alan müesseselerde uçuş maksadiyle görevlendirilenlere; uçuş hizmetleri, denizaltına dalış yapanlara dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan benzer mahiyetteki ödemeler; 3 Spor yarışmalarına katılan acemi sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler; 4 Spor yarışmalarını idare eden hakemlere ödenen ücretler Sergi ve panayır istisnası: Madde 30 – Kuytu mükellefiyete emrindeki olanların: 1 Hükümetin müsaadesiyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar (Türkiye'de başkaca iş yeri veya kalıcı temsilcileri bulunmamak şartiyle); 2 Bu sergi ve panayırlarda yaptıkları hür meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar; Kazanç Vergisinden müstesnadır YEDİNCİ BIRIM İndirimler (1) Sakatlık indirimi: (2)(3) Madde 31(Değişik:94200348423 md) Alıştırma gücünün asgarî % 80'ini kaybetmiş yer alan hizmet erbabı birinci derece sakat, asgarî % 60'ını kaybetmiş yer alan hizmet erbabı ikinci derece sakat, asgarî % 40'ını kaybetmiş yer alan hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve altında sakatlık dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir Sakatlık indirimi; Birinci derece sakatlar için 440000000 lira (600 Yeni Türk Lirası), İkinci derece sakatlar için 220000000 lira (300 Yeni Türk Lirası), Üçüncü derece sakatlar için 110000000 lira (150 Yeni Türk Lirası)dır Sakatlık derecelerinin saptama şekli ile uygulamaya ilişkin ve usuller Maliye, Afiyet ve Alıştırma ve Sosyal Emniyet bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir mevzuat ile belirlenir ––––––––––––––––––––––– (1) Yedinci Bölümün başlığı “Minimum geçimini sağlama indirimi iken,24121980 tarihli ve 2361 sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir (2) Bu madde başlığı “ İndirim hadleri:iken 942003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir (3) Bu maddede yer alan 942003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle getirilen sakatlık indirim tutarları tıpkı bırakılmış, sonra 28122007 tarihli ve 26740 sayılı Devlete Ait Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Hızlı No: 266) Tebliği ile 2008 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki ÇEŞITLI YÖNETMELIK İLE YAPILAN ŞANSIN DÖNMESI CETVELİne bakınız Sayfa 3362 Asgarî geçim indirimi Madde 32 – (Mülga: 4121985 3239138 md; Yeniden düzenleme: 283200756152 md) Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği yıllık yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin takvim brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı olarak almak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 öteki çocuklar için % 5’idir Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay addedilmek suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları alınır Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya tarafından belirlenen miktar ile 103 üncü maddedeki kazanç vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla yer alan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır Mahsup edilecek kısmın artı olması halinde iade yapılmaz İndirimin uygulamasında çocuktabiri, mükellefle birlikte oturan ya da mükellef göre bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile asıl veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını ya da tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, benzeşentabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri açıklama eder İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu başlıca alınır İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, vergi geliri elde eden aile fertlerinden herkes için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin takvim brüt tutarını aşmaması şartıyla ikinci fıkrada kayıtlı asgarî geçimini sağlama indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına değin indirmeye yetkilidir Asgarî geçimini sağlama indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup şekli ile öteki hususlara ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir Madde 3334 – (Mülga: 4121985 3239138 md) Aidat karnesi esası: Madde 35 – (Öbür: 151981 24547 md) A) İndirimlerden muamele etmek isteyenler Vergi Yöntem Kanunu esaslarına kadar ücret karnesi elde etmek zorundadırlar B) Bu Kanunun 2 nci maddesinde sanılan gelir ve iratları elde edenler (İstisna ve muafiyetlerden faydalananlar dahil) ücret karnesi edinmek ve Kazanç Vergisi yönünden durumlarını ve bu durumda meydana gelen değişiklikleri karnelerine yazdırmak zorundadırlar (Değişik: 31121981 25747 md) Bu bentte yazılmış ödenti karnesinin ihtiva edeceği hususlar, karne almaya ilişkin şekil ve esaslar ile uygulama zamanı Maliye Bakanlığı kadar saptama edilir İndirimin uygulanmıyacağı gelirler: Madde 36 – (Öbür: 28121967 9804 md) Muhtelif yerlerden aidat alan hizmet erbabı için 31 inci maddede yazılmış indirimler bunlardan yalnız en yüksek olan ücretin vergisine uygulanır Hizmet erbabının ödenti karnesi varsa, indirimin uygulanacağı aidat bu karneyi muhafaza eden işverenden aldığı ücrettir Aidat Yöntem Kanunu ile karne almaktan muaf tutulmuş olanlarda indirimin uygulanacağı aidat, aile durumu sual varakasını muhafaza eden işverenden aldığı ücrettir 31 inci maddedeki indirimler, bakımlı mükellefiyete yan kimselere şamil değildir Sayfa 33621 SEKİZİNCİ BÖLÜM(1) Yatırım İndirimi Yatırım indiriminin mahiyeti: Ek Madde 1 – (Mülga: 942003484237 md) Yatırım indiriminin şartları: Ilave Madde 2 – (Mülga: 942003484237 md) Yatırım indiriminin konusu ve nispeti: Ek Madde 3 – (Mülga: 942003484237 md) Yatırım indiriminin başlangıcı ve tatbik süresi: Ek Madde 4 – (Mülga: 942003484237 md) Yatırım indirimine mevzu aktif değerlerin satmak ve devri: Ilave Madde 5– (Mülga: 942003484237 md) Muhasebe usulü: Ek Madde 6 – (Mülga: 942003484237 md) ÜÇÜNCÜ KISIM Kazanç Unsurlarının Tesbiti BİRİNCİ BIRIM Ticari Gelir Ticari kazancın tarifi: Madde 37 – Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır Bu kanunun uygulanmasında, aşağı yazılı kazançlar ticari gelir sayılır: 1 Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden; 2 Coberlik işlerinden; 3 Özel okul ve hastanelerle güya yerlerin işletilmesinden; 4 Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle aralıksız olarak uğraşanların bu işlerinden; 5 (Öbür: 1921963 20217 md) Kendi nam ve hesaplarına menkul değer alımsatımı ile aralıksız olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden; 6 (Değişik: 1921963 20217 md) Satınalınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 sene içinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya iyice satılmasından;elde edilen kazançlar 7 (Ek: 94200348424 md) Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar Kolektif ortaklıklarda ortakların, normal veya eshamlı komandit ortaklıklarda komandit ortakların ortaklık karından aldıkları paylar kişiye özel ticari gelir hükmündedir(66 ncı madde hükmü mahfuzdur) (1) Sekizinci Birim, başlığı ile birlikte; 942003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun 37 nci maddesi ile yürürlükten kaldırılmışıtr Sayfa 33622 Ticari gelir,Vergi Yöntem Kanunu hükümlerine ve bu kanunda yazılmış gerçek (Bilanço veya işletme hesabı esası) veya basit usullere tarafından tesbit edilir(1) Özel mektep ve hastanelerle sözde yerleri işleten bağımsızlık iş erbabı, serbest meslek kazançlarını da işletmenin kayıtlarına ithal edebilirler Bilanço esasında ticari kazancın tesbiti: Madde 38 – Bilanço esasına kadar ticari gelir, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır Bu dönem zarfında sahip ya da sahiplerce: 1 İşletmeye ek olunan değerler bu farktan indirilir; 2 İşletmeden çekilen değerler ise farka ek olunur (1) Bu fıkrada yer alan “götürü ibaresi 2271998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle “basit olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir Sayfa 3363 Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi sırasında, Vergi Yöntem Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur (Mülga üçüncü fıkra: 4121985 3239138 md) (Ek: 2612199339468 md;Mülga dördüncü fıkra: 1712200350249 md) (Ek: 94200348425 md;Mülga beşinci fıkra: 1712200350249 md) İşletme hesabı sırasında ticari kazancın tesbiti: Madde 39 – İşletme hesabı esasına göre ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler arasındaki müspet farktır (Elde edilen hasılat, tahsil olunan paralarla tahakkuk eden alacakları; giderler ise,tediye olunan ve borçlanılan meblağları açıklama eder) Emtia alım ve satımı ile uğraşanlarda ticari kazancın bulunması için hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hasılata, dönem başındaki emtia mevcudunun değeri ise giderlere ilave olunur Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi sırasında Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur Mükerrer Madde 39 – (Ek: 4121985 323947 md; Mülga: 26121993394638 md) İndirilecek giderler: Madde 40 – Safi kazancın tesbit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir: 1 Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler (Ilave parantez içi hüküm: 2551995 410819 md) (İhracat, yurt açık havada inşaat, onarma, montaj ve nakliyecilik faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılmış giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler) 2 (Öbür: 27121963 3652 md) Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya meslek yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, çare ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve takviye sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve destek sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartiyle), 27 nci maddede yazılı giyim giderleri; 3 İşle ilgili almak şartiyle, mukavelenameye ya da ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan ve tazminatlar; 4 İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip yolculuk ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur almak şartiyle); 5 (Değişik: 2461994 400824 md) Kiralama yoluyla edinilen ya da işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri (), (1) 6 (Öbür: 31121982 27725 md) İşletme ile ilgili almak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, fotoğraf ve harçlar; 7 (Değişik: 24121980 236129 md) Aidat Yöntem Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar, (Ek: 2461994 400824 md) () (1) 8 (Ek: 4121985 323948 md) İşverenlerce, Sendikalar Kanunun hükümlerine tarafından sendikalara ödenen aidatlar (şu kadar fakat; ödenen aidatın bir aylık tutarı, işyerinde işçilere ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamını aşamaz) 9 (Ilave: 286200146974 md) İşverenler tarafından ücretliler namına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı maddesi payları (Gerek işverenler gerekse ücretliler göre bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aidat matrahının tespitinde dikkate alınan katkı maddesi paylarının toplamı bu Kanunun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde belirlenen oran ve haddi aşamaz) 10(Ek: 25122003503512 md) Fakirlere yardım nedeniyle yiyecek bankacılığı faaliyetinde yer alan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan yiyecek, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli(2) (1) Bu aralarda yer alan parantez içi hükümler, 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 82 inci maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır (2) 30122004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle, bu bentde bulunan “gıda maddelerinin ibaresi, “gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir Sayfa 3364 Gider kabul edilmiyen ödemeler: Madde 41 – Aşağıda yazılmış ödemelerin gider olarak indirilmesi kabul olunmaz: 1 Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya tıpkı aldıkları sair değerler (Tıpkı alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek girişim sahibinin çektiklerine ilave olunur) 2 Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komüsyonlar ve tazminatlar; 3 Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu anapara için yürütülecek faizler; 4 Girişim sahibinin, eşinin ve ufak çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler; 5 (Ilave: 283200756153 md) Bu fıkranın 1 ilâ 4 numaralı bentlerinde yazılı olan işlemler hariç almak üzere, teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uyma ilkesine tutarsız olarak saptama edilen değer veya fiyatlar üzerinden mülk veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere yerinde değer ya da fiyatlar ile girişim sahibince uygulanmış layık ya da fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır Teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile aracısız olarak veya dolambaçlı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü aşağıda bulunan diğer şirketler ilişkili birey sayılır Bu bent uygulamasında, imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması ya da verilmesi, vergi, ikramiye ve sözde ödemeleri gerektiren işlemler, her hâl ve şartta mülk veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir İşletmeden çekilmiş farzedilen farklar, ilişkili birey tarafından beyan edilmiş kazanç veya kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate dargın ise ilişkili kişinin vergilendirme işlemleri buna göre düzeltilir İlişkili kişiler ve bu kişilerle yapılan işlemler hakkında bu maddede yer almayan hususlar bakımından, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesi hükmü uygulanır(1) 6 Her türlü para cezaları ve ödenti cezaları ile girişim sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitler ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz) (1) 7 (Ilave: 1461989 35718 md) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve giderlerinin % 50'si (0) sıfır (Bakanlar Kurulu, bu oranı % 100'ekadar artırmaya,sıfıra dek indirmeye yetkilidir)(1)(2) 8 (Ilave: 2461994 400825 md) Kiralama aracılığıyla edinilen veya işletmede belirtilmiş olan yat, kotra, tekne, hızlı olma teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin etkinlik konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları;(1) 9 (Ilave: 2461994 400825 md; Mülga: 1712200350249 md) 10 (Ilave: 1552002 475628 md) Basın aracılığıyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri (1) (1) 2832007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle (4) numaralı bentten daha sonra gelmgk üzere (5) numaralı bent eklenmiş ve diğer bent numaraları buna tarafından teselsül ettirilmiştir (2) Bu bentte kanunla getirilmiş olan arz tıpkı bırakılmış; 24101990 tarih ve 901081 sayılı Kararname ile 111991 tarihinden geçerli olarak tespit edilen miktar ise metne parantez içinde siyah Punto ile işlenmiştir Sayfa 336533661 Bu maddenin uygulanmasında, kolektif şirketlerin ortakları ile sıradan ve eshamlı komandit şirketlerin komandite ortakları girişim sahibi sayılır (1) Birden fazla yıllık yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri: Madde 42 – (Öbür: 24121980 236130 md) Aniden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya hasar işin bittiği sene kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir(2) Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve yenileme işinin hasılat ve giderlerini öbür bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin farklı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannamaleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına değin vermeye mecburdurlar(3) Ortak genel giderler ve amortismanların dağıtılması: Madde 43 – Pat Diye fazla yıllık yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin öteki işlerle birlikte yapılması halinde iki taraflı genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara tarafından dağıtılır 1 (Öbür: 1712200350247 md) Sene içinde aniden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait iki taraflı genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti zarfında; 2 (Öbür: 1712200350247 md) Sene içinde tek veya ansızın fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait karşılıklı genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satmak ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti kapsamında; 3 Pat Diye pozitif inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makina ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına tarafından İnşaat ve onarma işlerinde işin bitimi: Madde 44 – (Değişik: 24121980 236131 md) İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne yan olan hallerde geçici kabulün yapıldığını belirten tutanağın idarece onaylandığı tarih; öteki hallerde işin sahiden tamamlandığı ya da fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir(2) Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı ya da hasılatın elde edildiği yılın kar ya da zararının tespitinde dikkate alınır (1) Kazanç ve Kurumlar vergisi mükelleflerinin 2003 yılı TemmuzEylül üçüncü geçici vergi dönemi dokuz aylık kazançları için gider indirimi kısıtlaması uygulamasına başlıca alınacak indirim oranının % 629 olarak saptama edilmesi, mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara ilişkin gider ve maliyet unsurlarının % 157 sinin kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması Maliye Bakanlığının 18112003 tarihli ve 25293 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 84 çabuk nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile hüküm altına alınmıştır Daha önceki şartların değişmesi için bu Kanunun sonundaki DEĞIŞIK YÖNETMELIK İLE YAPILAN ŞARTLARIN DEĞIŞMESI CETVELİne bakınız (2) 42 nci maddenin birinci fıkrasında bulunan inşaat ve onarma işlerindeibaresi, inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerindeolarak; 44 üncü maddenin birinci fıkrasında yer alan geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarihibaresi ise, geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tariholarak, 25122003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilmiş ve metne işlenmiştir (3) Bu fıkrada yer alan “Mart ayı ardına kadar ibaresi, 1672004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle “Mart ayının onbeşinci günü akşamına dek, olarak değişmiş ve metne işlenmiştir Sayfa 33662 Ulaştırma işlerinde matrah: Madde 45 – (Öbür: 31121981 25748 md) Bakımlı mükellefiyete emrindeki olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinde elde ettikleri kazançlar, Kurumlar Vergisine tabi tanıdık olmayan ulaştırma kurumlarının kazançlarının tayinine ait esaslara göre tespit olunur Sayfa 3367 Kolay usulde ticari kazancın tesbiti: (1) Madde 46 – (Değişik: 2271998 436931 md) 47 ve 48 inci maddelerde yazılmış şartları topluca haiz olanların ticari kazançları kolay usulde tespit olunur Basit usulde ticari gelir, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır Bu ayrım yapılan faaliyetle ilgili olarak Aidat Usul Kanunu hükümlerine göre alınması ve verilmesi mecburi olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılmış tutarlara göre hesaplanır Bu suretle tespit ve demeç olunan kazanç ödenti tarhına alınır Bu usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Ücret Usul Kanununun defter alıkoyma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, öteki ödevler ve cinayet hükümleri ile bu Kanun ve öteki kanunlarda yer alan ikinci derslik tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler Basit usulde vergilendirilen mükellefler, faaliyetlerine ilişkin mülk alış ve giderleri ile hasılatlarını bildiren belgeleri ayrı ayrı dosyalarda saklamak zorundadırlar Bu belgelerin kayıtları, mükelleflerin bağlı bulundukları meslek odalarının oluşturdukları bürolarda tutulur Bu bürolarda 1361989 tarihli ve 3568 sayılı Kanuna kadar yetki almış yeterli sayıda meslek mensubunun çalıştırılması zorunludur Bu büroların tescil, onay ve vergi dairesine aleyhinde yükümlülükleri ile öteki usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir Basit usule alt ticaret erbabından, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı evrak düzenlediği veya kullandığı saptama edilenler, bu hususun kendilerine beyanat edildiği tarihi peşine düşüp takip eden aybaşından itibaren ikinci derslik tüccarlara ilişkin hükümlere ast olurlar Aynı işte müşterek olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı takvim kira bedeli ve 48 inci maddede yazılı meslek hacmi ölçüleri toplu olarak, diğer koşullar ortakların herkes için ayrı olarak aranır Ortaklarından birisi gerçek usule kadar kazanç vergisine yan yer alan ortaklıklarda, öteki ortakların ticari kazancı da gerçek usulde saptama olunur Sıradan ortaklık halinde çalışanlardan aynı zamanda diğer şahsi bir işle de iştigal edenlerin reel ya da basit usulden hangisine göre vergilendirileceği, 47 nci maddenin 2 numaralı bendi ile 48 inci maddede yer alan ölçülerden kişiye özel işine ait olanlara, ortaklıklardan hissesine düşen miktarların eklenmesi suretiyle tespit olunur Kişisel işin mevcut olmaması halinde, muhtelif ortaklıklardaki hisselerin toplanması ile yetinilir Kolay usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren hakiki usulde vergilendirilirler Kolay usulün şartlarına haiz olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini yazı ile bildirenler, bu talepleri doğrultusunda peşine düşüp takip eden ay başından ya da izleyen yıllık yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe başlangıç tarihinden itibaren hakiki usulde vergilendirilirler Herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve gerçek usulde vergilendirilen mükellefler, bir daha hiç bir şekilde kolay usule dönemezler Bu kişilerin benzer türden meslek yapan benzeşen ve çocukları da bu faaliyetleri nedeniyle basit usulden yararlanamazlar Kolay usule yan olmanın genel şartları: (1) Madde 47 – (Öbür: 24121980 236134 md) Kolay usule tabi olmanın genel şartları şunlardır: (2) 1 Kendi işinde bilfiil hedeflemek veya bulunmak (işinde muavin işçi ve çırak göstermek, gezi, hastalık, yaşlılık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz Vefat halinde iş sahibinin dul eşi ya da ufak çocuklar, namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz) 2 (Öbür: 2271998 436932 md) Dükkan mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olduğu takdirde takvim kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2300000000 lirayı (3900 Yeni Türk Lirası), öteki yerlerde 1700000000 lirayı (2700 Yeni Türk Lirası) aşmamak (3) —————————— (1) Bu madde başlığı “Götürü usulde ticari kazancın tespiti: iken, 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanun ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir (2) Bu fıkrada yer alan Götürü usuleibaresi, 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile Basit usule olarak değiştirilmiştir (3) Bu fıkrada bulunan ve 4369 sayılı Kanunla takvim kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 420 milyon lira, öteki yerlerde 300 milyon lira olarak getirilen ve mükerrer 123 üncü madde uyarınca yükseltilen maktu had ve tutarlar aynen bırakılmış, daha sonra 28122007 tarihli ve 26740 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Çabuk No: 266) Tebliği ile 2008 yıllık yılında uygulanmak üzere getirilen arz metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiştir Daha önce yapılan değişiklikler için, Kanunun sonundaki DEĞIŞIK YÖNETMELIK İLE YAPILAN DEĞIŞIKLIKLER CETVELİne bakınız Sayfa 3368 3 Ticari, zirai veya mesleki etkinlikler dolayısıyla hakiki usulde Kazanç Vergisine emrindeki olmamak 2 ve 3 numaralı bent hükümleri öteden beri işe devam edenlerde takvim yılı başındaki, bitmiş işe başlayanlarda ise işe başlama tarihindeki duruma göre uygulanır Kolay usule emrindeki olmanın özel şartları (1) Madde 48 – (Öbür: 2271998 436933 md) Kolay usule tabi olmanın özel şartları şunlardır: 1 Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 34000000000 lirayı (56000 Yeni Türk Lirası) veya yıllık satışları tutarının 47000000000 lirayı (80000 Yeni Türk Lirası) aşmaması, 2 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi meslek hasılatının 17000000000 lirayı (27000 Yeni Türk Lirası) aşmaması, 3 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde yıllık satmak tutarı ile iş hasılatı toplamının 34000000000 lirayı (56000 Yeni Türk Lirası) aşmaması, Ulusal piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran keskin şekilde düşük olarak saptama edilmiş yer alan emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütalaası gücüne gitmek suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır (1)(3) Özel koşullar gösterilmiyen işler; Madde 49 – (Mülga: 15121990 368912 md) Götürü usule tabi olmanın şartlarını yıllık yılı içinde kaybedenler: Madde 50 – (Mülga: 2271998 436982 md) Basit usulün hududu: (2) Madde 51 – Aşağıda yazılı olanlar, kolay () (2) usulden faydalanamazlar: 1 Kollektif şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları; 2 İkrazat işleriyle uğraşanlar; 3 Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar; 4 (Değişik: 2551995 410820 md) Bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında farzedilen kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini vaat edenler ile bu mükelleflere aleyhinde derece derece taahhütte bulunanlar 5 Sigorta prodüktörleri; 6 Her türlü ilan ve işleriyle uğraşanlar ya da bu işlere tavassut edenler; 7 Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar; 8 (Değişik: 2431988 341824 md) Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç); 9 (Ilave: 24121980 236136 md) Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler; 10 (Ek: 24121980 236136 md) Şehirlerarası tartı ve gezgin taşımacılığı yapanlar ile treyler, cazibeli ve benzerlerinin sahip ya da işleticileri; (Ek: 3121988 350511 md) (Yapısı itibariyle sürücüsünden diğer ondört ve daha alçak oturma yeri olan ve insan taşımaya bile bile motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç); 11 (Ilave : 3121988 350511 md; Mülga : 1181999 444414 md) 12 (Ek : 24121980 236136 md; Değişik : 26121993 394612 md) Maliye Bakanlığınca önerge edilen ve Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan meslek grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları(mücavir alanlar —————————— (1) Bu maddede bulunan 2271998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun 33 üncü maddesiyle getirilen tutarlar tıpkı bırakılmış, daha sonra 28122007 tarihli ve 26740 sayılı Devlete Ait Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığının (Çabuk No: 266) Tebliği ile 2008 takvim yılında uygulanmak üzere getirilen miktarlar metne parantez içinde siyah puntoyla işlenmiş olup ayrıca maddenin uygulamansa ilişkin olarak aynı tebliğe ve daha önce yapılan şartların değişmesi için, Kanunun sonundaki FARKLI ALANLARA YÖNLENDIRILMIŞ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞIŞIKLIKLER CETVELİne bakınız (2) Bu madde başlığında ve birinci fıkrasının birincil cümlesinde geçen götürüibaresi 2271998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesi ile kolayolarak değişmiş ve metne işlenmiştir (3) 30122004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle, bu fıkrada bulunan “Tekele bağlı maddelerle, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi ibaresi, “Ulusal piyango bileti, mazot, şeker ve