Göz muayeneleri..

Göz muayeneleri GÖRME DEĞERLENDİRMESİ Görme değerlendirmesi göz tetkik ve checkup'larının vazgeçilmez bir bölümünü oluşturur Görme düzeyi sonraki yapılacak değerlendirmeler açısından önemli bir yer miktar Halk karşılaştırma şansına sahip olmadıkları takdirde dünyayı algıladıkları gibi zannederler ve kapasitelerinin boyutunu tasavvur edemezler Olağan gördüğünü zanneden pekçok kimse arkadaşlarının görebildiği şeyleri göremediği vakit anında doktora müracaat eder Görme azlığı göz hastalıklarının meydana getirdiği şikayetler aralarında birincil sırayı tutar Muayenelerde özel büyüklükteki harflerle görme deneme edilir On sıradan oluşan bu harflerden asgari dokuz sırayı bilenler alışılagelmiş görmeye sahip olarak kabul edilir Okullarda yapılan görme muayeneleri en kolay düzeydeki checkup'a bir örnek olarak gösterilebilir Bu şekilde yetersiz gördüğü saptama edilen çocuklar daha ileri muayeneye sevk edilerek tedavilerinin yapılması sağlanır Çok küçük çocuklarda görme muayenesi bambaşka bir öneme sahiptir 3 yaşın altındaki çocuklarda görme durumunun değerlendirilmesi için asıl testler mevcuttur Ayrıca öteki yapılacak muayeneler de görme konusunda kesin bir fikir verir 3 yaşından büyük çocuklar çoğunlukla E harfinin yönü öğretilerek görme muayenesine alınabilir İleri düzeydeki görme bozuklukları annebabanın da farkedebileceği bulgular meydana getirir Orta düzeydeki görme bozuklukları ise yıllardan beri farkedilmeden kalabildiği gibi sebep olan hastalığın durumuna tarafından de ilerleme yapabilir GÖZ NUMARASININ BELİRLENMESİ Eksik görmenin önemli nedenlerinden biri gözlerde miyop, hipermetrop veya astigmatizma gibi bir kusurun bulunuşudur Bu kusurlar başlıca iki gözde mevcut olur Ara Sıra bir göz olağan diğeri kusurlu olur, ara sıra de iki gözde öbür kusurlar bulunabilir Kırılma kusurları yaşa göre bambaşka yayılma gösterir Çocuklarda ve ufak yaşlarda hipermetropi ön planda iken ileri yaşlarda miyop ve astigmatizma sıklığı artar 40 yaşından sonra ise presbiyopi dediğimiz ve hipermetrop gibi tashihi yapılan yakın görme bozukluğu meydana kazanç Kusurların öbür yaşlardaki tashih ve tedavisi de çeşitlilik gösterir Mesela okula başlamadan önceki dönemlerde görülen kusurlar çok yüksek olmadığı ve iki göz aralarında fazla fark olmadığı sürece tedavi edilmezler Numara çok yüksek olduğunda ya da iki göz arasındaki ayrım pozitif olduğunda ileri yaşlarda tedavisi olası olmayan göz tembelliğinin ortaya çıkmasının engellenmesi amacıyla tedavi yapılır Böyle durumlarda gözlük ya da kontakt lens kullandırılabildiği gibi ara sıra cerrahi veya lazer tedavilerine de gerekebilir Mektep döneminde hipermetropi azalır, miyopi artarken astigmatizmada fazla eksik değişiklik meydana gelir Değişikliklerin tespiti için çocukların en az yılda bir kere kontrolden geçirilmeleri gerekir uygunsuz gözlük ya da kontakt lensler çocukların performansını etkiler İleri yaşlardaki göz kusurları yüksek numaralarda görme bozukluğuna yol açarken düşük numaralarda görme bozukluğu yanısıra başağrısı, göz ağrısı, gözde dermansızlık gibi şikayetlere de niçin olurlar Bazen bayağı tetkik sonrası da hastaların şikayetleri devam edebilir Bu durumda gözlüğün kontrolü gerekir Herşeyin yolunda görünmesine rağmen sıcacık bir kusur veya spazm gibi durumlar da bunun nedeni olabilir Unutulmaması gereken bir nokta da her hastaya her yöntemin aynı başarıyla uygulanamayacağıdır Yapılan değerlendirmeler sadece kusurun tespitine yönelik olmamalı, aynı zamanda birey için ideal seçeneğin gözlük mü, kontakt lens mi, ameliyat mı yoksa lazer mi olduğunu da belirlemelidir GÖZİÇİ BASINÇ (GÖZ TANSİYONU) ÖLÇÜMÜ Hastaların önemli bir kısmı göz tansiyonunun belirtilerini merak eder bundan başka epeyce fazla sayıda birey başı ya da gözü ağrıdığında göz tansiyonunun yükseldiğini zanneder Kişinin göz tansiyonunun belirtilerini öğrenmek istemesi veya başı ve gözü ağrıdığında göz tansiyonundan şüphelenmesi yanlış şeyler değildir Gerçekten göz tansiyonu baş ağrısı, göz ağrısı, gözde kızarıklık, görme bulanıklığı, ışığı aleyhinde hassasiyet ve mide bulantısı gibi şikayetler meydana getirir Ancak bu şikayetlerin meydana geldiği göz tansiyonu hasta sayısı toplam rakam içinde fazla az bir yeri işgal eder Göz tansiyonunun alışılagelmiş değeri 1021 mmHg arasındadır Bu değerler 3540 mmHg'yı geçmedikçe basit basit belirti vermezler Göz tansiyonu yüksekliğinin meydana getirdiği glokom isimli rahatsızlık genelde sinsi seyreder ve hasta oysa merkezi görmesi etkilendiğinde bunun farkına varabilir Bu esas değin kaybedilen çevresel görme maalesef bundan daha sonra geri kazandırılamaz Öncelikle herkesin bu rahatsızlık yönünden titiz olması ve ahenkli kontrolden geçmesi gerekir Lakin bazı kişiler normal topluma tarafından daha yüksek tehlike altındadırlar: 45 yaşını geçenler, Akrabalarında glokom bulunanlar, GİB anormal şekilde yüksek seyredenler, diyabet, id Yüksek miyopi, Uzun süreli kortizon kullanımı, Göz yaralanması, Yüksek kan basıncı, Şiddetli anemi ve şok geçirilmiş olması Bu tehlike grubunda olanların daha titiz davranmaları gerekir MİKROSKOBİK MUAYENE Mikroskobik muayenede ek bir vasıta kullanılmıyorsa gözün ön kısmındaki kapaklar, kirpikler, konjunktiva, kornea, sklera, iris, göz bebeği, lens ve vitreus gibi yapıların değerlendirmesi yapılır Bu yapıların hastalık veya bozuklukları genellikle bir takım şikayetler meydana getirir Bu şikayetleri bazı kişiler fazlaca değer verirken bazıları da önemsemez Fiilen favori hiçbir sorun yokken kişinin bünyesine ait faktörler ve çevreye ait faktörler sebebiyle bir takım şikayetler meydana gelebilir Oysa benzer şikayetleri favori bulunan bir hastalık da meydana getirebilir Örneğin gözde yanma ve batma şehvetli uzun süreli ve yoğun bir çalışmanın ardından meydana gelebilir Ama benzer şikayetler göz kuruluğu, göz kapağı iltihabı, göz yüzeyinin iltihabi durumları, göze tanıdık olmayan karoser kaçması gibi durumlarda da meydana gelebilir Heriki durumda da dinlenmekle bir tedarik rahatlanma sağlanır Fakat şikayetler bir hastalığa ast ise gitgide artarak artma gösterir Kısacası gözdeki şikayet ne olursa olsun değersiz görülmemelidir Erken müdahale ile ileride meydana gelebilecek sorunlardan korunmak mümkündür GÖZYAŞI TESTLERİ İnsanın gözyaşı 3 katmandan oluşur Bunlar dıştan derinlemesine yağ, su ve musin katmanlarıdır Bu katmanların herbiri ayrı ayrı hücresel veya bezlerden salgılanır Gözyaşı gözümüze kayganlık vererek gizli hareket etmesini sağlar, gözümüzü mikroplara aleyhinde korur, gözün önündeki belirli hücrelerin beslenmesine katkıda bulunur ve en önemlisi cisimleri net olarak görmemizi sağlar Gözyaşındaki herhangi bir bozukluk yanma, batma, kaşıntı, kuruluk, kızarıklık ve flu görme gibi şikayetler meydana getirir Gözyaşı bozuklukları kendi başlarına bir salgı bozukluğu olabildiği gibi bazen göz yüzeyi ve çevresini tutan hastalıkların meydana getirdiği uyumsuzluk şeklinde de olabilir Klinikte gözyaşı incelemeleri biyomikroskop yardımıyla yapılır Ayrıca Schirmer kağıdı denilen özel kağıtlarla gözyaşı yeterliliği tespit edilebilir Gözyaşı eksiklik veya düzensizliklerinin erken tedavisi ileride meydana gelebilecek olan göz yüzeyi düzensizlikleri, kornea ödemi ve sonuçta görme kaybı gibi şikayetlerin en aza indirilmesine tezgâhtar olur GÖZYAŞI KANALININ DENEME EDİLMESİ Göz sulanması da toplumda sık rastlanan bir şikayettir Gözde sulanma yapan nedenin ne olduğunun ortaya çıkarılması gerekir Göz enfeksiyonları, tanıdık olmayan cisimler, allerjiler, pinguekula ve pterjium denilen et büyümeleri ve çevresel faktörler gözde sulanma meydana getirebilir Bebeklerde göz sulanması yapan manâlı bir rahatsızlık göz tansiyonu yüksekliği yani glokomdur Favori sulanma olan hastanın bu gibi durumlara yönelik değerlendirmesinin yapılması gerekir Oysa gözyaşı kanalı deneme edilmezse muayene beceriksiz kalmış demektir İnsanın gözyaşı salgı bezlerinden salındıktan daha sonra göz yüzeyini ıslatarak burun kökündeki pınarcık denilen bölüme gelir ve oradaki iki adet delikten ince kanallar vasıtasıyla buruna aktarılır Bu sistemin incelenmesinde bazı özel boyalar kullanılabilir ya da film çektirilebilir Ama en pratik olan ve kliniklerde en fazla kullanılan usul ince bir kanül ile değişken verilerek kanalın açık mı yoksa kapalı mı olduğuna bakılmasıdır GÖZ HAREKETLERİNİN İNCELENMESİ Göz hareketlerinin incelenmesi özellikle bebek ve çocuklara karşın checkup'larda daha artı ağırlık taşır Çocuklarda mevcut olan şaşılık ya da diğer göz hareket bozuklukları zahmetsizce yakınlarının gözünden kaçabildiği gibi bazen de herhangi bir aykırılık olmadığı halde çocuğun gözünde bir kayma olduğundan şüphelenilebilir Çocuğun gözünde bir kayma mı, palavracı bir şaşılık mı olduğuna yoksa adi mi olduğuna tarafsız testlerle karar verilmelidir Şaşılık muayenelerinde açmakapama testleri, prizma testleri, özel lenslerle tetkik, sinoptofor veya Hess perdesi gibi öbür yöntemler kullanılır Şaşılığın riskleri konusunda en fazla korkulacak konu göz tembelliği geliştirmesidir Ara Sıra ileri derecedeki kaymalar herhangi bir göz tembelliği meydana getirmezken bazen de gözden kaçabilecek düzeydeki kolay bir kayma görmeyi bozabilir Göz tembelliği oysa erken yaşlarda tedavi edildiği takdirde iyi netice alınabilir Gözdeki kaymalar başlıca kasların çalışmasındaki bir dengesizlikten meydana kazanç Hastaların bir kısmında ise göz görmediği için kayar Görmeyi bozan faktör bir doğumsal anormallik, bir katarakt, bir glokom, bir tümör veya göz siniriyle ilgili bir hastalık olabilir Kaymaya niçin olan faktörün erken tespiti görmenin kazandırılması ve kaymanın tedavisinde tezgâhtar olduğu gibi bazen hayati tartma bile taşıyabilir ASAP TABAKASI VE GÖZ SİNİRİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Sinir tabakası ve göz siniri hastanın şikayetleriyle ilişkili olmadıkça ayrıntılı bir incelemeye ast tutulmayabilir Fakat bazı sinsi hastalıklar ve risk faktörleri bu bölümlerin ayrıntılı incelenmesiyle tespit edilebilir Örneğin semptom vermeyen bir asap tabakası yırtığı ilerleyerek dekolman denilen duruma dönüşüp görme kaybına neden olabilir Bu rahatsızlık yönünden tehlike taşıyan irk vardır Bunlar yüksek miyop ve miyop astigmatlar, yakınlarında böyle bir hastalık geçirmiş olanlar, darbeli sporlar yapanlar, göz yaralanması geçirmiş olanlar, göz ameliyatı geçirmiş olanlar, diğer gözünden böyle bir rahatsızlık geçirmiş olanlardır Bir diğer tehlike grubu asap tabakasının çevresel kısımlarında dejenerasyon denilen bozuklukları olanlardır Bu bozukluk ilgili bölümlerin özel muayene yöntemleri ile incelenmesi sonucunda ortaya çıkarılabilir Ara Sıra göz sinirinin muayenesi çare yönünden tartma arzeden glokom hastalığını ortaya çıkarabilir Yüksek seyreden göziçi basıncı göz sinirinin başında çukurluk oluşturarak görme kaybı meydana getirir Göziçi basınç ölçümleri ile glokom hastalığı başlıca saptama edilir Bir Takım glokom hastalarında ise göziçi basıncının bayağı sınırlar içinde olmasına karşın göz sinirinde hasar mevcuttur Bu kişilere adi ya da düşük tansiyonlu glokom hastası denir Göz önünde sinekler uçuşması, çizgiler görünmesi, noktalar görünmesi, nesnelerin bambaşka renk ve şekillerde görünmesi, düz bir zeminde bazı cisimlerin görünmesi, favori yıldırım çakmaları, göz önünde kurum yağması, perde inmesi gibi şikayetler yaygın görülen oysa eksik önemsenen şikayetlerdir Bu şikayetlerin çare gerektirmeyen basit durumlara yan olması olasılığı fazla yüksektir Ancak tedavi gerektiren bir durum varsa bu ciddi bir durumdur ve derhal tedavisi gerekir KORNEA EĞRİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE KORNEA HARİTASI Bazı hastalar görme bozukluğu nedeniyle muayeneye gider, doktorun itinalı gayretlerine rağmen bahşedilen gözlük ya da başka tedavi aracından memnun kalmaz Normal muayene çerçevesinde korneaya ait bir takım düzensizlikler ve hastalıklar tespit edilemeyebilir Bunların başında yamalı astigmatizma ve keratokonus kazanç Bu bozuklukların tespiti hastanın tedavi ve rehabilitasyonunda farklılık meydana getirir Keratometre denilen cihazla kornea eğriliğinin ölçümü ya da daha ileri bir usul olarak korneal topografi cihazıyla korneanın kırıcılık haritasının çıkarılması böyle durumları ortaya çıkarır Kontakt lens göstermek ya da lazerle gözlerini çare ettirmek isteyenlerin de bu incelemelerden geçmesinde fayda vardır KORNEA KALINLIĞININ BELİRLENMESİ Kornea kalınlığının belirlenmesi klinikte en çok lazerle gözlükten kurtulmak isteyenler açısından siklet arzeder bunun dışında tanısal amaçlı olarak da kornea kalınlığının ölçümü yapılabilir Checkup'ta kornea kalınlığının ölçümü en fazla göziçi basıncı yüksekliği olanlarda mana ifade eder Göziçi basınç yüksekliği herhangi bir görme bozukluğu meydana getirmiyorsa, görme alanında bozukluk yapmıyorsa, göz sinirinde zarar meydana getirmiyorsa glokom hastalığı var dememiz zorlaşır Bu durumdaki hastalar yakın takibe alınır ya da bir takım doktorlar tedavi vermeyi yerinde görürler Glokom hastalığı olmadığı halde böyle bir tedavinin başlanması hastaya keza ekonomik külfet hem de psikolojik can sıkıntısı getirir Son zamanlarda yapılan çalışmalarda kornea kalınlığının artı olduğu kişilerde göziçi basıncının yüksek ölçülebildiği vurgulanmaktadır Kornea kalınlık ölçümü kararsız hastalarda glokom tanısından uzaklaştırabileceği gibi evvelden yanlış glokom tanısı almış kişilerin de ortaya çıkarılmasını sağlar GÖZ YAPILARININ ÖLÇÜMÜ Adi cetveller kullanılarak gözün ön kısmından görülen kapaklar, kapak aralığı, kornea genişlik ve yüksekliği, iki göz arasındaki uzaklık gibi ölçümler yapılabilir Hertel ekzoftalmometre denilen özel bir aletle gözün öne doğru çıkkınlığı ölçülebilir Ultrason dalgalarıyla da gözün önarkadaki uzunluğu, lensin kalınlığı ve ön kamara derinliği gibi ölçümler gerçekleştirilebilir Bu ölçümler ile göz kapaklarının normal pozisyonda olup olmadığı, kapaklarda herhangi bir düşüklük olup olmadığı, korneanın bayağı boyutta olup olmadığı, gözlerin ileri içten çıkkınlığının alışılagelmiş olup olmadığı ve göz içine ait ölçümlerin bayağı olup olmadığı anlaşılır Bu kriterlerin herbirinin kesin hastalıkların tanısında ve klinik uygulamalarda yeri vardır RENK GÖRMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ Renk görme muayenesi İshihara denilen ve renkli noktalardan oluşan harflerin okutulduğu bir kitap ile yapılır Daha ileri renk görme testleri olduğu gibi renk yumakları tarzında kolay testler de mevcuttur Renk görme bozukluğu veya renk körlüğü sık görülen bir şart olup annebabadan çocuklarına geçiş gösterir Bu bozukluk yönünden kız çocukları çoğunlukla taşıyıcı olarak kaldıkları için erkeklerde daha sık görülür Renk görme muayenesi de bazı hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılır Ama en büyük önemi ileride muvazzaf asker, pilot, emniyet görevlisi veya polis olmak isteyenlerde belirir Hem ehliyet alabilmek için de renk körlüğünün olmaması gerekir Önceden belirlenecek renk körlüğü çocuklarımıza istikamet verme konusunda bize takviye olacak, beklentilerimizi ona kadar ayarlayacak ve sahip olamayacağımız fırsatların kapısına vardığımızda böyle bir kusurun tespiti ile daha fazla hayal kırıklığına uğramaktan kendimizi muhafaza etmiş olacağız GENİŞ KAPSAMLI CHECKUP Geniş kapsamlı checkup denilince gözle ilgili veri verebilecek pekçok tetkik dahil edilebilir Oysa bu kapsamda özetle bahsedeceğimiz bu tetkikler lüzum külfetli olması, gerekse bazı yan tesirlerinin bulunması nedeniyle doktorun gereksinim görmesi halinde teklif edilir ve hasta da isterse yapılabilir Göz ultrasonografisi muayeneye rağmen gözün arka kısmının görülemediği ya da göz küresi çevresindeki dokuların değerlendirilmesi gerektiği durumlarda kullanılır Bazen gözün arka kısmında görülen bir kitlenin de ultrasonla değerlendirmesi yapılabilir Görme olayı gözle başlar ve başımızın tam ardından bulunan beyin kısmının görüntüyü algılaması ile sona erer Ayrıca değişik refleksler ve göz hareketleri beynimizin belli bölümlerince denetim edilir Bu sistemlerle ilgili lüzum gördüğümüz gerekse göremediğimiz bölümlerin değerlendirilmesi açısından klasik röntgen filmleri, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme, karotid arter ultrasonografisi ve ilaçlı tetkikleri yaptırabiliriz Gözün sinir ve damar tabakasının hastalıklarının tanısının konulmasında koldan ilaç verilerek çektirilen fundus floresein anjiografi ve indosyanin yeşili anjiografi gibi tetkikler yaptırılabilir Sinir tabakası ve görme sinirinin değerlendirilmesi için çok ileri yöntemler kullanılabilir Görme alanı tetkiki yaptırılarak glokom ve görme yollarının hastalıkları konusunda düşünce sahibi olunabilir Teknolojik gelişmeler hergün yeni yeni imkanlar sunmakta ve hastalıkların tanısı daha da kolaylaşmaktadır Geri dönüşü olmayan bir yola girilmeden önce çocuklarımızı en azından 3 yaşından önce bir defa muayeneden geçirelim Daha ileri yaşlarda da yılda bir kere checkup amaçlı göz muayenesini dikkatsizlik etmeyelim