Oruç kimlere farzdır?
Hangi durumlarda ramazanda oruç tutulmaz?
Dinimiz, kişileri güçleri nispetinde sorumluluk sahibi tutmuş, güçlerini aşan veya sıkıntıya yol açan durumlarda kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir
Aşağıdaki mazeretlere sahip kimselerin Ramazanda oruç tutmakla mesul olmayıp sonra kaza etmelerine ya da yerine fidye vermelerine ruhsat tanınmıştır:
a) Gezi:
Seyahat, Ramazan ayında oruç tutmamak için ruhsat olarak kabul edilmiştir Gezi sırasında tutulmayan oruçlar, sonradan kaza edilir Kur ’lahza ’da “Ey inananlar! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi, Allâh ’a karşısında gelmekten sakınasınız diye, size de sayılı günlerde farz kılındı İçinizden hasta olan ya da yolculukta bulunan, tutamadığı günler sayısınca öteki günlerde tutar Oruca dayanamayanlar, bir düşkünü doyuracak dek fidye verir Kim gönülden iyilik yaparsa, o iyilik kendisinedir Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha iyidir buyrulmaktadır (Bakara 2183184)
Geceden oruca niyetlenip de, gündüz yolculuğa meydana çıkan kimse, dilerse bu orucunu bozar, dilerse tamamlar Geceden oruç tutmaya niyetlenip gündüz ise yolculuğa çıkmak zorunda olan kimse yolculukta güçlük çekerse orucunu bozabilir Ancak orucunu tamamlaması daha uygundur Hz Peygamber, Mekke ’nin fethi için sefere çıktığında oruçlu iken, Kedîd denilen yere varınca orucunu bozmuştur (Buharî, Savm, 34; Müslim, Sıyam, 15) Bu kullanım sefere çıkınca orucun bozulabileceğini göstermektedir
b) Hastalık:
Oruç tuttuğu vakit, hastalığının artmasından ya da uzamasından endişe edilen kimse ile, hastalığı nedeniyle oruç tutmakta zorlanan kişilerin Ramazan ayında oruç tutmayıp, iyileştikten sonra bunları kaza etmelerine müsade verilmiştir Yukarıda zikredilen ayet buna muhabere etmektedir Uzman bir doktor göre oruç tutması halinde hasta olacağı bildirilen kimse de hasta hükmündedir
c) Hamilelik ve Çocuk Emzirme:
Oruç tutmaları kendilerine ya da çocuklarına zarar vermesi halinde, gebe kadınlar oruçlarını tutmayabilirler Emzikli kadınlar da, sütlerinin kesilmesi ve çocuklarının hasar görebileceği durumlarda oruç tutmayabilirler Hz Peygamber buna müsaade etmiştir (Nesâî, Sıyam, 5051, 62; İbn Mace, Sıyam,3)
d) Zorlama Ve Meşakkatli İşlerde Çalışmak:
Oruç tuttuğu takdirde sağlığına bir zarar gelmesinden korkan kimse, orucunu tutmayabilir Bu durumda olanlar, izinli olduğu günler veya uygun zamanlarda tutamadıkları oruçları kaza ederler
Bir yükümlülük olarak, ağır işlerde amaçlamak zorunda olan şahısların oruçlu olarak çalıştıkları takdirde sağlıkları risk aşağı kalacaksa ramazan ayında tutamadıkları oruçlarını uygun bir zamanda kaza ederler
Kur ’lahza bu durumu şu ayetlerle açıklar: “Ey iman edenler! Allah ’a aleyhinde gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı Oruç, sayılı günlerdedir Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar Oruca gücü yetmeyenler ise bir fakir doyumu fidye verir aynı zamanda, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi pozitif verirse) o kendisi için daha hayırlıdır Eğer bilirseniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır (O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, içten yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın açıkça delilleri olarak Kur ’an ’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır O Kadar ise içinizden kim bu aya ulaşırsa onu oruçla geçirsin Kim de hasta ya da gezgin olursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutsun Allah size refah diler, zorluk dilemez Bu da sayıyı tamamlamanız ve hidayete ulaştırmasına karşılık Allah ’ı yüceltmeniz ve şükretmeniz içindir (Bakara, 2183185)
e) Yaşlılık:
Oruç tutamayacak kadar ihtiyar olan kimseler, oruç yerine fidye verebilirler Bakara suresinin 184 ayetinde, bu şekilde olup da oruca zor yetiremeyenlerin, oruç tutmayıp fidye vermeleri gerektiği hükme bağlanmıştır İyileşme umudu olmayan hastalar da benzer hükme tabidir *
Hangi durumlarda ramazanda oruç tutulmaz?
Dinimiz, kişileri güçleri nispetinde sorumluluk sahibi tutmuş, güçlerini aşan veya sıkıntıya yol açan durumlarda kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir
Aşağıdaki mazeretlere sahip kimselerin Ramazanda oruç tutmakla mesul olmayıp sonra kaza etmelerine ya da yerine fidye vermelerine ruhsat tanınmıştır:
a) Gezi:
Seyahat, Ramazan ayında oruç tutmamak için ruhsat olarak kabul edilmiştir Gezi sırasında tutulmayan oruçlar, sonradan kaza edilir Kur ’lahza ’da “Ey inananlar! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi, Allâh ’a karşısında gelmekten sakınasınız diye, size de sayılı günlerde farz kılındı İçinizden hasta olan ya da yolculukta bulunan, tutamadığı günler sayısınca öteki günlerde tutar Oruca dayanamayanlar, bir düşkünü doyuracak dek fidye verir Kim gönülden iyilik yaparsa, o iyilik kendisinedir Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha iyidir buyrulmaktadır (Bakara 2183184)
Geceden oruca niyetlenip de, gündüz yolculuğa meydana çıkan kimse, dilerse bu orucunu bozar, dilerse tamamlar Geceden oruç tutmaya niyetlenip gündüz ise yolculuğa çıkmak zorunda olan kimse yolculukta güçlük çekerse orucunu bozabilir Ancak orucunu tamamlaması daha uygundur Hz Peygamber, Mekke ’nin fethi için sefere çıktığında oruçlu iken, Kedîd denilen yere varınca orucunu bozmuştur (Buharî, Savm, 34; Müslim, Sıyam, 15) Bu kullanım sefere çıkınca orucun bozulabileceğini göstermektedir
b) Hastalık:
Oruç tuttuğu vakit, hastalığının artmasından ya da uzamasından endişe edilen kimse ile, hastalığı nedeniyle oruç tutmakta zorlanan kişilerin Ramazan ayında oruç tutmayıp, iyileştikten sonra bunları kaza etmelerine müsade verilmiştir Yukarıda zikredilen ayet buna muhabere etmektedir Uzman bir doktor göre oruç tutması halinde hasta olacağı bildirilen kimse de hasta hükmündedir
c) Hamilelik ve Çocuk Emzirme:
Oruç tutmaları kendilerine ya da çocuklarına zarar vermesi halinde, gebe kadınlar oruçlarını tutmayabilirler Emzikli kadınlar da, sütlerinin kesilmesi ve çocuklarının hasar görebileceği durumlarda oruç tutmayabilirler Hz Peygamber buna müsaade etmiştir (Nesâî, Sıyam, 5051, 62; İbn Mace, Sıyam,3)
d) Zorlama Ve Meşakkatli İşlerde Çalışmak:
Oruç tuttuğu takdirde sağlığına bir zarar gelmesinden korkan kimse, orucunu tutmayabilir Bu durumda olanlar, izinli olduğu günler veya uygun zamanlarda tutamadıkları oruçları kaza ederler
Bir yükümlülük olarak, ağır işlerde amaçlamak zorunda olan şahısların oruçlu olarak çalıştıkları takdirde sağlıkları risk aşağı kalacaksa ramazan ayında tutamadıkları oruçlarını uygun bir zamanda kaza ederler
Kur ’lahza bu durumu şu ayetlerle açıklar: “Ey iman edenler! Allah ’a aleyhinde gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı Oruç, sayılı günlerdedir Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar Oruca gücü yetmeyenler ise bir fakir doyumu fidye verir aynı zamanda, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi pozitif verirse) o kendisi için daha hayırlıdır Eğer bilirseniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır (O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, içten yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın açıkça delilleri olarak Kur ’an ’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır O Kadar ise içinizden kim bu aya ulaşırsa onu oruçla geçirsin Kim de hasta ya da gezgin olursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutsun Allah size refah diler, zorluk dilemez Bu da sayıyı tamamlamanız ve hidayete ulaştırmasına karşılık Allah ’ı yüceltmeniz ve şükretmeniz içindir (Bakara, 2183185)
e) Yaşlılık:
Oruç tutamayacak kadar ihtiyar olan kimseler, oruç yerine fidye verebilirler Bakara suresinin 184 ayetinde, bu şekilde olup da oruca zor yetiremeyenlerin, oruç tutmayıp fidye vermeleri gerektiği hükme bağlanmıştır İyileşme umudu olmayan hastalar da benzer hükme tabidir *