Haydarpaşa Garı'nda arkeolojik hafriyatlarda M.Ö. 4 ve 3'üncü yüzyıllara tarihlenen yapı bulundu. Arkeologların anıt/anıt mezar olduğunu düşündüğü yapı, bugüne kadar hafriyatlarda bulunan en eski mimari eser.
Kadıköy Haydarpaşa Garı'ndaki arkeolojik kazılarda Helenistik Periyoda ilişkin 4.-3. yüzyıllara tarihlenen bir yapı bulundu. Arkeologların bugüne kadar yapılan hafriyatlarda bulunan en eski mimari eser olarak belirttikleri ve anıt ya da anıt mezar olduğunu düşündükleri yapıyla ilgili çalışmalar devam ediyor.
Gar kazılarında bugüne kadar 35 binin üzerinde kasa eser çıkarıldı. Hafriyat alanından çıkarılan kalıntılar, yeniden tıpkı yerde kasalara konularak, paklık çalışmaları için sınıflandırılıyor. Ayrıyeten alandan çıkarılan büyük modüller, sütunlar burada fişlenerek envantere geçiriliyor.
'En eski mimari kalıntımız bu...'
Haydarpaşa arkeolojik hafriyatı baş arkeoloğu Mehmet Ali Polat, çalışmalarla ilgili bilgi vererek, “Burası epey büyük bir alan, yaklaşık 350 bin metrekarelik bir hafriyat alanı. 65 bin metrekarelik alanında hafriyat çalışması gerçekleştirdik. Bugüne kadar en eski bulgularımız küçük buluntu olarak milattan evvel 5’inci-6’ncı-7’nci yüzyıla ilişkin küçük buluntular, çanak çömlekler, sikkeler. Ancak mimari olarak en eski yapımız milattan önce 4’üncü-3’üncü yüzyıla ilişkin kareye yakın bir plan veren kesme taştan bir anıt yahut anıt mezar olabileceğini düşündüğümüz bir yapı kalıntısı var. En eski mimari kalıntımız bu. Bunun dışında burada mimari bir yoğunluk var. Bunların çok büyük bir kısmı milattan sonra 4’üncü-3’üncü yüzyılda inşa edilmiş yapılar. Bu yapılara 5’inci-6’ncı yüzyıllarda eklentiler yapılmış. Burada 4’üncü-5’inci yüzyıla ilişkin, bir kıyıda sonlanan bir ana cadde ve sağında, solunda yapı kümeleri var. Burası Khalkedon antik kentinin kuzeybatı limanı, antrepo olabilecek büyük bir depo yapısı, yolun öteki tarafında ise küçük bir yazlık saray olabilecek yapı topluluğu görüyoruz” dedi.
'Osmanlı izleri yok.'
Polat, “Burada farklı boyutta ve nitelikte mimari yapılar kelam konusu. 4’üncü yüzyıldan, 7’nci yüzyıla kadar ağır bir kullanım görmüş” diyerek, şu tabirleri kullandı: “7’nci yüzyıldan, İmparator Herakleios vaktinden sonra burası artık çok ağır olarak kullanılmamış. Yani yapılar yıkılmış, birkaç yüzyıl burada pek iz göremiyoruz, daha sonra orta Bizans devrinde tekrar burası yavaş yavaş aktif hale geliyor. Geç Bizans devrinde burada yalnızca küçük atölyelerin olduğunu biliyoruz çıkardığımız kalıntılardan. Osmanlı periyodunda ise burada neredeyse hiçbir mimari öğeye rastlamıyoruz. Bunun nedeni ayrılık suyunu alüvyonları burayı kapatıyor ve Osmanlı devrinde artık çayırlık olarak kullanılıyor.”
Mehmet Ali Polat, hafriyatta 10 binin üzerinde sikke bulunduğunu belirterek, “Bunların büyük çoğunluğu okunuyor. En eskisi milattan evvel 5’inci yüzyıldan. Zaten Khalkedon’un birinci sikke basımı milattan evvel 5’inci yüzyıldır. Bu tarihten itibaren kesintisiz olarak milattan sonra 12’nci yüzyıla kadar her periyoda ilişkin sikke var” dedi.