Hipertansiyon damarlarda kan dolaşımı için gerekli olan basıncının normalden yüksek olmasıdır.Hipertansiyon, inme ve kalp hastalığı için önemli bir risk faktörüdür ve bu nedenle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, prematür morbidite ve mortalitenin önlebilir en önemli nedenlerinden biridir.
Ülkemizde 18 yaş üzeri her üç kişiden biri yüksek tansiyon hastasıdır:erken tanı ve tedavi edilmez ise,kalp yetmezliği,kalp krizi,felç,böbrek yetmezliği,görme kaybı adayıdırlar.Hastaların büyük kısmı semptomsuzdur.Yüksek kan basıncı olan hastalarda baş ağrısı,baş dönmesi,kulak çınlaması,çarpıntı,nefes darlığı,burun kanaması sık görülen semptomlardır.
Hipertansiyon tanısı nasıl konur?
Kurallara uygun ve doğru şekilde kan basıncı ölçülmesi ile hipertansiyon tanısı koyulur.Gün içinde ve farklı günlerde kan basıncı ölçümleri değişkenlik gösterebilir.Hasta dinlendikten sonra kan basıncı ölçümleri yapılması gerekir.İlk muayenede mutlaka her iki koldan ölçüm yapılmalıdır.İki kol arasında 10 mmhg ya kadar fark olması normaldir. Kan basıncı ölçümü hastanede doktor veya hemşire tarafından yapılabildiği gibi evde hasta tarafından da yapılabilir.24 saat kan basıncı ölçümü yapan taşınabilir cıhazlar ile de kan basıncı kaydı yapılabilir.Bu değişik ölçüm yöntemlerinde hipertansiyon için kabul edilen eşik değerleri de farklıdır.Hastanede yapılan ölçümlerde 140/90 mmhg üzeri,evde yapılan ölçümlerde 135/85 mmhg üzeri,24 saat holter ölçümlerinde ise 130/80 mmhg üzeri hipertansiyon olarak kabul edilmelidir.
JNC-7 hipertansiyon sınıflaması:
Sistolik(mmHg)
Diastolik(mmHg)
İdeal
Normal 120-129 ve/veya 80-84
Yüksek normal 130-139 ve/veya 85-89
Evre-1 hipertansiyon 140-159 ve/veya 90/99
Evre-2 hipertansiyon 160/179 ve/veya 100/109
Evre-3 hipertansiyon 180 üzeri ve/veya 110 üzeri
İzole sistolik hipertansiyon 140 ve 90
Yüksek tansiyonun nedenleri nelerdir?
Genetik ve çevresel faktörler kan basıncının yükselmesine sebeb olur.Belirli bir kromozomdaki gen bozukluğunun hipertansiyondan sorumlu olduğu bulunmamış olsa da,birçok gendeki bozukluğun kan basıncı yüksekliğine sebeb olduğu düşünülmektedir.Birinci derece akrabalarınızda hipertansiyon var ise sizde de olma olasılığı yüksektir.Stesli hayat ,beslenme tarzı,aşırı kilo hipertansiyonun çıkmasını kolaylaştırmaktadır.Hastaların %95 inde altta yatan bir neden yoktur ve esansiyel hipertansiyon olarak adlandırılır.Hastaların %5 inde hipertansiyon altta yatan bir hastalığa bağlıdır ve sekonder hipertansiyon olarak adlandırılır.
Sekonder hipertansiyon sebebleri:
1.Parankimal böbrek hastalıkları:kronik böbrek yetmezliği,glomerülonefritler VS.
2.Böbrek damarlarında ateroskleroza bağlı darlık
3.Böbreküstü bezinin aşırı hormon salgılaması:Cusing sendromu,feokromasitoma,hiperaldosteronizm
4.Aşırı tuz tüketimi
5.Aort koarktasyonu
6.Kafa içi basınç artımı
7.Tiroid bezi hastalıkları:Hipotiroidi,hipertiroidi
8.Romatizma ve depreyon tedavisinde kullanılan ilaçlar kan basıncı yükselmesine sebeb olabilir.
Hipertansiyonun vücuda verdiği zararlar
Hipertansiyonun en çok etkilediği organlar;kalp,beyin,böbrekler,büyük atardamarlar ve gözdür.Yüksek tansiyon bu organları etkileyerek uzun süre içinde kalıcı sakatlıklara ve ölümlere yol açabilir.Yüksek tansiyon kalbin iş yükünü artırır ve atar damarlarda geri dönüşü mümkün olmayan hasarlara yol açar.
Hipertansiyonun vücuda verdiği başlıca zararlar:
-Kalp yetmezliği,kalbi besleyen damarda daralma,tıkanma,kalp krizi
-Beyin kanaması,beyin damarlarında daralma
-Böbrek yetmezliği
-Boyun ve bacak damarlarında tıkanma
-Büyük damarlarda genişleme,yırtılma
-Görme bozuklukları
Şeker hastalığı,hiperlipidemi ve obezite sıklıkla hipertansiyona eşlik etmektedir.Hipertansiyon ile bu hastalıkların birlikteliği ateroskleroz riskini artımaktadır.
Hipertansiyon tanısı koyulan tüm hastalarda ayrıntılı kan testleri,telekardiyogram,ekokardiyografi yapılmalıdır.Eğer sekonder hipertansiyon düşünülüyor ise böbrek USG,böbrek doppler USG,böbrek üstü bezi hormanları bakılmalıdır.
Hipertansiyon tedavisi
Hipertansiyon tanısı koyulan hastalar;şeker hastalığı,kalp damar hastalığı,yüksek kolesterol,yaş ve cinsiyet göz önünde bulundurularak risk sınıflaması yapılır.Hastalara tedavi başlanırken, bu risk sınıflamasına göre sadece diet mi yoksa diet ve ilaç tedavisi birlikte mi başlanacak kararı verilir.
-Vücut ağırlığı ideal kiloda olmalıdır.Vücut ağırlığı ideal kilodan fazla ise kolesterol ve kan basıncı yükselir bu da kalp hastalığına sebep olur.