Hücreli Zarı Ve Organeller
Hücre Zarı Ve Organelleri Nelerdir?
Hücresel Zarı Ve Organelleri Hakkında Data
Hücresel zarı
Sitoplazmik hücre zarıda denir Hücreyi dış ortamdan ayıran, seçici geçirgen canlı yapıdır Hücreyi çevreleyen bölüm çeper ortalama olarak 75 Angström (75x107 mm) kalınlığındadır Birim zar içte ve dışta birer protein tabakası ile ortada bir lipid katından yapılmıştır Elektron mikroskobu çalışmaları, zarların lipoproteinlerden üretilmiş mozaik şeklindeki fonksiyonel birimler olarak incelenmesinin daha yerinde olacağını göstermektedir Hücre zarı hücreye şekil vermekle kalmaz, beslenme maddelerinin ve bundan böyle maddelerin hücreye antre çıkışını da ayarlar Çeper bununla beraber hücrenin koruyucusudur
HÜCRELI ZARININ GÖREVİ
Hücreyi dışarıdan sarar Dış etkilerden korur Hücreyi dağılmaktan korur Hücreye şekil verir Madde alışverişini sağlar(semipermeabl seçicigeçirgen) STOPLAZMA
Hücresel içindeki sıvıya verilen ad Akıcı , değişken ve kolloideal bir yapısı vardır Ne fazla katı ne de çok sıvıdır İçinde canlı ve cansız moleküller vardır
İçinde organeller , su, proteinler, yağlar, karbonhidratlar, tuzlar, vitaminler, hormonlar ve değişik iyonlar vardır
ENDOPLAZMIK RETIKULUM
Çekirdek zarı ile hücresel zarı arasındaki geçitlere EPR denir(boru sistemi otobanlar) Hem bitki ayrıca de hayvanlarda bulunur Zarlı bir organeldir Üzerinde ribozom olanlara Granüllü EPR denir Üstünde ribozom olmayanlara ise Granülsüz EPR denir
Görevleri:
Geçici depo görevi görür Granüllü EPR nin Görevi: Protein sentezinin yapıldığı yerdir Granülsüz EPR nin Görevi: Yağ sentezinin yapıldığı yerdir Bir Takım organeller bunlardan oluşur(çekirdek zarı, koful, lizozom, mitekondri, golgi) Madde taşınmasında görevlidir Bitki ve hayvan hücresinde var yalnız prokaryot hücrede yoktur
RIBOZOM
Hücrenin en minik organelidir ve zarsızdır Protein ve RNAnın birleşiminden meydana gelmiştir İki birimden oluşur1) %6570 prt , 2) %3540 RNA Ribozomlar bağlı yana gelerek POLİZOMları oluşturur
Görevi: Protein sentezinin yapıldığı yerdir Viruslar hariç tüm canlılarda bulunur Amino asitler (aa) birbirine burada birbirine bağlanır Bunun sonucunda protein molekülleri meydana kazanç
Çekirdekte, mitekondride, kloroplastta ve EPR üstünde bulunur
GOLGI (DIKTIYOZOM)
Stoplazma içinde yassı keseciklerden meydana gelmiş , yassı keseciklerden oluşmuş, zarlı bir organeldir Bağımsızlık halde bulunur Prokaryot hücrede yoktur
Her türlü salgının yapılıp paketlendiği yerdir (ambalaj fabrikası) Bir Takım durumlarda lizozomu oluşturabilir Süt bezinde , ter bezinde ve tükürük bezinde bol bulunur
LIZOZOM
04 mikron büyüklüğünde, zarlı, içinde sindirim enzimleri bulunan bir organeldir Golgiden meydana gelir Besinlerin sindiriminde ve hücreye giren tanıdık olmayan partiküllerin imhasında devir alır Bu olaylar fagositoz ve pinositoz ile gerçekleşir Hücresel bir takım durumlarda kendi kendini tahrip eder(sindirir) Bu olaya OTOLİZ denir Canlı vücudundaki yaşlanmış hücreleri ortadan kaldırır İnsan vücudunda 100 trilyon gözenekli olan vardır Altı ayda bir insan vücudu otomatik olarak kendi kendini yeniler Bir Takım hücreler bir ayda , bazıları ise altı ayda değişir Bu lizozom enzimi vasıtasıyla olmaktadır
Anne karnındaki bebeğin parmaklarının arasının parçalanması, kurbağanın kuyruğunun kopması, spermin baş (akrozom) kısmında da bulunur ve yumurta kabuğunu parçalamada tahsis alır Prokaryot hücrede yok, bitki hücresinde yarı(fitozom) var hayvan hücresinde vardır (bunlar ser verir giz vermez)
Soru :
Aşağıdaki organellerde bir maddenin salgılanıp, salgılandıktan daha sonra hücre dışına çıkıncaya dek hangi yapılardan sırası ile geçer ?
I)Golgi II)Ribozom III) EPR IIII)Lizozom
Yanıt : IIIIIIIIII
SENTROZOM
İnsan ve hayvan hücrelerinde vardır İki çubuğun birleşmesi ile meydana gelmiştir Bunlar proteinden oluşmuştur Her bir sentriol içinde dokuz tane çubukçuk vardır
Hücresel bölünmesinde görevlidir İğ iplikçiklerini oluşturur Spermin kuyruğunda ve çekirdeğe en yakın yerde bulunur Sinir , alyuvar, prokaryot ve BİTKİ hücrelerinde yoktur Bitki hücrelerinde sentrozomun görevini; stoplazmik yapılardan oluşmuş, microtübüller veya microflamentler üstlenmişlerdir
MİTEKONDRİ
Çift zarlı, oval veya disk şeklindedir Bütün bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Prokaryot canlılar, alyuvar hücreleri ve bitkilerin floeminde yoktur İç yüzeyinde oksijenli solunum için enzimler vardır Kendine özgül DNA,RNA, ribozom ve ETS si var Mitekondri iç sıvısına Matriks denir Mitekondri iç zarına Krista denir Enerji ihtiyacı olan hücrelerde sayısı fazladır
Enerji imal merkezidir Oksijenli solunum reaksiyonu sonucu ATP(enerji) elde edilir
Üzüm Şekeri Mitekondri krebs(matriks) ETS(krista) ATP
Üzüm Şekeri + 02 6C02 + 6H20 + 38ATP ENERJİ
Enerji ihtiyacı olan hücreler;sinir , kas, beyin, sperm
PLASTİTLER
Bitkilerde bulunur Hayvan hücresi ve prokaryot canlılarda yoktur
a)LÖKOPLAST: Beyaz renkli plastiddir Işık görmeyen kısımlarında bulunur Çift zarlıdır Bitkinin kök , tohum ve gövdesinde vardır Beslenme ambar ederler Işıkta kaldıklarında renk değişimi gözlenir
b)KROMOPLAST:Kök, beden, yaprak, meyve ve çiçekte bulunur Bitkilere rengini veren pigmentlerdir Bu renkler birbirine dönüşür
KarotenHavuç Turuncu
LikopinDomates Kırmızı
KsantofilSarı Limon
c)KLOROPLAST:Yeşil renkli plastiddir Çift zarlıdır Bitkilerin yeşil kısımları, yaprakları, otsu bitkilerin dal ve gövdelerinde vardır İç zar kıvrım oluşturmuştur
İç zara Grana denir Granalar bir araya gelerek granumları oluşturur Kloroplast iç sıvısına Stroma denir Granalar içinde golf sopası biçiminde Klorofil pigmentleri vardır Klorofil bitkiye yeşil rengini verir Klorofil güneş ışığını absorbe(soğurma emme) eder Güneş ışığını kimyasal enerjiye çevirir ve depolar
6C02 + 6H20 Besin + 02 FOTOSENTEZ
(C6H1206)
02
Beslenme
Kloroplast Mitekondri
Fotosentez Solunum
C02
H20
PEROKSİZOM
Hücrelerde zehir etkisi yapan Hidrojen Peroksit(H202)in H20 ve12 02ye dönüştüren , katalaz enzimi içeren organeldir
Mantar, yüksek yapılı bitki örtüsü, hayvan hücreleri,özellikle karaciğer, kalp, kas ve böbrek hücrelerinde bulunur Tek katlı zarlı, küre şeklindedir İçinde dört değişiklik enzim vardır Üçü H202yi diğeri isi katalaz enzimini parçalar
KOFUL(VAKUOL)
Zarlı bir organeldir Prokaryot hücrede yoktur İçinde akışkan vardır EPR ve Golgiden meydana gelmiştir Üç tipi vardır;
I)BOŞALTIM KOFULU: Tek hücreli canlılarda vardır Pozitif suyu kasılma hareketi ile dışarı atarlar Kontraktil, Vurgan, Vurgun koful da denir
II)GIDA(SİNDİRİM) KOFULU: Hücreli tarafından dıştan alınan katı partikülleri koful içine alıp sindiren yapıya denir Burada lizozomlar tahsis alır
III)DEPO KOFULU: Bitkilerde boşaltım değişik şekillerde olmakta bunlardan birincisi ;Bazı bitki örtüsü reçine salgısıyla boşaltım yaparlar, bazıları terleme ile bazıları da koful dediğimiz yerde biriktirerek kristalleştirir
Genel manada iki tip koful vardır Bitki ve Hayvan
BİTKİ KOFULU HAYVAN KOFULU
1)Bitki hücresinde koful yaşlı ise tek, 1)Hayvan hücrelerinde koful küçük ve çok
genç ise aniden pozitif olabilir sayıdadır
2)Yaşlı kofulda stoplazma eksik, genç 2)Hücrelerde turgor ayarlanmasını sağlar
bitki kofulunda fazladır 3)Çekirdek ortaya yakın bölgelerde bulunur
3)Ihtiyar kofulda çekirdek kenarda, genç
kofulda ortaya yakın bulunur
4)Bitkilerde koful zarına Tonoplast denir
HÜCRESEL ÇEPERİ
Bitkilerde hücre zarının açık havada, bir takım bakterilerde ve prokaryot canlılarda vardır Hayvan hücrelerinde yoktur Yapısında selüloz vardır Cansız, esnek, geçirgen ve üstünde GEÇİTLER(delik) vardır Bitkilerde odunsu kısmı oluşturur Bitkilerin tepede olan durmasını sağlar Ayrıca koruma ve desteklik sağlar
HÜCRELI ZARI OLUŞUMLARI
Bir Takım canlılarda hücreli zarının dıştan çıkıntılar vardır Bazılarında emme görevi görür(mikrovillus), bazılarında ise kamçı(flagellum) ve sil görevini görür
ÇEKİRDEK(NUCLEUS)
Çift zarlı ve EPRden meydana gelmiştir Üstünde porları vardır ve büyüktür İçinde idareci molekül olan DNA, RNA vardır RNA bir yerde yoğunlaşır(NUCLEOLUS) Protein yapısı sitoplazmadan daha yoğundur
Görevi; I)Hücrenin yönetim merkezidir
II)Hayatsal faaliyetleri kontrol eder
III)Üremeyi sağlar
IIII)Kalıtımı sağlar
Çekirdeğin esas yapısı kromatindir Çünkü kalıtsal materyaldir Kromozomlar DNA ve proteinden meydana gelmiştir Kromozom iki kısımdır Sentromerle birbirine bağlanır
Çekirdek zarına Karyolemma, Çekirdek sıvısına Karyoplazma ya da Karyolenf denir Çekirdek plazmasında; %50 su, %30 prt, %10 DNA, % 1 RNA ve diğerlerivardır *
Hücre Zarı Ve Organelleri Nelerdir?
Hücresel Zarı Ve Organelleri Hakkında Data
Hücresel zarı
Sitoplazmik hücre zarıda denir Hücreyi dış ortamdan ayıran, seçici geçirgen canlı yapıdır Hücreyi çevreleyen bölüm çeper ortalama olarak 75 Angström (75x107 mm) kalınlığındadır Birim zar içte ve dışta birer protein tabakası ile ortada bir lipid katından yapılmıştır Elektron mikroskobu çalışmaları, zarların lipoproteinlerden üretilmiş mozaik şeklindeki fonksiyonel birimler olarak incelenmesinin daha yerinde olacağını göstermektedir Hücre zarı hücreye şekil vermekle kalmaz, beslenme maddelerinin ve bundan böyle maddelerin hücreye antre çıkışını da ayarlar Çeper bununla beraber hücrenin koruyucusudur
HÜCRELI ZARININ GÖREVİ
Hücreyi dışarıdan sarar Dış etkilerden korur Hücreyi dağılmaktan korur Hücreye şekil verir Madde alışverişini sağlar(semipermeabl seçicigeçirgen) STOPLAZMA
Hücresel içindeki sıvıya verilen ad Akıcı , değişken ve kolloideal bir yapısı vardır Ne fazla katı ne de çok sıvıdır İçinde canlı ve cansız moleküller vardır
İçinde organeller , su, proteinler, yağlar, karbonhidratlar, tuzlar, vitaminler, hormonlar ve değişik iyonlar vardır
ENDOPLAZMIK RETIKULUM
Çekirdek zarı ile hücresel zarı arasındaki geçitlere EPR denir(boru sistemi otobanlar) Hem bitki ayrıca de hayvanlarda bulunur Zarlı bir organeldir Üzerinde ribozom olanlara Granüllü EPR denir Üstünde ribozom olmayanlara ise Granülsüz EPR denir
Görevleri:
Geçici depo görevi görür Granüllü EPR nin Görevi: Protein sentezinin yapıldığı yerdir Granülsüz EPR nin Görevi: Yağ sentezinin yapıldığı yerdir Bir Takım organeller bunlardan oluşur(çekirdek zarı, koful, lizozom, mitekondri, golgi) Madde taşınmasında görevlidir Bitki ve hayvan hücresinde var yalnız prokaryot hücrede yoktur
RIBOZOM
Hücrenin en minik organelidir ve zarsızdır Protein ve RNAnın birleşiminden meydana gelmiştir İki birimden oluşur1) %6570 prt , 2) %3540 RNA Ribozomlar bağlı yana gelerek POLİZOMları oluşturur
Görevi: Protein sentezinin yapıldığı yerdir Viruslar hariç tüm canlılarda bulunur Amino asitler (aa) birbirine burada birbirine bağlanır Bunun sonucunda protein molekülleri meydana kazanç
Çekirdekte, mitekondride, kloroplastta ve EPR üstünde bulunur
GOLGI (DIKTIYOZOM)
Stoplazma içinde yassı keseciklerden meydana gelmiş , yassı keseciklerden oluşmuş, zarlı bir organeldir Bağımsızlık halde bulunur Prokaryot hücrede yoktur
Her türlü salgının yapılıp paketlendiği yerdir (ambalaj fabrikası) Bir Takım durumlarda lizozomu oluşturabilir Süt bezinde , ter bezinde ve tükürük bezinde bol bulunur
LIZOZOM
04 mikron büyüklüğünde, zarlı, içinde sindirim enzimleri bulunan bir organeldir Golgiden meydana gelir Besinlerin sindiriminde ve hücreye giren tanıdık olmayan partiküllerin imhasında devir alır Bu olaylar fagositoz ve pinositoz ile gerçekleşir Hücresel bir takım durumlarda kendi kendini tahrip eder(sindirir) Bu olaya OTOLİZ denir Canlı vücudundaki yaşlanmış hücreleri ortadan kaldırır İnsan vücudunda 100 trilyon gözenekli olan vardır Altı ayda bir insan vücudu otomatik olarak kendi kendini yeniler Bir Takım hücreler bir ayda , bazıları ise altı ayda değişir Bu lizozom enzimi vasıtasıyla olmaktadır
Anne karnındaki bebeğin parmaklarının arasının parçalanması, kurbağanın kuyruğunun kopması, spermin baş (akrozom) kısmında da bulunur ve yumurta kabuğunu parçalamada tahsis alır Prokaryot hücrede yok, bitki hücresinde yarı(fitozom) var hayvan hücresinde vardır (bunlar ser verir giz vermez)
Soru :
Aşağıdaki organellerde bir maddenin salgılanıp, salgılandıktan daha sonra hücre dışına çıkıncaya dek hangi yapılardan sırası ile geçer ?
I)Golgi II)Ribozom III) EPR IIII)Lizozom
Yanıt : IIIIIIIIII
SENTROZOM
İnsan ve hayvan hücrelerinde vardır İki çubuğun birleşmesi ile meydana gelmiştir Bunlar proteinden oluşmuştur Her bir sentriol içinde dokuz tane çubukçuk vardır
Hücresel bölünmesinde görevlidir İğ iplikçiklerini oluşturur Spermin kuyruğunda ve çekirdeğe en yakın yerde bulunur Sinir , alyuvar, prokaryot ve BİTKİ hücrelerinde yoktur Bitki hücrelerinde sentrozomun görevini; stoplazmik yapılardan oluşmuş, microtübüller veya microflamentler üstlenmişlerdir
MİTEKONDRİ
Çift zarlı, oval veya disk şeklindedir Bütün bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur Prokaryot canlılar, alyuvar hücreleri ve bitkilerin floeminde yoktur İç yüzeyinde oksijenli solunum için enzimler vardır Kendine özgül DNA,RNA, ribozom ve ETS si var Mitekondri iç sıvısına Matriks denir Mitekondri iç zarına Krista denir Enerji ihtiyacı olan hücrelerde sayısı fazladır
Enerji imal merkezidir Oksijenli solunum reaksiyonu sonucu ATP(enerji) elde edilir
Üzüm Şekeri Mitekondri krebs(matriks) ETS(krista) ATP
Üzüm Şekeri + 02 6C02 + 6H20 + 38ATP ENERJİ
Enerji ihtiyacı olan hücreler;sinir , kas, beyin, sperm
PLASTİTLER
Bitkilerde bulunur Hayvan hücresi ve prokaryot canlılarda yoktur
a)LÖKOPLAST: Beyaz renkli plastiddir Işık görmeyen kısımlarında bulunur Çift zarlıdır Bitkinin kök , tohum ve gövdesinde vardır Beslenme ambar ederler Işıkta kaldıklarında renk değişimi gözlenir
b)KROMOPLAST:Kök, beden, yaprak, meyve ve çiçekte bulunur Bitkilere rengini veren pigmentlerdir Bu renkler birbirine dönüşür
KarotenHavuç Turuncu
LikopinDomates Kırmızı
KsantofilSarı Limon
c)KLOROPLAST:Yeşil renkli plastiddir Çift zarlıdır Bitkilerin yeşil kısımları, yaprakları, otsu bitkilerin dal ve gövdelerinde vardır İç zar kıvrım oluşturmuştur
İç zara Grana denir Granalar bir araya gelerek granumları oluşturur Kloroplast iç sıvısına Stroma denir Granalar içinde golf sopası biçiminde Klorofil pigmentleri vardır Klorofil bitkiye yeşil rengini verir Klorofil güneş ışığını absorbe(soğurma emme) eder Güneş ışığını kimyasal enerjiye çevirir ve depolar
6C02 + 6H20 Besin + 02 FOTOSENTEZ
(C6H1206)
02
Beslenme
Kloroplast Mitekondri
Fotosentez Solunum
C02
H20
PEROKSİZOM
Hücrelerde zehir etkisi yapan Hidrojen Peroksit(H202)in H20 ve12 02ye dönüştüren , katalaz enzimi içeren organeldir
Mantar, yüksek yapılı bitki örtüsü, hayvan hücreleri,özellikle karaciğer, kalp, kas ve böbrek hücrelerinde bulunur Tek katlı zarlı, küre şeklindedir İçinde dört değişiklik enzim vardır Üçü H202yi diğeri isi katalaz enzimini parçalar
KOFUL(VAKUOL)
Zarlı bir organeldir Prokaryot hücrede yoktur İçinde akışkan vardır EPR ve Golgiden meydana gelmiştir Üç tipi vardır;
I)BOŞALTIM KOFULU: Tek hücreli canlılarda vardır Pozitif suyu kasılma hareketi ile dışarı atarlar Kontraktil, Vurgan, Vurgun koful da denir
II)GIDA(SİNDİRİM) KOFULU: Hücreli tarafından dıştan alınan katı partikülleri koful içine alıp sindiren yapıya denir Burada lizozomlar tahsis alır
III)DEPO KOFULU: Bitkilerde boşaltım değişik şekillerde olmakta bunlardan birincisi ;Bazı bitki örtüsü reçine salgısıyla boşaltım yaparlar, bazıları terleme ile bazıları da koful dediğimiz yerde biriktirerek kristalleştirir
Genel manada iki tip koful vardır Bitki ve Hayvan
BİTKİ KOFULU HAYVAN KOFULU
1)Bitki hücresinde koful yaşlı ise tek, 1)Hayvan hücrelerinde koful küçük ve çok
genç ise aniden pozitif olabilir sayıdadır
2)Yaşlı kofulda stoplazma eksik, genç 2)Hücrelerde turgor ayarlanmasını sağlar
bitki kofulunda fazladır 3)Çekirdek ortaya yakın bölgelerde bulunur
3)Ihtiyar kofulda çekirdek kenarda, genç
kofulda ortaya yakın bulunur
4)Bitkilerde koful zarına Tonoplast denir
HÜCRESEL ÇEPERİ
Bitkilerde hücre zarının açık havada, bir takım bakterilerde ve prokaryot canlılarda vardır Hayvan hücrelerinde yoktur Yapısında selüloz vardır Cansız, esnek, geçirgen ve üstünde GEÇİTLER(delik) vardır Bitkilerde odunsu kısmı oluşturur Bitkilerin tepede olan durmasını sağlar Ayrıca koruma ve desteklik sağlar
HÜCRELI ZARI OLUŞUMLARI
Bir Takım canlılarda hücreli zarının dıştan çıkıntılar vardır Bazılarında emme görevi görür(mikrovillus), bazılarında ise kamçı(flagellum) ve sil görevini görür
ÇEKİRDEK(NUCLEUS)
Çift zarlı ve EPRden meydana gelmiştir Üstünde porları vardır ve büyüktür İçinde idareci molekül olan DNA, RNA vardır RNA bir yerde yoğunlaşır(NUCLEOLUS) Protein yapısı sitoplazmadan daha yoğundur
Görevi; I)Hücrenin yönetim merkezidir
II)Hayatsal faaliyetleri kontrol eder
III)Üremeyi sağlar
IIII)Kalıtımı sağlar
Çekirdeğin esas yapısı kromatindir Çünkü kalıtsal materyaldir Kromozomlar DNA ve proteinden meydana gelmiştir Kromozom iki kısımdır Sentromerle birbirine bağlanır
Çekirdek zarına Karyolemma, Çekirdek sıvısına Karyoplazma ya da Karyolenf denir Çekirdek plazmasında; %50 su, %30 prt, %10 DNA, % 1 RNA ve diğerlerivardır *