İdea Nedir?
Evrensel realite
Bakmak anlamına gelen Yu İdein sözcüğünden türeyen İdea kavramı, görünen biçim anlamını dile getirir
Felsefenin asıl sorununu yanıtlayan iki esas öğretiden biri olan düşünceciliğin (idealizmin) baş kavramıdır Onu felsefe alanına sokan ve bu vesile ile idealizmi kurmuş yer alan antikçağın ünlü düşünürü Platon ’dur Düşünceciliğin büyük serüveni Antik Çağ Yunan felsefesinde Elealılarla başlar Elealılar duyularla algılananı, benzeyen deyişle görünen ’i hakiki saymıyorlar; usla kavrananı, benzer deyişle görünmeyen ’i reel sayıyorlardı Antikçağın Yunan sofistleri bu görüşe aleyhinde çıktılar Onlara görünenin açık havada hiçbir gerçeklik yoktu, bilebileceğimiz sadece duyu algılarımızdan ibaretti Elealıların (özellikle Parmenides ’in) birbiriyle karşılaştırdığı görünen ’le hakikat, sofistlerce (bilhassa Protagoras'ca) birbirleriyle özdeş kılınmış oluyordu Platon, bu iki karşıt savdan hangisinin dürüst olduğunu saptayabilmek için, duyum ’un incelenmesi işini üstlendi Vardığı netice, Elealıları doğruluyordu Duyum, bize hiçbir veri vermiyordu Bir ağacı algıladığımızda bu ağaçtan edindiğimiz veri neydi?
Hiçlik ve sefalet olan özdek (Platon, bir bireyselliğin bütün kavramlardan yoksun bulunduğu durumdaki hiç ’liğini özdek sayıyordu), bu ilkörnek (Yu Paradeigmata) ’le biçimleniyordu Platon ’a kadar idea bir genel kavram ’dır, ne kadar cins ismi varsa öyle idea vardır Doğa biliminde bu genel kavramlara nesil denir (Bunun için Platon ’un ideacılığı, Türkçede türcülük terimiyle özdeşleştirilmiştir)
Bu kavram idealist felsefede bilinç içeriği, benzer deyişle zihin anlamında kullanılmıştır Bu anlam, Platon ’un mitlerinden, fantezilerinden ve mecazlarından temizlenmiş olmakla beraber gene de Platoncu bir anlamdır Mesela onu Arstoteles kimi yerde bireyselliklerin değişirliği aşağıda değişmeden kalan öz ve kimi yerde biçimlendiren prensip (Yu Entelekheia), Hıristiyan felsefesi ve özellikle Augustinus cihan yaratımına örneklik eden tanrılık us, Kant düzenleyici ilke ve erek, Hegel evreni yaratıcı evrensel fikir veya ruh anlamında kullanır Tüm bu düşünürler onu Platon ’la birlikte objektif, benzer deyişle insan düşüncesinden bağımsız sayarlar bununla beraber onu insan düşüncesi, benzer deyişle öznel sayan Descartes, Berkeley, Hume, Fichte vb gibi düşünürler de vardır *
Evrensel realite
Bakmak anlamına gelen Yu İdein sözcüğünden türeyen İdea kavramı, görünen biçim anlamını dile getirir
Felsefenin asıl sorununu yanıtlayan iki esas öğretiden biri olan düşünceciliğin (idealizmin) baş kavramıdır Onu felsefe alanına sokan ve bu vesile ile idealizmi kurmuş yer alan antikçağın ünlü düşünürü Platon ’dur Düşünceciliğin büyük serüveni Antik Çağ Yunan felsefesinde Elealılarla başlar Elealılar duyularla algılananı, benzeyen deyişle görünen ’i hakiki saymıyorlar; usla kavrananı, benzer deyişle görünmeyen ’i reel sayıyorlardı Antikçağın Yunan sofistleri bu görüşe aleyhinde çıktılar Onlara görünenin açık havada hiçbir gerçeklik yoktu, bilebileceğimiz sadece duyu algılarımızdan ibaretti Elealıların (özellikle Parmenides ’in) birbiriyle karşılaştırdığı görünen ’le hakikat, sofistlerce (bilhassa Protagoras'ca) birbirleriyle özdeş kılınmış oluyordu Platon, bu iki karşıt savdan hangisinin dürüst olduğunu saptayabilmek için, duyum ’un incelenmesi işini üstlendi Vardığı netice, Elealıları doğruluyordu Duyum, bize hiçbir veri vermiyordu Bir ağacı algıladığımızda bu ağaçtan edindiğimiz veri neydi?
Hiçlik ve sefalet olan özdek (Platon, bir bireyselliğin bütün kavramlardan yoksun bulunduğu durumdaki hiç ’liğini özdek sayıyordu), bu ilkörnek (Yu Paradeigmata) ’le biçimleniyordu Platon ’a kadar idea bir genel kavram ’dır, ne kadar cins ismi varsa öyle idea vardır Doğa biliminde bu genel kavramlara nesil denir (Bunun için Platon ’un ideacılığı, Türkçede türcülük terimiyle özdeşleştirilmiştir)
Bu kavram idealist felsefede bilinç içeriği, benzer deyişle zihin anlamında kullanılmıştır Bu anlam, Platon ’un mitlerinden, fantezilerinden ve mecazlarından temizlenmiş olmakla beraber gene de Platoncu bir anlamdır Mesela onu Arstoteles kimi yerde bireyselliklerin değişirliği aşağıda değişmeden kalan öz ve kimi yerde biçimlendiren prensip (Yu Entelekheia), Hıristiyan felsefesi ve özellikle Augustinus cihan yaratımına örneklik eden tanrılık us, Kant düzenleyici ilke ve erek, Hegel evreni yaratıcı evrensel fikir veya ruh anlamında kullanır Tüm bu düşünürler onu Platon ’la birlikte objektif, benzer deyişle insan düşüncesinden bağımsız sayarlar bununla beraber onu insan düşüncesi, benzer deyişle öznel sayan Descartes, Berkeley, Hume, Fichte vb gibi düşünürler de vardır *