Bilhassa çocuklarda seri bir artış ve gelişmenin olduğu okul çağlarında yeterli ve dengelenmiş gıda, dinç gelişim ve büyümenin devamlılığı, büyüyen enerji ve beslenme öğeleri gereksinimin karşılanması yanında beslenmeye yan sağlık durumu sorunlarının oluşmasının engellenmesi namına da önemlidir Yanlış veya yetkisiz beslenme alışkanlıkları zayıflık *ya da şişmanlık, diş çürükleri, anemi, kemik bozuklukları ve iyot yetersizliği gibi manâlı hastalıklara sebebiyet verebilir
Kahvaltı günün en önemli öğünüdür!
Sabahleyin okula yetişme telaşı, erken kalkma sebebiyle görülen iştahsızlık, aç hissetmeme, azıcık daha fazla uyuyabilme, kilo vermeye çalışma ya da tüketime hazırlanmış bir öğünün olmayışı gibi nedenler öğrenci ve öğretmenlerin kahvaltı öğününü atlayarak güne kahvaltısız başlamalarındaki esas nedenlerdir Ancak kahvaltı günün en uzun açlığı olan gece açlığını peşine düşüp takip etmesi sebebiyle biten enerjinin her tarafta alınabilmesini sağladığı için günün en kayda değer öğündür Gece boyunca sürekli açlığın ardındaki kahvaltı öğününü sıçramak, kan şekerinin düşmesine ve buna ast olarak yüksek şeker ve yağ içerikli besinleri yeme arzusunun doğmasına, öğrenme ve konsantrasyon kabiliyetinin azalmasına niçin olur*
*
Glikoz beyin için tek güç kaynağı!
Kahvaltı, kan şekeri olarak tanıdık dekstroz için kaynak oluşturur Glikoz beyin için en önemli ve tek enerji kaynağıdır ve bir depoya sahip değildir Çocuk ya da erişkin her kişi adi beyin fonksiyonları için yüksek oranda glikoza gereksinim duyar Kahvaltı yapan öğrencilerin konsantrasyon ve öğrenme kabiliyetlerinin daha yüksek olduğu, kavrama ve algılamalarının ve sonuçta da mektep başarılarının daha iyi olduğu yapılan pek çok çalışmayla ortaya konmuştur Kahvaltı yapan yetişkin bireylerde ise meslek verimi ve gün içerisindeki performansın yapmayanlara oranla daha iyi olduğu saptama edilmiştir
*
Yapılan araştırmalarda kahvaltı öğününü bitiren öğrencilerin;
* Derslik içerisindeki başarısının daha artı olduğu,
* Algı yeteneklerinin daha iyi olduğu,
* Problem çözme gibi konularda daha başarılı olduğu,*
* Besin bozukluklarından oluşan hastalıklara daha az yakalandıkları,
* Kilo kontrolünü daha iyi sağlayabildikleri *belirtilmektedir*
*
Kahvaltı alışkanlığı çocukluk döneminde oluşur!
Çocukluk döneminde kazanılan alışkanlıklar çoğunluk dönemindeki alışkanlıkların temelini oluşturduğu için kahvaltı yapma alışkanlığı edinmiş bir çocuk, öğrencilik hayatı boyunca *bu alışkanlığını devam ettirme eğiliminde olacağından gelecekte dinç bir yetişkin olarak hayatını devam ettirecektir Yeniden kronik hastalıkların çoğu (şişmanlık, yürek damar hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon gibi) çocukluk çağı kökenli olduğu için, çocukluk yıllarında bu alışkanlığı edinmiş bir yetişkin daha o yıllardan kronik hastalıklara karşısında bir tedbir almış olacaktır*
*
Tüm bunlardan yola çıkıldığında gün içerisinde sürekli ders dinleyen öğrencinin başarısında ve aralıksız ders anlatan öğretmenin ders anlatabilme kabiliyeti ve performansında kahvaltının ne denli önemli olduğu *gerçeği karşımıza çıkmaktadır
*
Kahvaltıda ne yenmeli?*
Kahvaltının içeriği bireyden bireye değişmekle beraber genelde karbonhidrat kaynağı olarak çavdar veya bütün tahıllı ekmekleri, kahvaltılık gevrekleri, sebze ve meyveleri içeren, protein kaynağı olarak peynir, yumurta, süt ve yoğurdu taşıyan, yağ kaynağı olarak zeytin, ceviz, badem, fındık gibi besinleri içeren, doğal reçellerle veya pekmez gibi dinç besinlerle zenginleştirilmiş bir menü tüketilmesi önerilir Evde kahvaltı yapma seçeneği olmayanlar için hazırlanabilicek sandviç veya tost servisotomobil veya okula gidince yapılmak üzere hazırlanabilir Poğaça, simit, açma gibi besinler, hamburger, cheeseburger gibi besinler kahvaltı seçeneği olarak tercih edilmemelidir*
*
Okulda geçirilen vakit uzundur ve kahvaltı öğünü gün boyu ihtiyaç duyulan enerjinin karşılanması için yetersiz kalır bu nedenle kahvaltı, ara öğünler ve tüketilen öğle yemeğiyle belli desteklenmelidir Ara öğünler için taze ve kuru meyveler, ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlar, kutu sütler veya doğal meyve suları taşınma pratikliği olan besinlerdir Ev yapımı kek veya kurabiye veya sebzelipeynirli poğaçalar veya küçük sandviçler de ara öğünler için tüketilebilecek alternatiflerdir Kahvaltı ve ara öğün verilen okullarda ise mönülerin içeriği kesin aileler tarafından denetleme edilmelidir
*
Öğle yemeği için okul kantininden fast food besinlerin tüketimi yerine yemekhaneden ya da evden götürülebilecek öğünler tercih edilmelidir Okul kantininde satılan besinler arasına sağlıklı seçenekleri ekleyip (örneğin süt, ayran, meyve gibi) sağlıksız olanların kontrolünün sağlanmaya çalışılması yapılacak gıda seçimi içinde önemlidir Okul yemekhanesinde sunulan yemeklerin ısı değerinin, sunumunun, temizliğinin ve içeriğinin yerinde koşullarda olması kantinler yerine yemekhanelerin tercihinde önemli rol oynayacaktır Evden yemek yemek götürürken bozulacak, kokacak veya yerken hijyen sorunu yaşatabilecek yemeklerden kaçınılmalı, tahıllı ekmekler ile hazırlanmış sandviçler (içeriğine hergün ayrı bir malzeme katarak sıkıntı önlenmelidir), taze ve mevsiminde meyvesebze, söğüş yenebilecek sebzeler, kutu sütyoğurt ve ayranlar, katkısız meyve suları, kuru yemişler, kuru meyveler gibi besinler tercih edilmelidir*
*
Okul çağı çocuklarının %25'inde kansızlık problemi var!
Mektep öncesi çocukların % 1517 ’sinde gıda bozukluğu, okul çağı çocuklarının % 25 ’den fazlasında anemi problemi bulunmakta, öğrencilerin gıda alışkanlıkları incelendiğinde %40 ’ının sabah kahvaltısı yapmadığı görülmektedir Bu durumda günün büyük çoğunluğunu okulda geçiren öğrencilere ve öğretmenlere okullarda verilecek dinç besin eğitimleri ile *tatmin edici ve dengelenmiş besin bilinci kazandırılmaya çalışılmalı, mektep yönetimlerince kantin ve yemekhanelerde sunulan besinlerle ilgili teftiş mekanizmaları oluşturulmalı ve ailelerin sağduyulu yaklaşımı ve örnek davranışlarıyla *bu konuya takviye olmaları gerekmektedir
Kahvaltı günün en önemli öğünüdür!
Sabahleyin okula yetişme telaşı, erken kalkma sebebiyle görülen iştahsızlık, aç hissetmeme, azıcık daha fazla uyuyabilme, kilo vermeye çalışma ya da tüketime hazırlanmış bir öğünün olmayışı gibi nedenler öğrenci ve öğretmenlerin kahvaltı öğününü atlayarak güne kahvaltısız başlamalarındaki esas nedenlerdir Ancak kahvaltı günün en uzun açlığı olan gece açlığını peşine düşüp takip etmesi sebebiyle biten enerjinin her tarafta alınabilmesini sağladığı için günün en kayda değer öğündür Gece boyunca sürekli açlığın ardındaki kahvaltı öğününü sıçramak, kan şekerinin düşmesine ve buna ast olarak yüksek şeker ve yağ içerikli besinleri yeme arzusunun doğmasına, öğrenme ve konsantrasyon kabiliyetinin azalmasına niçin olur*
*
Glikoz beyin için tek güç kaynağı!
Kahvaltı, kan şekeri olarak tanıdık dekstroz için kaynak oluşturur Glikoz beyin için en önemli ve tek enerji kaynağıdır ve bir depoya sahip değildir Çocuk ya da erişkin her kişi adi beyin fonksiyonları için yüksek oranda glikoza gereksinim duyar Kahvaltı yapan öğrencilerin konsantrasyon ve öğrenme kabiliyetlerinin daha yüksek olduğu, kavrama ve algılamalarının ve sonuçta da mektep başarılarının daha iyi olduğu yapılan pek çok çalışmayla ortaya konmuştur Kahvaltı yapan yetişkin bireylerde ise meslek verimi ve gün içerisindeki performansın yapmayanlara oranla daha iyi olduğu saptama edilmiştir
*
Yapılan araştırmalarda kahvaltı öğününü bitiren öğrencilerin;
* Derslik içerisindeki başarısının daha artı olduğu,
* Algı yeteneklerinin daha iyi olduğu,
* Problem çözme gibi konularda daha başarılı olduğu,*
* Besin bozukluklarından oluşan hastalıklara daha az yakalandıkları,
* Kilo kontrolünü daha iyi sağlayabildikleri *belirtilmektedir*
*
Kahvaltı alışkanlığı çocukluk döneminde oluşur!
Çocukluk döneminde kazanılan alışkanlıklar çoğunluk dönemindeki alışkanlıkların temelini oluşturduğu için kahvaltı yapma alışkanlığı edinmiş bir çocuk, öğrencilik hayatı boyunca *bu alışkanlığını devam ettirme eğiliminde olacağından gelecekte dinç bir yetişkin olarak hayatını devam ettirecektir Yeniden kronik hastalıkların çoğu (şişmanlık, yürek damar hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon gibi) çocukluk çağı kökenli olduğu için, çocukluk yıllarında bu alışkanlığı edinmiş bir yetişkin daha o yıllardan kronik hastalıklara karşısında bir tedbir almış olacaktır*
*
Tüm bunlardan yola çıkıldığında gün içerisinde sürekli ders dinleyen öğrencinin başarısında ve aralıksız ders anlatan öğretmenin ders anlatabilme kabiliyeti ve performansında kahvaltının ne denli önemli olduğu *gerçeği karşımıza çıkmaktadır
*
Kahvaltıda ne yenmeli?*
Kahvaltının içeriği bireyden bireye değişmekle beraber genelde karbonhidrat kaynağı olarak çavdar veya bütün tahıllı ekmekleri, kahvaltılık gevrekleri, sebze ve meyveleri içeren, protein kaynağı olarak peynir, yumurta, süt ve yoğurdu taşıyan, yağ kaynağı olarak zeytin, ceviz, badem, fındık gibi besinleri içeren, doğal reçellerle veya pekmez gibi dinç besinlerle zenginleştirilmiş bir menü tüketilmesi önerilir Evde kahvaltı yapma seçeneği olmayanlar için hazırlanabilicek sandviç veya tost servisotomobil veya okula gidince yapılmak üzere hazırlanabilir Poğaça, simit, açma gibi besinler, hamburger, cheeseburger gibi besinler kahvaltı seçeneği olarak tercih edilmemelidir*
*
Okulda geçirilen vakit uzundur ve kahvaltı öğünü gün boyu ihtiyaç duyulan enerjinin karşılanması için yetersiz kalır bu nedenle kahvaltı, ara öğünler ve tüketilen öğle yemeğiyle belli desteklenmelidir Ara öğünler için taze ve kuru meyveler, ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlar, kutu sütler veya doğal meyve suları taşınma pratikliği olan besinlerdir Ev yapımı kek veya kurabiye veya sebzelipeynirli poğaçalar veya küçük sandviçler de ara öğünler için tüketilebilecek alternatiflerdir Kahvaltı ve ara öğün verilen okullarda ise mönülerin içeriği kesin aileler tarafından denetleme edilmelidir
*
Öğle yemeği için okul kantininden fast food besinlerin tüketimi yerine yemekhaneden ya da evden götürülebilecek öğünler tercih edilmelidir Okul kantininde satılan besinler arasına sağlıklı seçenekleri ekleyip (örneğin süt, ayran, meyve gibi) sağlıksız olanların kontrolünün sağlanmaya çalışılması yapılacak gıda seçimi içinde önemlidir Okul yemekhanesinde sunulan yemeklerin ısı değerinin, sunumunun, temizliğinin ve içeriğinin yerinde koşullarda olması kantinler yerine yemekhanelerin tercihinde önemli rol oynayacaktır Evden yemek yemek götürürken bozulacak, kokacak veya yerken hijyen sorunu yaşatabilecek yemeklerden kaçınılmalı, tahıllı ekmekler ile hazırlanmış sandviçler (içeriğine hergün ayrı bir malzeme katarak sıkıntı önlenmelidir), taze ve mevsiminde meyvesebze, söğüş yenebilecek sebzeler, kutu sütyoğurt ve ayranlar, katkısız meyve suları, kuru yemişler, kuru meyveler gibi besinler tercih edilmelidir*
*
Okul çağı çocuklarının %25'inde kansızlık problemi var!
Mektep öncesi çocukların % 1517 ’sinde gıda bozukluğu, okul çağı çocuklarının % 25 ’den fazlasında anemi problemi bulunmakta, öğrencilerin gıda alışkanlıkları incelendiğinde %40 ’ının sabah kahvaltısı yapmadığı görülmektedir Bu durumda günün büyük çoğunluğunu okulda geçiren öğrencilere ve öğretmenlere okullarda verilecek dinç besin eğitimleri ile *tatmin edici ve dengelenmiş besin bilinci kazandırılmaya çalışılmalı, mektep yönetimlerince kantin ve yemekhanelerde sunulan besinlerle ilgili teftiş mekanizmaları oluşturulmalı ve ailelerin sağduyulu yaklaşımı ve örnek davranışlarıyla *bu konuya takviye olmaları gerekmektedir