kalkolitik cağ
Adini tasin yanisira bakir kullanimindan da alan Kalkolitik Cag, kultur tarihinde ilk on kent kulturlerinin basladigi donem olarak bilinir Yeni veriler, madenin ilk islenmesinin Neolitik Cag'in Canak Comleksiz evresinde basladigini ortaya koymussa da, kullaniminin cesitlenmesi ve yayginlasmasi bu donemde gerceklesmistir MO yaklasik 50003000 yillari arasina tarihlenen Kalkolitik Cag, Ilk, Orta ve Son olmak uzere uc asamada incelenir Geliskin tarim ve hayvancilik, insanin sosyal yapisindaki degisimleri giderek cabuklastirmistir Yoneticiler, din adamlari, cesitli zanaatcilar gibi farkli gruplarin yanisira anitsal mimari, savunma ve sulama sistemleri, uzak mesafe ticareti ile luksprestij maddelerinin ticareti gelismistir Bu gelisim sonucu, Anadolu'da, soz konusu cag yerlesme yerlerinin sayisinin 852'ye ulastigi gorulur Onemli merkezler arasinda, batidan doguya, Bakla Tepe (Izmir), Liman Tepe (Izmir), Hacilar (Burdur), Beycesultan (Denizli), Ikiztepe (Samsun), Alisar (Yozgat), Domuztepe (Adana), Yumuktepe (Icel) Arslantepe (Malatya), Degirmentepe (Malatya), Girikihaciyan (Diyarbakir) sayilabilir
ERKEN KALKOLİTİK CAĞ
Gec Neolitik donemde yaşanan yangınlardan sonra ileri uretici donem denen Kalkolitik donem başlamıştır Bu donemin en onemli ozelliği taş aletlerin yanısıra bakırın da kullanılmaya başlamasıdır İkinci belirgin ozellik ise ozgun bezemeli kaplardır Kalkolitik Cağın ilk evresi olan Erken Kalkolitikte nufus artışıyla birlikte yerleşim yerlerinde de bir artış gorulmektedir Onemli yerleşim yerleri arasında Hacılar, Kurucay, Can Hasan, Koşkhoyuk, Yumuktepe, Tulintepe, Norşuntepe, Korucutepe, Samsat ve Tilkitepe sayılabilir
Bu donemin en onemli yerleşim merkezini oluşturan Hacılar, Gec Neolitikte gecirdiği yangından sonra tekrar kurulmuştur Oldukca kalın kerpic duvarlardan oluşan dikdortgen planlı evler ilk kez kapı ve pencerelere sahiptir Duvarları bezemeli, nişli, icinde dikili taşlar bulunan ortak kutsal mekanlar tekrar ortaya cıkmıştır Yerleşme dışı gomulere rağmen ev ici gomulerin son temsilcilerine de yine burada rastlanmaktadır Tum cesetler hoker durumunda gomulmuştur Gercek anlamdaki mezar hediyelerine de bu gomulerde rastlanmıştır Hacılara ait en karakteristik ozellik acık renk zemin uzerine yapılan kahve yada kırmızı renkli geometrik desenlerle bezenmiş kaplardır Bu seramikler tum Yakın Doğu ve Egenin en ozgun sanatının urunudur
GEC KALKOLİTİK CAĞ
İkinci evreyi oluşturan gec kalkolitik donem kabaca MO 4 bine tarihlenir Anadolu bu donemde buyuk olasılıkla Boğazlar uzerinden gelen goclere sahne olmuştur Buna bağlı olarak nufus artmış ve yeni yerleşim yerleri ortaya cıkmıştır Artık Anadolunun butununde homojen bir kulturden soz etmek soz konusu değildir Goclerle gelen etkiler sonucu eski ince kap formlarının yanında onlardan tumuyle farklı, siyah zemin uzerine beyaz boya ile yapılmış cizgilerle bezenmiş yeni kap ceşitleri ortaya cıkmıştır Daha onceki gercekci Anatanrıca figurinlerinin aksine son derece soyut, fakat yine Anatanrıcayı ifade eden, mermerden yapılma idoller yaygınlaşmıştır
Kucuk kutsal alanlardan başka ortak tapınaklar bulunmamaktadır Genel olarak sadece bebekler ev iclerine gomulmuştur Yetişkinler ise yerleşim dışına gomulmektedir Halk tarım ve hayvancılıkla yaşamını surdurmekte, zaman zaman avcılık ve balıkcılıkta yapmaktadır Maden kullanımıyla ilgili olarak ticaret oldukca yaygınlaşmıştır
Adini tasin yanisira bakir kullanimindan da alan Kalkolitik Cag, kultur tarihinde ilk on kent kulturlerinin basladigi donem olarak bilinir Yeni veriler, madenin ilk islenmesinin Neolitik Cag'in Canak Comleksiz evresinde basladigini ortaya koymussa da, kullaniminin cesitlenmesi ve yayginlasmasi bu donemde gerceklesmistir MO yaklasik 50003000 yillari arasina tarihlenen Kalkolitik Cag, Ilk, Orta ve Son olmak uzere uc asamada incelenir Geliskin tarim ve hayvancilik, insanin sosyal yapisindaki degisimleri giderek cabuklastirmistir Yoneticiler, din adamlari, cesitli zanaatcilar gibi farkli gruplarin yanisira anitsal mimari, savunma ve sulama sistemleri, uzak mesafe ticareti ile luksprestij maddelerinin ticareti gelismistir Bu gelisim sonucu, Anadolu'da, soz konusu cag yerlesme yerlerinin sayisinin 852'ye ulastigi gorulur Onemli merkezler arasinda, batidan doguya, Bakla Tepe (Izmir), Liman Tepe (Izmir), Hacilar (Burdur), Beycesultan (Denizli), Ikiztepe (Samsun), Alisar (Yozgat), Domuztepe (Adana), Yumuktepe (Icel) Arslantepe (Malatya), Degirmentepe (Malatya), Girikihaciyan (Diyarbakir) sayilabilir
ERKEN KALKOLİTİK CAĞ
Gec Neolitik donemde yaşanan yangınlardan sonra ileri uretici donem denen Kalkolitik donem başlamıştır Bu donemin en onemli ozelliği taş aletlerin yanısıra bakırın da kullanılmaya başlamasıdır İkinci belirgin ozellik ise ozgun bezemeli kaplardır Kalkolitik Cağın ilk evresi olan Erken Kalkolitikte nufus artışıyla birlikte yerleşim yerlerinde de bir artış gorulmektedir Onemli yerleşim yerleri arasında Hacılar, Kurucay, Can Hasan, Koşkhoyuk, Yumuktepe, Tulintepe, Norşuntepe, Korucutepe, Samsat ve Tilkitepe sayılabilir
Bu donemin en onemli yerleşim merkezini oluşturan Hacılar, Gec Neolitikte gecirdiği yangından sonra tekrar kurulmuştur Oldukca kalın kerpic duvarlardan oluşan dikdortgen planlı evler ilk kez kapı ve pencerelere sahiptir Duvarları bezemeli, nişli, icinde dikili taşlar bulunan ortak kutsal mekanlar tekrar ortaya cıkmıştır Yerleşme dışı gomulere rağmen ev ici gomulerin son temsilcilerine de yine burada rastlanmaktadır Tum cesetler hoker durumunda gomulmuştur Gercek anlamdaki mezar hediyelerine de bu gomulerde rastlanmıştır Hacılara ait en karakteristik ozellik acık renk zemin uzerine yapılan kahve yada kırmızı renkli geometrik desenlerle bezenmiş kaplardır Bu seramikler tum Yakın Doğu ve Egenin en ozgun sanatının urunudur
GEC KALKOLİTİK CAĞ
İkinci evreyi oluşturan gec kalkolitik donem kabaca MO 4 bine tarihlenir Anadolu bu donemde buyuk olasılıkla Boğazlar uzerinden gelen goclere sahne olmuştur Buna bağlı olarak nufus artmış ve yeni yerleşim yerleri ortaya cıkmıştır Artık Anadolunun butununde homojen bir kulturden soz etmek soz konusu değildir Goclerle gelen etkiler sonucu eski ince kap formlarının yanında onlardan tumuyle farklı, siyah zemin uzerine beyaz boya ile yapılmış cizgilerle bezenmiş yeni kap ceşitleri ortaya cıkmıştır Daha onceki gercekci Anatanrıca figurinlerinin aksine son derece soyut, fakat yine Anatanrıcayı ifade eden, mermerden yapılma idoller yaygınlaşmıştır
Kucuk kutsal alanlardan başka ortak tapınaklar bulunmamaktadır Genel olarak sadece bebekler ev iclerine gomulmuştur Yetişkinler ise yerleşim dışına gomulmektedir Halk tarım ve hayvancılıkla yaşamını surdurmekte, zaman zaman avcılık ve balıkcılıkta yapmaktadır Maden kullanımıyla ilgili olarak ticaret oldukca yaygınlaşmıştır