karbonhidrat ne demektir ?
Ana besin maddelerinden biri olan karbonhidratlar, temel elementleri, karbon, oksijen olan organik bileşiklerdir Kolayca hazmedilebilen bu maddeler, besinsel enerji ve kalori kaynağıdır Şeker, nişasta ve seluloz gibi besinler icersinde bulunur Şeker, marmelat, jole, şurup, bal, melas, kakao, cikolata, buğday, diğer tahıl urunleri ve nişastalı, unlu gıdalar, en fazla karbonhidrat iceren maddelerdir Fındık, buyuk oranda protein ve yağ ihtiva ettiği gibi karbonhidrat acısından da oldukca zengin bir besindir Tum sutlu urunlerin, meyve ve sebzelerin, değişen miktarlarda icerdikleri karbonhidrat, ayrıca patates, yabani havuc ve mercimek gibi gıdalarda da onemli oranda bulunur
Karbonhidratlar da en az yağlar kadar dikkat edilmesi gereken maddelerdendir Sağlıklı karbonhidratlar cocuğumuzun gelişimine olumlu katkıda bulunmaktadır Sağlıksız karbonhidratlar abur cubur yiyeceklerde bulunmaktadır Sağlıksız karbonhidratlar genellikle besin duşmanları olarak adlandırılmaktadır cunku bu tur karbonhidratlar sağlıklı besinlerin yararlarını ortadan kaldırır
Karbonhidratlar enerji icermektedir, bu nedenle vucudun yakıt ikmali gorevini yuruturler Bilmemiz gereken iki temel karbonhidrat vardır: rafine proteinler ve karmaşık (rafine olmayan, ham) proteinler Sanırım hepimiz sağlıklı ve sağlıksız karbonhidratların neler olduğu konusunda bir tahmin yurutebiliriz
Sağlıklı karbonhidratlar
Meyve ve sebzeler (meyve ve sebze suları)
Rafine olmayan kepek unu
Kepekli makarna
Esmer pirinc
Kepekli ekmek
Hububat iceren gıda maddeleri
Yulaf ezmesi
Arpa
Yukarıdaki bilgilerden cıkarılabilecek en temel sonuc şudur: rafine olmayan (ham) karbonhidratları secmeliyiz Bu tur karbonhidratlar kalori ihtiyacınızı istikrarlı bir şekilde karşılar Bu noktada istikrarlı kelimesini kullanmamızın en temel nedeni, rafine olmayan karbonhidratların yavaş yavaş sindirilmesinden kaynaklanmaktadır Rafine olmayan karbonhidratları iceren gıdalar vitamin, mineral ve protein de icermektedir, bu nedenle bu tur gıdalar dengeli bir beslenmenin temel unsurları haline gelir Pirinc, un, vb gıdalar konusunda beyaz yerine esmer renkli olanları secin
Sağlıksız karbonhidratlar
Rafine karbonhidratlar da enerji sağlar, ancak sağlanan bu enerji cok kısa surede tuketilir Yani once ani bir enerji patlaması yaşanır, sonra da kazanılan enerjinin duzeyi anında duşer Rafine karbonhidratların etkisi bir doğum gunu partisinde kek, kurabiye ve şekerlemeler yiyen bir cocuğun vucudunun bir anda enerji ile dolması ve hemen sonrasında enerji duzeyinde kan şekeri seviyesinde yaşanan duşuş nedeniyle gorulen azalmaya bir ornektir Enerji seviyesindeki bu iniş ve cıkışlar duygusal değişikliklere, sinirlilik haline, huysuzluk ve yorgunluk gibi durumlara ve gereksiz ağlamalar gibi sorunlara neden olur
Cocuklar okuldan eve gelince genellikle cok yorgun olurlar ve psikolojileri ağlamaya her an hazırdır Bu durumun nedeni cocukların eve donduklerinde ac olmaları ve kan şekerini yukseltecek yiyeceklere ihtiyac duymalarıdır Oğlen yemekleri rafine karbonhidratlardan (beyaz ekmek, kurabiye, makarna, recel, konserve, hazır makarna ve asitli icecekler) oluşan cocuklar okuldan eve geldiklerinde, oğlen yemekleri rafine olmayan karbonhidratlardan (kepekli ekmek, taze makarna, sebze ve taze meyve suları) oluşan cocuklara gore daha ac ve daha huzsursuz hissederler Bu durumda cocuklara enerji seviyesini yukseltmek icin şeker ya da cikolata verilmemelidir Cikolata ve şekerin kan şekeri seviyesini yukseltici ozelliklerinden dolayı cocuklara enerji kazandıracağı doğrudur, ancak bu enerjinin cok uzun surmeyeceğini bilmemiz gerekir
Rafine karbonhidratların kan şekerinde ani yukseliş ve duşuşlere neden olmasının yanı sıra, cok buyuk bir besin değerinin bulunmaması da başka bir dezavantajdır Rafine karbonhidratların besin değerinin duşuk olmasının nedeni mevcut besin değerinin kimyasal işlemler sırasında yok olmasıdır Orneğin, un rafine edildiğinde, icerdiği krom yok olur Peki neden bunlardan bahsediyoruz? Cunku krom vucudumuzdaki glukozu yani kan şekeri seviyesini duzenleyen bir mineraldir Unun rafine edilmesi sırasında, icerdiği kalsiyum, B vitamini, demir, cinko ve potasyum da yok olur
Hangi gıdalar rafine karbonhidrat icerir?
Beyaz şeker (ve beyaz şeker iceren her turlu gıda maddesi; orneğin, şeker, asitli icecekler, hazır meyve suları, receller, kurabiyeler, cikolata, kahvaltıda yenilen yulaf gibi musli iceriğinden hazırlanmış biskuviler, paylar ve fırında pişirilmiş bircok hamur işi yiyecek rafine karbonhidrat icerir; buna rağmen bu yiyeceklerin coğu bircok cocuk icin vazgecilmezdir)
Beyaz un (ve beyaz un iceren her turlu gıda maddesi; orneğin, ekmek, pasta, kahvaltıda yenen musli, krakerler, kurabiyeler, kekler ve paylar)
Granola cocukları
Ne yazık ki renkli, lezzetli cocuk icecekleri yanında suyun yeri cok gerilerden gelir Buna rağmen uygulayabileceğimiz bazı yollar vardır
Karmaşık yapılı, yani rafine edilmemiş karbonhidratlar adı verilen karbonhidratlarla beslenen cocukların da birtakım sorunlarla karşı karşıya kaldığına dair bazı bilgiler herhalde bircok anne ve babanın kulağına gelmiştir Bu bilgilere gore, cok fazla lif iceren gıdalarda bulunan rafine edilmemiş karbonhidratlar ishale neden olmakla birlikte, vucuda giren besinlerin emilimini onlemektedir Bu nedenle bazı doktorlar beş yaşın altındaki cocukların rafine olmayan karbonhidratlar iceren besinler yerine beyaz ekmek, beyaz makarna ve beyaz pirinc ile beslenmesi gerektiğini belirtmektedir
Sozlerimize bu tur bilgi ve haberlerin cok sacma olduğunu soyleyerek başlayalım Bazen cocuklara hic uygun olmayan yiyecekler yedirilmektedir Cok yuksek oranlarda lif iceren musli ceşitleri ile, gereğinden fazla meyve ve sebze (orneğin, bazı araştırmalara gore, 3 yaşından kucuk cocuklara 1 21 5 porsiyon meyve yedirilmesi yanlıştır) ile ve kabızlık sorunu ceken insanlar tarafından tuketilen aşırı miktarda lifli gıdalarla sağlıklı bir beslenme sistemi kurulamaz Cocuklara granola turu yiyecekler yemeleri tavsiye edilmektedir Ancak sağlığa yararlı olan bir besin maddesini gereğinden fazla yemek ve yedirmek bize hicbir fayda sağlamaz Asıl onemli olan her gıda maddesinin dengeli bir şekilde tuketilmesini sağlamaktır
Granola, yulaf ve mısır ezmelerinin bir arada pişirilmesiyle hazırlanan biskuvilerin oğutulup un ufak edilmesiyle orlaya cıkan bir yiyecek ceşididir
SONUC OLARAK
Cocuklarımıza gunde 49 kez sağlıklı karbonhidratlar iceren gıdalar verebiliriz
Bir cocuğun gunluk beslenme tarzının yaklaşık %60′ı sağlıklı karbonhidratlardan oluşmalıdır
Rafine edilmemiş karbonhidratları iceren besinleri tercih etmeye calışalım Rafine karbonhidratların cocuklara cok fazla yarar sağlayacağını soyleyemeyiz
Ana besin maddelerinden biri olan karbonhidratlar, temel elementleri, karbon, oksijen olan organik bileşiklerdir Kolayca hazmedilebilen bu maddeler, besinsel enerji ve kalori kaynağıdır Şeker, nişasta ve seluloz gibi besinler icersinde bulunur Şeker, marmelat, jole, şurup, bal, melas, kakao, cikolata, buğday, diğer tahıl urunleri ve nişastalı, unlu gıdalar, en fazla karbonhidrat iceren maddelerdir Fındık, buyuk oranda protein ve yağ ihtiva ettiği gibi karbonhidrat acısından da oldukca zengin bir besindir Tum sutlu urunlerin, meyve ve sebzelerin, değişen miktarlarda icerdikleri karbonhidrat, ayrıca patates, yabani havuc ve mercimek gibi gıdalarda da onemli oranda bulunur
Karbonhidratlar da en az yağlar kadar dikkat edilmesi gereken maddelerdendir Sağlıklı karbonhidratlar cocuğumuzun gelişimine olumlu katkıda bulunmaktadır Sağlıksız karbonhidratlar abur cubur yiyeceklerde bulunmaktadır Sağlıksız karbonhidratlar genellikle besin duşmanları olarak adlandırılmaktadır cunku bu tur karbonhidratlar sağlıklı besinlerin yararlarını ortadan kaldırır
Karbonhidratlar enerji icermektedir, bu nedenle vucudun yakıt ikmali gorevini yuruturler Bilmemiz gereken iki temel karbonhidrat vardır: rafine proteinler ve karmaşık (rafine olmayan, ham) proteinler Sanırım hepimiz sağlıklı ve sağlıksız karbonhidratların neler olduğu konusunda bir tahmin yurutebiliriz
Sağlıklı karbonhidratlar
Meyve ve sebzeler (meyve ve sebze suları)
Rafine olmayan kepek unu
Kepekli makarna
Esmer pirinc
Kepekli ekmek
Hububat iceren gıda maddeleri
Yulaf ezmesi
Arpa
Yukarıdaki bilgilerden cıkarılabilecek en temel sonuc şudur: rafine olmayan (ham) karbonhidratları secmeliyiz Bu tur karbonhidratlar kalori ihtiyacınızı istikrarlı bir şekilde karşılar Bu noktada istikrarlı kelimesini kullanmamızın en temel nedeni, rafine olmayan karbonhidratların yavaş yavaş sindirilmesinden kaynaklanmaktadır Rafine olmayan karbonhidratları iceren gıdalar vitamin, mineral ve protein de icermektedir, bu nedenle bu tur gıdalar dengeli bir beslenmenin temel unsurları haline gelir Pirinc, un, vb gıdalar konusunda beyaz yerine esmer renkli olanları secin
Sağlıksız karbonhidratlar
Rafine karbonhidratlar da enerji sağlar, ancak sağlanan bu enerji cok kısa surede tuketilir Yani once ani bir enerji patlaması yaşanır, sonra da kazanılan enerjinin duzeyi anında duşer Rafine karbonhidratların etkisi bir doğum gunu partisinde kek, kurabiye ve şekerlemeler yiyen bir cocuğun vucudunun bir anda enerji ile dolması ve hemen sonrasında enerji duzeyinde kan şekeri seviyesinde yaşanan duşuş nedeniyle gorulen azalmaya bir ornektir Enerji seviyesindeki bu iniş ve cıkışlar duygusal değişikliklere, sinirlilik haline, huysuzluk ve yorgunluk gibi durumlara ve gereksiz ağlamalar gibi sorunlara neden olur
Cocuklar okuldan eve gelince genellikle cok yorgun olurlar ve psikolojileri ağlamaya her an hazırdır Bu durumun nedeni cocukların eve donduklerinde ac olmaları ve kan şekerini yukseltecek yiyeceklere ihtiyac duymalarıdır Oğlen yemekleri rafine karbonhidratlardan (beyaz ekmek, kurabiye, makarna, recel, konserve, hazır makarna ve asitli icecekler) oluşan cocuklar okuldan eve geldiklerinde, oğlen yemekleri rafine olmayan karbonhidratlardan (kepekli ekmek, taze makarna, sebze ve taze meyve suları) oluşan cocuklara gore daha ac ve daha huzsursuz hissederler Bu durumda cocuklara enerji seviyesini yukseltmek icin şeker ya da cikolata verilmemelidir Cikolata ve şekerin kan şekeri seviyesini yukseltici ozelliklerinden dolayı cocuklara enerji kazandıracağı doğrudur, ancak bu enerjinin cok uzun surmeyeceğini bilmemiz gerekir
Rafine karbonhidratların kan şekerinde ani yukseliş ve duşuşlere neden olmasının yanı sıra, cok buyuk bir besin değerinin bulunmaması da başka bir dezavantajdır Rafine karbonhidratların besin değerinin duşuk olmasının nedeni mevcut besin değerinin kimyasal işlemler sırasında yok olmasıdır Orneğin, un rafine edildiğinde, icerdiği krom yok olur Peki neden bunlardan bahsediyoruz? Cunku krom vucudumuzdaki glukozu yani kan şekeri seviyesini duzenleyen bir mineraldir Unun rafine edilmesi sırasında, icerdiği kalsiyum, B vitamini, demir, cinko ve potasyum da yok olur
Hangi gıdalar rafine karbonhidrat icerir?
Beyaz şeker (ve beyaz şeker iceren her turlu gıda maddesi; orneğin, şeker, asitli icecekler, hazır meyve suları, receller, kurabiyeler, cikolata, kahvaltıda yenilen yulaf gibi musli iceriğinden hazırlanmış biskuviler, paylar ve fırında pişirilmiş bircok hamur işi yiyecek rafine karbonhidrat icerir; buna rağmen bu yiyeceklerin coğu bircok cocuk icin vazgecilmezdir)
Beyaz un (ve beyaz un iceren her turlu gıda maddesi; orneğin, ekmek, pasta, kahvaltıda yenen musli, krakerler, kurabiyeler, kekler ve paylar)
Granola cocukları
Ne yazık ki renkli, lezzetli cocuk icecekleri yanında suyun yeri cok gerilerden gelir Buna rağmen uygulayabileceğimiz bazı yollar vardır
Karmaşık yapılı, yani rafine edilmemiş karbonhidratlar adı verilen karbonhidratlarla beslenen cocukların da birtakım sorunlarla karşı karşıya kaldığına dair bazı bilgiler herhalde bircok anne ve babanın kulağına gelmiştir Bu bilgilere gore, cok fazla lif iceren gıdalarda bulunan rafine edilmemiş karbonhidratlar ishale neden olmakla birlikte, vucuda giren besinlerin emilimini onlemektedir Bu nedenle bazı doktorlar beş yaşın altındaki cocukların rafine olmayan karbonhidratlar iceren besinler yerine beyaz ekmek, beyaz makarna ve beyaz pirinc ile beslenmesi gerektiğini belirtmektedir
Sozlerimize bu tur bilgi ve haberlerin cok sacma olduğunu soyleyerek başlayalım Bazen cocuklara hic uygun olmayan yiyecekler yedirilmektedir Cok yuksek oranlarda lif iceren musli ceşitleri ile, gereğinden fazla meyve ve sebze (orneğin, bazı araştırmalara gore, 3 yaşından kucuk cocuklara 1 21 5 porsiyon meyve yedirilmesi yanlıştır) ile ve kabızlık sorunu ceken insanlar tarafından tuketilen aşırı miktarda lifli gıdalarla sağlıklı bir beslenme sistemi kurulamaz Cocuklara granola turu yiyecekler yemeleri tavsiye edilmektedir Ancak sağlığa yararlı olan bir besin maddesini gereğinden fazla yemek ve yedirmek bize hicbir fayda sağlamaz Asıl onemli olan her gıda maddesinin dengeli bir şekilde tuketilmesini sağlamaktır
Granola, yulaf ve mısır ezmelerinin bir arada pişirilmesiyle hazırlanan biskuvilerin oğutulup un ufak edilmesiyle orlaya cıkan bir yiyecek ceşididir
SONUC OLARAK
Cocuklarımıza gunde 49 kez sağlıklı karbonhidratlar iceren gıdalar verebiliriz
Bir cocuğun gunluk beslenme tarzının yaklaşık %60′ı sağlıklı karbonhidratlardan oluşmalıdır
Rafine edilmemiş karbonhidratları iceren besinleri tercih etmeye calışalım Rafine karbonhidratların cocuklara cok fazla yarar sağlayacağını soyleyemeyiz
