Konuşma esnasında konuşmanın nizamlı bir halde ilerlemesini bozan duraklama, kimi ses ve sözcükleri yineleme ya da bir heceyi uzatarak söyleme ile giden ve kimi şahıslarda toplumsal ortamlardan kaçınmaya yol açıp, tasa ve üzüntü konusu olan bir bozukluktur.
Akıcı bahisşmada ritim ve zamanlama büyük ehemmiyet taşır. Hız, vurgulama ve doğru noktada duraklamalar açısından farklılıklar olsa da akıcı bahisşmada sözcükler ve sözcük kümelerı kendiliğinden akar. Akıcılıkta ortaya çıkan bozukluklar, münasebetli olmayan duraklamalar, tekrarlar ve benzeri meseleler bahisşmanın doğal akışını tesirler.
Bazen bu bozukluk, konuşmayla ilgili yahut ilgisiz vücut hareketleri ve mimiklerle birlikte görülmektedir. Kekemeliğin, heyecan, endişe, telaş ve utanma üzere daha öznel hislerin belirtisi olduğu da düşünülmektedir. Umumî mealde, sesleri ve sözcükleri tekrarlayarak duraksamayı, sesleri uzatmayı, konuşurken blok yaşamayı, kimi ses yada hecelerden kaçınarak konuşmayı içeren kekemelik, öbür konuşma bozukluklarının bilakis konuşmanın bütününü etkilemektedir. Ayrıyeten kekemeliğin, konuşmacının ortaya çıkmasını beklediği, kekelemekten korktuğu, ilerisini düşünerek gergin olduğu, kaçınmaya çalıştığı hengam sıklaşan bir durum olduğu bilinmektedir.
Kekemelik çocuklarda 2-2,5 yaşlarından 12,5-15 yaşlarına kadar ortaya çıkabilen bir entegrasyon ve davranış bozukluğudur.Ergenlik periyodundan sonra gençlerin kekeme olma ihtimali azalmaktadır. Ekseriyetle,çocuklarda ve 2-5 yaşları arasında ortaya çıkan kekemeliğin farklı sebepleri vardır.
Bu sebepler çok çeşitli olmakla birlikte aşağıdaki gibi özetlenebilir:
-Aile içi sıkıntılar -Ateşli hastalık ve ameliyatlar - Bir arbedeye tanık olma - Sesle korkutulma
- Kardeş kıskançlığı - Kekeme birini taklit etme
-Yangın, sarsıntı,sel üzere afetler - Hayvandan korkma ( umumide kedi ve köpek) - Tüp patlaması, bina çökmesi üzere vakalar - Trafik kazaları -Travmatik yaşantılar ve endişeler -Aile fertlerinden birinin vefatı - Boşanma nedeniyle anne-babadan ayrılma - Ani seyahatler nedeniyle ayrılık - Evcil hayvanın mevti yahut hayvandan ayrılma -Presçi, çok disiplinli aile tavırları - Çok hami aile tavırları - Alaycı, aşağılayıcı aile tavırları Çocuklarda görülen ruhsal kökenli kekemelik, evladın muhitindeki bireylerin yanlış tavırlarıyla yeterlice kuvvetlenebilir ve pekişebilir. Anne-baba bu bahiste dikkatli davransa bile, evladın etkileşimde olduğu gayri aile bireyleri, mektep arkadaşları, muallimleri ve komşuların yaptığı kusurlar nedeniyle evladın kekemeliği artabilir yahut kekemelik nedeniyle farklı problemler ortaya çıkabilir. Kekemelik nedeniyle ortaya çıkabilen başka problemlerden bir kaçını şöyle söz edebiliriz; - Özgüven eksikliği - Başarısızlık tasası -Çeşitli endişeler - Mektep başarısızlığı -İçe dönük olma - Değersizlik hissi - Depresyon Umumi olarak erkek evlatların kızlara nazaran daha karmaşık seviyede kekelemelerinin olup, daha çok kekeleyerek, daha az karşılarındakilerle göz göze gelmeye çalıştığı, muhabere kurmaktan kaçındıkları, hasebiyle tedavilerinin de daha uzun sürdüğü belirlenmiştir.
Kekemelik bir hastalık değildir.Uyum ve davranış bozukluğudur. Bir ailede kekeme varsa o ailedeki evlatların kekeme olma ihtimali yüksektir.Genetik yatkınlığın kekemelikte % 60-70 civarında aktif olduğu kestirim ediliyor.Eğer evlat çok hoş,huzurlu,mutlu bir ortamda büyürse kekeme olmayabilir.Ama endişe,şiddet,baskı,değersizlik hissinin hakim olduğu bir ortamda yaşarsa kekemelik ortaya çıkabilir.
Anadolu Üniversitesi (AÜ) Engelliler Entegre Yüksekokulu Yöneticisi Prof. Dr. Ahmet Konrot, kekemeliğin düşünülenin tersine ruhsal değil genetik nedenlerden kaynaklandığını söyledi. Prof. Dr. Konrot, kekemeliğin mektep öncesi çocuklarda rastlanan bir lisan ve konuşma bozukluğu olduğunu belirterek, bu rahatsızlığa 3-5 yaşları arasındaki evlatların yüzde 15’inde rastlandığını kaydetti. Konuşmanın alışılagelmiş akışında “ses, hece, söz tekrarı, sesi hiç çıkaramama” üzere kesintilerin meydana gelmesinin kekemeliğin belirtilerinden olduğunu anlatan Konrot; ailelerin, kekemeliği çeşitli vukuatlar önünde evlatlarının yaşadığı şiddetli endişeden kaynaklanan ruhsal travmaya bağladıklarını belirterek, “Halbuki çoğunlukla genetik nedenlerden kaynaklanıyor. Dimağın sağ ve sol yarı kürelerindeki çeşitli işlevlerin aksaması kekemeliğe neden oluyor” dedi.
Kekeme bir kimseyi dinlerken ne yapmalı?
Bir kekeme size bir şeyler söylemeye çalışırken, onu sabırla dinlemelisiniz. Sözün sonu bir türlü gelemiyor diye sabırsızlandığınızı, sıkıldığınızı aşikâr ederseniz, önünüzdeki kişinin işini daha da zorlaştırırsınız. Şayet siz sakin sakin, sıradan bir konuşmayı dinler üzere davranırsanız, sıkıntı büyük ölçüde çözümlenir. Sakın önünüzde kekeleyen kimseyi badireden kurtarmak için onun söylemekte zorlandığı kelimeyi siz tamamlamayın. Bırakın, lafını kendisi bitirsin.
Kekemeliğin kalıtsal olabileceği de sav ediliyor. Birtakım evlatlar, yaşadıkları kıymetli vakalardan sonra konuşurken kekelemeye başlarlar. Dört yaşında konuşurken kekeleyen her beş evlattan dördü, ergenlik çağında bu dertten kurtulmuş oluyor. Lakin nasıl olsa evlat büyüyünce bu dertten kurtulacak niyetiyle terapi yaptırmamak kusur olur. Evlada telaşlanmadan ağır ağır konuşmasını öğretebilirseniz, kekemelikten kurtulması kolaylaşır.
Kekemeliğin Tedavi Prosedürleri
Kekemeliğin tedavisinde izlenen yollar, nedenlere ait kurumlara bağlı olarak çok ve değişiktir.
Kekemeliğin nedenini yapısal bozukluğa bağlayan ya da o görüşte olan bilirkişi sağaltımda o istikamete tartı verecektir.
Kekemeliği bir kişilik bozukluluğu olarak bilirkişi ise ruhsal sağaltımı savunur ve onu uygular.
Nedene ait kurumları açıklarken, son olarak değinilen orta yol görüşü sağaltım için de muteberdir. Ama burada bir kıymetli noktanın açıklanması gerekmektedir. Kekemeliği baştan nedenler ruhsal olmasa bile sonradan, kekemeliğin bir ruhsal sorun haline dönüştüğü açıktır. Bu bakımdan kekemeliğin düzeltilmesinde ruhsal sağaltım ile konuşma sağaltımının birilikte düşünülmesi gerekmektedir.
Ruhsal sağaltım ya da konuşma sağaltımı için ferdi ve küme çalışmaları yapılabilir. Kekemelerle yapılacak ruhsal sağaltım için küme çalışmalarının daha faal olduğunu ileri sürenler vardır.
Konuşma tedavisi ve ruhsal sağaltım usulleri kekemeliğin bir numara ya da 2. devir oluşuna, tartı aşamasına, bireye ve sahip olunan imkanlara bağlı olarak değişkenlik gösterebilir
Kekemeliğin tedavisi gayrı konuşma özürlerine nazaran daha çok devir alıcı, uzun süren bir çalışmayı gerektirir. Bunun baştan kekeme, ailesi ve eksper tarafından dikkate velev göze alınması gerekir.
Kekemelikte konuşma terapisi kuraldır.
Aile ile görüşmeler, ruhsal testler durumu aydınlatmada çok yararlıdır. Tedavide tekrar konuşma terapisti, aile, doktor ve psikolog yardımlaşması gerekir.