Resûli Kibriyâ Efendimiz ile Müslümanlar, Medine'de namazlarını Allah'ın emriyle Peygamberler makamı olan Kudüs'e, yâni Beytü'lMakdise doğru kılarlardı Fakat, Peygamber Efendimiz öteden beri tevhid akîdesinin müstesna bir âbidesi olan yeryüzünün ilk mâbedi ve ceddi Hz İbrâhim'in kıblesi olan Kâbe'ye doğru yönelerek namaz kılmayı kalben arzu ve temenni ediyordu Müslümanlar da, hassaten Muhacirler kalblerinde aynı arzuyu taşıyorlardı Çünkü, beş vakit namazlarında Kâbe'ye yönelmek vatanları Mekke'yi de yâdetmeye bir vesile olacaktı
Yahudilerin de, Muhammed ve Ashabı, biz gösterinceye kadar kıblelerinin neresi olduğunu bile bilmiyorlardıdiyerek sinsice dedikoduda bulunmaları onları rahatsız ettiğinden bu arzuları daha da kuvvetleniyordu Bu sebeple, Resûli Ekrem Efendimiz, tahvili kıble için vahyin gelmesini bekliyor, Cebrâil'i (as) gözetliyor ve Kâbe'yi temenni ederek duâ ediyordu
Nitekim, bir gün Cebrâil'e (as) bu arzusunu izhar ederek, Rabbimin, yüzümü Yahudîlerin kıblesinden Kâbe'ye çevirmesini arzu ediyorumdiyerek izhar etti
Cebrâil (as), Ben, bir kulum! Sen, Rabbine niyâzda bulun Bunu Ondan iste!456 dedi
Bunun üzerine Resûli Ekrem Efendimiz de, Beytü'lMakdis'e müteveccihen namaza duracakları zaman başını semâya doğru kaldırmaya başladı
Nihayet Medine'ye hicretin 17 ayında kıblenin Mescidi Haram'a doğru çevrildiğini bildiren âyeti kerime nâzil oldu
Yüzünün sık sık semâya çevrildiğini, muhakkak ki Biz görüyoruz Seni hoşnut olacağın kıbleye çevireceğiz Artık yüzünü Mescidi Haram yönüne çevir Nerede olursanız olun, yüzünüzü o tarafa çevirin457
Bu vahiy geldiği sırada Resûlullah Efendimiz, Müslümanlara mescidde öğle namazı kıldırıyordu Namazın ilk iki rekâtı kılınmış, sıra son iki rekâta gelmişti Peygamber Efendimiz, ağır ağır yönünü değiştirdi ve mübârek yüzünü Kâbe'ye doğru çevirdi Müslümanlar da Efendimizle birlikte o tarafa döndüler458
İki Kıbleli Mescid
Diğer bir rivâyete göre, Resûli Kibriyâ Efendimiz, Receb ayının bir Pazartesi günü Benî Seleme semtinde oturan Bişr bin Berâ'nın annesi Ümmü Bişr'i ziyârete gitmişlerdi Kendisine yemek yapıldı Yediler Bu sırada öğle namazı vakti girdi Peygamberimiz, oradaki mescidde Müslümanlarla birlikte iki rekât kıldıktan sonra namaz içinde Kâbe tarafına dönmesi emrolundu Derhal cemâatla birlikte yüzlerini Mescidi Haram tarafına çevirdiler Bu sebeple Benî Seleme Mescidine Mescidi Kıbleteyn (İki Kıbleli Mescid)adı verildi459
Peygamberimizin emri üzerine, bütün Müslümanlara kıblenin Mescidi Aksa'dan Mescidi Haram tarafına çevrildiği duyuruldu
Kıblenin Kâbe olarak tesbit edilmesi bir kısım Müslümanların telâşına sebep oldu Çünkü, kıble değiştirilmeden önce Beytü'lMakdise doğru namaz kılarak vefât etmiş veya şehid edilmiş Müslümanlar vardı Bunun için huzuru risâlete gelerek, Yâ Resûlallah! Daha önce ölen Müslüman kardeşlerimizin durumu ne olacak? Onlar Beytü'lMakdise doğru namazlarını edâ etmişlerdidiyerek endişelerini izhar ettiler
Cenâbı Hak Müslümanların bu endişelerini de inzâl buyurduğu âyeti kerime ile giderdi:
Senin yöneldiğin Kâbe'yi, Peygambere uyanlarla gerisin geri dönenleri ayırd etmek için kıble yaptık Kıblenin bu şekilde değişmesi ise, Allah'ın hidâyet nasip ettiği kimselerden başkasına pek ağır gelir Yoksa Allah, kıbleyi değiştirmekle îmânınızı zaafa uğratacak ve evvelki kıbleye yönelerek kıldığınız namazları zâyi edecek değildir Şüphesiz ki Allah insanlara pek şefkatli, pek merhametlidir460
Resûli Ekrem Efendimiz, Medine'ye teşrif edip Beytü'lMakdis'e doğru namaz kılmaya başlayınca Arap müşriklerinin gücüne gitmişti Bilâhere kıble Kâbe'ye tahvil buyurulunca bu sefer Yahudîlerin gücüne gitti ve tekrar dedikodu yapmaya, fitne fesad çıkarmaya koyuldular
Hatta âlimlerinden birkaçı Resûlullaha gelerek, Yâ Muhammed! Üzerinde bulunduğun kıblenden seni döndüren nedir? İbrahim'in milleti ve dininde bulunduğunu söyleyen sen değil misin?dediler
Sonra da şu sinsî teklifte bulundular:
Eğer şimdiye kadar üzerinde bulunduğun kıblene tekrar dönersen sana tabi olur, seni tasdik ederiz!Şu âyetler bu hâdiseyi anlatmaktadır:İnsanlardan birtakım beyinsizler, 'Müslümanları şimdiye kadar yöneldikleri kıbleden çeviren nedir?' diyecekler Sen onlara de ki: Doğu da, batı da Allah'ındır O dilediğini dosdoğru bir yola iletir
Biz sizi böylece aşırılıktan uzak, adâlet, ve doğruluk üzerinde olan bir ümmet yaptık tâ ki kıyâmet gününde siz peygamberlerin İlâhî hükümleri tebliğ etmiş olduklarına dâir insanlar üzerine bir şâhit olun, Peygamber de sizin doğru yolda olduğunuza şâhid olsun
Kendilerine kitap verilmiş olanlara her türlü delili getirsen, yine de senin kıblene uymazlar Sen de onların kıblesine uyacak değilsin Onlar birbirlerinin kıblesine de uymazlar Eğer sana gelmiş olan ilimden sonra sen onların heveslerine uyacak olursan, o zaman elbette zâlimlerden olursun461
Kubâ Mescidi Kıblesi
Kıble, Mescidi Haram tarafına çevrildikten sonra, Resûli Ekrem Efendimiz Kubâ'ya gitti ve İslâm tarihinde inşa edilen ilk mescid olan Kubâ Mescidinin Beytü'lMakdis tarafına olan kıblesini de Kâbe'ye doğru çevirtti
456 Age, 1241; Taberî, 2265
457 Bakara Sûresi, 144
458 Tabakât, 1241242
459 Age, 1241242; Belâzuri, 1246
460 Bakara Sûresi, 143
461 Bakara Sûresi, 142143, 145
Yahudilerin de, Muhammed ve Ashabı, biz gösterinceye kadar kıblelerinin neresi olduğunu bile bilmiyorlardıdiyerek sinsice dedikoduda bulunmaları onları rahatsız ettiğinden bu arzuları daha da kuvvetleniyordu Bu sebeple, Resûli Ekrem Efendimiz, tahvili kıble için vahyin gelmesini bekliyor, Cebrâil'i (as) gözetliyor ve Kâbe'yi temenni ederek duâ ediyordu
Nitekim, bir gün Cebrâil'e (as) bu arzusunu izhar ederek, Rabbimin, yüzümü Yahudîlerin kıblesinden Kâbe'ye çevirmesini arzu ediyorumdiyerek izhar etti
Cebrâil (as), Ben, bir kulum! Sen, Rabbine niyâzda bulun Bunu Ondan iste!456 dedi
Bunun üzerine Resûli Ekrem Efendimiz de, Beytü'lMakdis'e müteveccihen namaza duracakları zaman başını semâya doğru kaldırmaya başladı
Nihayet Medine'ye hicretin 17 ayında kıblenin Mescidi Haram'a doğru çevrildiğini bildiren âyeti kerime nâzil oldu
Yüzünün sık sık semâya çevrildiğini, muhakkak ki Biz görüyoruz Seni hoşnut olacağın kıbleye çevireceğiz Artık yüzünü Mescidi Haram yönüne çevir Nerede olursanız olun, yüzünüzü o tarafa çevirin457
Bu vahiy geldiği sırada Resûlullah Efendimiz, Müslümanlara mescidde öğle namazı kıldırıyordu Namazın ilk iki rekâtı kılınmış, sıra son iki rekâta gelmişti Peygamber Efendimiz, ağır ağır yönünü değiştirdi ve mübârek yüzünü Kâbe'ye doğru çevirdi Müslümanlar da Efendimizle birlikte o tarafa döndüler458
İki Kıbleli Mescid
Diğer bir rivâyete göre, Resûli Kibriyâ Efendimiz, Receb ayının bir Pazartesi günü Benî Seleme semtinde oturan Bişr bin Berâ'nın annesi Ümmü Bişr'i ziyârete gitmişlerdi Kendisine yemek yapıldı Yediler Bu sırada öğle namazı vakti girdi Peygamberimiz, oradaki mescidde Müslümanlarla birlikte iki rekât kıldıktan sonra namaz içinde Kâbe tarafına dönmesi emrolundu Derhal cemâatla birlikte yüzlerini Mescidi Haram tarafına çevirdiler Bu sebeple Benî Seleme Mescidine Mescidi Kıbleteyn (İki Kıbleli Mescid)adı verildi459
Peygamberimizin emri üzerine, bütün Müslümanlara kıblenin Mescidi Aksa'dan Mescidi Haram tarafına çevrildiği duyuruldu
Kıblenin Kâbe olarak tesbit edilmesi bir kısım Müslümanların telâşına sebep oldu Çünkü, kıble değiştirilmeden önce Beytü'lMakdise doğru namaz kılarak vefât etmiş veya şehid edilmiş Müslümanlar vardı Bunun için huzuru risâlete gelerek, Yâ Resûlallah! Daha önce ölen Müslüman kardeşlerimizin durumu ne olacak? Onlar Beytü'lMakdise doğru namazlarını edâ etmişlerdidiyerek endişelerini izhar ettiler
Cenâbı Hak Müslümanların bu endişelerini de inzâl buyurduğu âyeti kerime ile giderdi:
Senin yöneldiğin Kâbe'yi, Peygambere uyanlarla gerisin geri dönenleri ayırd etmek için kıble yaptık Kıblenin bu şekilde değişmesi ise, Allah'ın hidâyet nasip ettiği kimselerden başkasına pek ağır gelir Yoksa Allah, kıbleyi değiştirmekle îmânınızı zaafa uğratacak ve evvelki kıbleye yönelerek kıldığınız namazları zâyi edecek değildir Şüphesiz ki Allah insanlara pek şefkatli, pek merhametlidir460
Resûli Ekrem Efendimiz, Medine'ye teşrif edip Beytü'lMakdis'e doğru namaz kılmaya başlayınca Arap müşriklerinin gücüne gitmişti Bilâhere kıble Kâbe'ye tahvil buyurulunca bu sefer Yahudîlerin gücüne gitti ve tekrar dedikodu yapmaya, fitne fesad çıkarmaya koyuldular
Hatta âlimlerinden birkaçı Resûlullaha gelerek, Yâ Muhammed! Üzerinde bulunduğun kıblenden seni döndüren nedir? İbrahim'in milleti ve dininde bulunduğunu söyleyen sen değil misin?dediler
Sonra da şu sinsî teklifte bulundular:
Eğer şimdiye kadar üzerinde bulunduğun kıblene tekrar dönersen sana tabi olur, seni tasdik ederiz!Şu âyetler bu hâdiseyi anlatmaktadır:İnsanlardan birtakım beyinsizler, 'Müslümanları şimdiye kadar yöneldikleri kıbleden çeviren nedir?' diyecekler Sen onlara de ki: Doğu da, batı da Allah'ındır O dilediğini dosdoğru bir yola iletir
Biz sizi böylece aşırılıktan uzak, adâlet, ve doğruluk üzerinde olan bir ümmet yaptık tâ ki kıyâmet gününde siz peygamberlerin İlâhî hükümleri tebliğ etmiş olduklarına dâir insanlar üzerine bir şâhit olun, Peygamber de sizin doğru yolda olduğunuza şâhid olsun
Kendilerine kitap verilmiş olanlara her türlü delili getirsen, yine de senin kıblene uymazlar Sen de onların kıblesine uyacak değilsin Onlar birbirlerinin kıblesine de uymazlar Eğer sana gelmiş olan ilimden sonra sen onların heveslerine uyacak olursan, o zaman elbette zâlimlerden olursun461
Kubâ Mescidi Kıblesi
Kıble, Mescidi Haram tarafına çevrildikten sonra, Resûli Ekrem Efendimiz Kubâ'ya gitti ve İslâm tarihinde inşa edilen ilk mescid olan Kubâ Mescidinin Beytü'lMakdis tarafına olan kıblesini de Kâbe'ye doğru çevirtti
456 Age, 1241; Taberî, 2265
457 Bakara Sûresi, 144
458 Tabakât, 1241242
459 Age, 1241242; Belâzuri, 1246
460 Bakara Sûresi, 143
461 Bakara Sûresi, 142143, 145