Kimyasal tahvil, çekirdekteki atomları bir arada tutan kuvvettir İki veya daha fazla atom arasında* elektron alışverişi veya ortak kullanımı ile kimyasal bağlar oluşmaktadır Atomlar kimsesiz bulundukları zamankinden daha düşük enerjili duruma ( daha kararlı ) erişmek için bir araya gelirler ve kimyasal bağlar* doğru atomlar birarada, ahenkli olarak emin bir geometri oluştururlar Bu geometriyi oluştururken hedef elektron dizilişlerini soygazlara benzetmeye çalışmaktır Birçok* bedensel nitelik elektriksel bağların cinsine bağlıdır ve bu kimyasal bağlar ile öbür maddeler meydana gelmektedir Kimyasal bağın kaslı olması sertliğini ve erime noktasını yükseltir
Atomlar Niçin Soygazlara Benzemek İsterler?
Soygazlar kararlı bir yapıya sahiptir ve elektron alıp verme eğilimleri yoktur Yani* denge halindedirler ve en dış elektron kabukları* adamakıllı elektronlarla doludur
Periyodik cetvelin en kararlı grubu olmalarından dolayı** diğer tüm elementler soygazlara benzeyebilmek için elektron alışverişi ya da ortak kullanımına girerler Elementin, son etki alanında 2 elektron yer alan* He (helyum) soygazına benzemek istemesi dublete(2 ’ye) varmasıdır Öteki* son yörüngelerinde* 8 elektron bulunan soygazlara benzemek istemesi ise oktede (8 ’e) varmasıdır Soygazların istikrarlı olması ve abes orbitallerinin bulunmaması bayağı şartlarda onlara tahvil yapma özelliği vermez
İyonik Tahvil
Farklı yüklü iyonların ( +* ve* – yüklü taneciklerin) elektriksel çekim kuvvetlerinden* ortaya meydana çıkan tahvil türüdür Metaller ile ametaller aralarında gerçekleşir ve metallerin elektron vermesi, ametallerin* ise elektron almasıyla oluşur
İyonik bağı yapan atomlardan elektron veren (+) yüklü, elektron bölge (–) yüklü iyon olur ve zıt* çekim kuvveti iyonları bir kristal içinde tutar Bu kaslı çekim iyonik ast bileşikleri ayrıştırmayı zorlaştırır Atomlardan biri ,elektron kaybedip artı yüklü iyona dönüşürken,diğer atom elektron kazanıp olumsuz yüklü iyonu oluşturur Son durumda kaybedilen ve kazanılan elektron sayıları eşit olmaktadır
Atomlardan elektron kaybı sonucu oluşan pozitif (+)* iyonlara katyon; elektron kazanarak oluşan negatif () iyonlara ise anyon denilmektedir
İyonik Yan Bileşiklerin Özellikleri Nelerdir?
İyonik bileşikler kristal yapıdadırlar ve oda sıcaklığında katı halde bulunurlar Katı halleri elektriği iletmezken, sulu çözeltileri ve sıvı halleri elektirik akımını* iletir İyonlaşma enerjisi düşük elementler ile elektron ilgisi yüksek elementler aralarında en kararlı bileşikler oluşur
İyonik bağlı bileşiklere örnekler;
NaCl, MgS, BaCl2 NaOH, NH4NO2, FeO, …
Kovalent Senet
Bir Takım ametal atomlarının atomları kendi arasında istikrarlı yapıya ulaşmak için son yörüngedeki bir takım elektronlarını müşterek kullanırlar Ortak kullanılarak oluşturulan bağa kovalent senet* ve oluşan bileşiklere kovalent bağlı bileşikler denir Kovalent bağların oluşması esnasında herhangi bir elektron aktarımı gerçekleşmez
Mesela, C, N,* S, F,Cl, Br, I, O ve H elementlerinin kendi arasında oluşturdukları bileşikler kovalent ast bileşiklerdir
Kovalent emrindeki bileşikleri apolar kovalent ve polar kovalent tahvil edinmek üzere ikiye ayırırız
Apolar Kovalent Bağ
Benzer tür ametal atomları aralarında kovalent alt bileşikler oluşur Örneğin; Cl2, H2, O2 gibi moleküller apolar kovalent bağlıdır
Ortaklaşa kullanılan elektronlar eşit paylaşıldığından molekülün fazla ya da negatif kutbu yoktur; yani kutupsuz bir bağdır
Polar Kovalent Bono
Ayrı cins ametal atomların yapmış oldukları kutuplu* bağlardır Elektronlar iki atom arasında eşit olarak paylaşılmadığından kutuplaşma oluşur Aametallerden biri müşterek kullanıldığından nedeniyle molekülün bir ucu fazla (+), öteki ucu negatif () yüklenir
HCl, HF, CO2, NO, CO, OF2, CO2, H2O** gibi moleküller polar kovalent kaplumbağa kabuğu örnek verilebilir
İki atomun elektron çekme yetenekleri arasındaki farkın büyüklüğü arttıkça kimyasal bağ daha polar ışık halkası gelmektedir
Metalik Bono
Metal atomlarını katı ve istikrarsız halde bir arada tutan* kuvvetlerdir ve* metal atomları arasında metal bağı etkişimini oluştururlar Metallerde değerlik(valens) elektronlar, atom çekirdekleri göre adaleli tutulmazlar Bunun sebebi metallerin iyonlaşma enerjilerinin ve elektronegatifliklerinin oldukça düşük olmasıdır Böylece* metal atomlarının en dış elektronları nispeten gevşek tutulmaktadır Bu tahvil metal atomlarının değerlik elektronlarını bir elektron bulutuna vermesi ile oluşan bağdır ve bu şekilde elektronlar serbestçe hareket edebilmektedirler Bu da metallerde yüksek ısı ve elektrik iletkenliğine sebep olur
İyonlaşma enerjisi azaldıkça metalik bağlar zayıflamakta ve değerlik elektronları sayısı artıkça metalik bağ kuvveti artmaktadır
Van Der Waals Bağı
Olumlu Biçimde yüklenmiş* molekülün* bir kısmı ve* olumsuz olarak yüklenmiş ikinci molekülün* bir kısmı arasındaki kısa süreli güçsüz çekim kuvvetidir Molekülde elektronların yoğun olduğu taraf kısmen olumsuz, diğer taraf da kısmen artı yükle yüklenir Fazla ve negatif yüklü kısımları arasındaki kuvvetlerin etkisi ile moleküller arasında oluşan bağlara van der waals bağları denilmektedir
Oda koşullarında gaz halindeki bazı apolar moleküller soğutulduğunda ve yüksek basınç uygulandığında molekülleri birbirine yaklaşır ve ikincil bir bağ olan van der waals bağları oluşur Moleküler maddelerin molekül büyüklüğü arttıkça* keza kuvvetsiz olan bu bağın kuvveti artmakta, hem de kaynama ve erime noktaları yükselmektedir
Hidrojen Bağı
Hidrojenin elektron ilgisi büyük atomlarla oluşturduğu bileşiklerde, molekülleri bir arada tutan kuvvete hidrojen bağı denir H atomunun kovalent olarak bağlandığı yüksek elektronegatiflikteki atom, tahvil elektronlarını kendine içten çeker ve bir hidrojen bağı oluşturur
Biokimyasal sistemlerin yapıları* kısmen hidrojen bağı etkileşmelerinin sonucu olarak belirlenir
Atomlar Niçin Soygazlara Benzemek İsterler?
Soygazlar kararlı bir yapıya sahiptir ve elektron alıp verme eğilimleri yoktur Yani* denge halindedirler ve en dış elektron kabukları* adamakıllı elektronlarla doludur
Periyodik cetvelin en kararlı grubu olmalarından dolayı** diğer tüm elementler soygazlara benzeyebilmek için elektron alışverişi ya da ortak kullanımına girerler Elementin, son etki alanında 2 elektron yer alan* He (helyum) soygazına benzemek istemesi dublete(2 ’ye) varmasıdır Öteki* son yörüngelerinde* 8 elektron bulunan soygazlara benzemek istemesi ise oktede (8 ’e) varmasıdır Soygazların istikrarlı olması ve abes orbitallerinin bulunmaması bayağı şartlarda onlara tahvil yapma özelliği vermez
İyonik Tahvil
Farklı yüklü iyonların ( +* ve* – yüklü taneciklerin) elektriksel çekim kuvvetlerinden* ortaya meydana çıkan tahvil türüdür Metaller ile ametaller aralarında gerçekleşir ve metallerin elektron vermesi, ametallerin* ise elektron almasıyla oluşur
İyonik bağı yapan atomlardan elektron veren (+) yüklü, elektron bölge (–) yüklü iyon olur ve zıt* çekim kuvveti iyonları bir kristal içinde tutar Bu kaslı çekim iyonik ast bileşikleri ayrıştırmayı zorlaştırır Atomlardan biri ,elektron kaybedip artı yüklü iyona dönüşürken,diğer atom elektron kazanıp olumsuz yüklü iyonu oluşturur Son durumda kaybedilen ve kazanılan elektron sayıları eşit olmaktadır
Atomlardan elektron kaybı sonucu oluşan pozitif (+)* iyonlara katyon; elektron kazanarak oluşan negatif () iyonlara ise anyon denilmektedir
İyonik Yan Bileşiklerin Özellikleri Nelerdir?
İyonik bileşikler kristal yapıdadırlar ve oda sıcaklığında katı halde bulunurlar Katı halleri elektriği iletmezken, sulu çözeltileri ve sıvı halleri elektirik akımını* iletir İyonlaşma enerjisi düşük elementler ile elektron ilgisi yüksek elementler aralarında en kararlı bileşikler oluşur
İyonik bağlı bileşiklere örnekler;
NaCl, MgS, BaCl2 NaOH, NH4NO2, FeO, …
Kovalent Senet
Bir Takım ametal atomlarının atomları kendi arasında istikrarlı yapıya ulaşmak için son yörüngedeki bir takım elektronlarını müşterek kullanırlar Ortak kullanılarak oluşturulan bağa kovalent senet* ve oluşan bileşiklere kovalent bağlı bileşikler denir Kovalent bağların oluşması esnasında herhangi bir elektron aktarımı gerçekleşmez
Mesela, C, N,* S, F,Cl, Br, I, O ve H elementlerinin kendi arasında oluşturdukları bileşikler kovalent ast bileşiklerdir
Kovalent emrindeki bileşikleri apolar kovalent ve polar kovalent tahvil edinmek üzere ikiye ayırırız
Apolar Kovalent Bağ
Benzer tür ametal atomları aralarında kovalent alt bileşikler oluşur Örneğin; Cl2, H2, O2 gibi moleküller apolar kovalent bağlıdır
Ortaklaşa kullanılan elektronlar eşit paylaşıldığından molekülün fazla ya da negatif kutbu yoktur; yani kutupsuz bir bağdır
Polar Kovalent Bono
Ayrı cins ametal atomların yapmış oldukları kutuplu* bağlardır Elektronlar iki atom arasında eşit olarak paylaşılmadığından kutuplaşma oluşur Aametallerden biri müşterek kullanıldığından nedeniyle molekülün bir ucu fazla (+), öteki ucu negatif () yüklenir
HCl, HF, CO2, NO, CO, OF2, CO2, H2O** gibi moleküller polar kovalent kaplumbağa kabuğu örnek verilebilir
İki atomun elektron çekme yetenekleri arasındaki farkın büyüklüğü arttıkça kimyasal bağ daha polar ışık halkası gelmektedir
Metalik Bono
Metal atomlarını katı ve istikrarsız halde bir arada tutan* kuvvetlerdir ve* metal atomları arasında metal bağı etkişimini oluştururlar Metallerde değerlik(valens) elektronlar, atom çekirdekleri göre adaleli tutulmazlar Bunun sebebi metallerin iyonlaşma enerjilerinin ve elektronegatifliklerinin oldukça düşük olmasıdır Böylece* metal atomlarının en dış elektronları nispeten gevşek tutulmaktadır Bu tahvil metal atomlarının değerlik elektronlarını bir elektron bulutuna vermesi ile oluşan bağdır ve bu şekilde elektronlar serbestçe hareket edebilmektedirler Bu da metallerde yüksek ısı ve elektrik iletkenliğine sebep olur
İyonlaşma enerjisi azaldıkça metalik bağlar zayıflamakta ve değerlik elektronları sayısı artıkça metalik bağ kuvveti artmaktadır
Van Der Waals Bağı
Olumlu Biçimde yüklenmiş* molekülün* bir kısmı ve* olumsuz olarak yüklenmiş ikinci molekülün* bir kısmı arasındaki kısa süreli güçsüz çekim kuvvetidir Molekülde elektronların yoğun olduğu taraf kısmen olumsuz, diğer taraf da kısmen artı yükle yüklenir Fazla ve negatif yüklü kısımları arasındaki kuvvetlerin etkisi ile moleküller arasında oluşan bağlara van der waals bağları denilmektedir
Oda koşullarında gaz halindeki bazı apolar moleküller soğutulduğunda ve yüksek basınç uygulandığında molekülleri birbirine yaklaşır ve ikincil bir bağ olan van der waals bağları oluşur Moleküler maddelerin molekül büyüklüğü arttıkça* keza kuvvetsiz olan bu bağın kuvveti artmakta, hem de kaynama ve erime noktaları yükselmektedir
Hidrojen Bağı
Hidrojenin elektron ilgisi büyük atomlarla oluşturduğu bileşiklerde, molekülleri bir arada tutan kuvvete hidrojen bağı denir H atomunun kovalent olarak bağlandığı yüksek elektronegatiflikteki atom, tahvil elektronlarını kendine içten çeker ve bir hidrojen bağı oluşturur
Biokimyasal sistemlerin yapıları* kısmen hidrojen bağı etkileşmelerinin sonucu olarak belirlenir
